Ο μικρός Dumbo, το μωρό ελεφαντάκι με τα αφύσικα μεγάλα αυτιά, αποτελεί σύμβολο για τους διαφορετικούς αυτού του κόσμου, για όσους δεν ταιριάζουν στις κατηγορίες που φτιάχνουμε, για όσους αντιμετωπίζουμε ως παρείσακτους και τερατώδεις. Όταν τελικά έμαθε να ελέγχει τα αυτιά του, ο Dumbo απογειώθηκε πάνω από τα γέλια και τη χλεύη και δημιούργησε ένα καλύτερο μέλλον για τον ίδιο και τη μητέρα του.
Περίπου αυτή είναι η ιστορία που διηγείται το πρωτότυπο “Dumbo” της Disney. Και το «περίπου» έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς οι προσλαμβάνουσες του κοινού του 1941 διαφέρουν παρασάγγας από το σήμερα. Η σχέση του Tim Burton με την Disney είχε περάσει από χίλια κύματα (από την παραγωγή του εξαιρετικού “Frankenweenie” και την αποχώρησή του από το “Maleficent”). Εκ των πραγμάτων, η εμπλοκή του στο ριμέικ του “Dumbo” ήταν εξαρχής ένα μεγάλο στοίχημα, όχι μόνο λογιστικά, αλλά και δημιουργικά. Τι είχε να προσφέρει ένας καθόλα εμπνευσμένος δημιουργός σε μια ακόμα διασκευή/προσαρμογή κλασικής ιστορίας; Οι προηγούμενες διασκευές του, «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» και «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», έφεραν μεν την ιδιαίτερη πινελιά του, αλλά απέτυχαν να δικαιολογήσουν τον λόγο ύπαρξής τους. Ποιο κοινό θα επιχειρήσει να προσεγγίσει άραγε: τους νοσταλγούς γονείς ή τα αθώα πιτσιρίκια;
Ο Burton μετέτρεψε το στοίχημα σε πρόκληση και την πρόκληση σε θρίαμβο. Θα διαβάσετε αρνητικά σχόλια και κριτικές για το “Dumbo” του Tim Burton αλλού. Σε αυτό το κείμενο θα διαβάσετε κατά βάση θετικά σχόλια, θα διαβάσετε τους λόγους που με έκαναν να ενθουσιαστώ και να αρχίσω να ξαναχτίζω την προηγούμενη σχέση πάθους που είχα μαζί του.
Αντίθετα από τον Jon Favreau που ακολούθησε αυτούσια την ιστορία του πρωτότυπου «Βασιλιά των Λιονταριών» και σχεδόν τον κόπιαρε σκηνή-σκηνή, ο Tim Burton πήρε τη γενναία απόφαση να αναθεωρήσει την ιστορία, να τη δει υπό το πρίσμα της σύγχρονης εποχής και κοινωνίας. Ομολογουμένως δε δοκιμάζει πολλά καινούργια πράγματα, δεν πειραματίζεται με το φορμάτ του σινεμά. Παραμένει προσηλωμένος σε όσα έχει δημιουργήσει τα προηγούμενα χρόνια και τα απογειώνει σε μια από τις πιο mainstream ταινίες της καριέρας του. Παρότι ο μικρός Dumbo παραμένει στο κέντρο της ιστορίας, είναι οι ιστορίες των ανθρώπων που τον περιτριγυρίζουν που βρίσκονται στο επίκεντρο. Ιστορίες για την έννοια της οικογένειας, που φαίνεται να απασχολούν το σύγχρονο σινεμά, τόσο στο καλλιτεχνικό επίπεδο του «Ρόμα» και του «Κλέφτες καταστημάτων» όσο και στο ψυχαγωγικό του “Shazam!”. Ιστορίες, επίσης, για την απληστία, για τα παιδικά όνειρα, για τη δύναμη της συλλογικότητας.
Ακολουθούν spoilers
Πλέον το τσίρκο του Dumbo δεν έχει άλλα ζώα πέρα από τους ελέφαντες. Ο ίδιος ο Dumbo είναι προφανώς ψηφιακός, ωστόσο η κινησιολογία του βασίζεται στον ηθοποιό Edd Osmond, που μεταξύ άλλων έδινε ένα «σημείο αναφοράς» για αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Δείτε εδώ τον Osmond να εξηγεί τη δουλειά του στην ταινία, καθώς και σκηνές από τα γυρίσματα.
Στις ανθρώπινες ερμηνείες, όλα τα κομμάτια ταιριάζουν άψογα στο παζλ του Burton. Ο Danny DeVito υποδύεται τον εαυτό του, ο Colin Farrell δεν διστάζει να τσαλακωθεί και βγαίνει καινούριος, η Eva Green είναι εκθαμβωτική σε ένα ρόλο που της ταιριάζει γάντι, ενώ ο Michael Keaton δημιουργεί έναν κλασικό χαρακτήρα Disney με μια δόση αμφιθυμίας. Στις πολύ ευχάριστες εκπλήξεις της ταινίας συγκαταλέγεται η υπέροχη διασκευή των Arcade Fire στο "Baby Mine" που τραγουδούσε η Betty Noyes στην πρώτη ταινία.
Λόγω της απουσίας άλλων ζώων από την ταινία, χάσαμε τον απίθανο ποντικό Timothy, τον μέντορα-μάνατζερ του Dumbo στην πρωτότυπη ταινία. Σίγουρα δεν είναι τόσο εξωφρενικό, όσο μια πιθανή απουσία του δράκου Mushu, του μέντορα της Mulan, από το επερχόμενο ριμέικ (καθώς δεν εμφανίζεται στο τρέιλερ). Ας ελπίσουμε ότι ο Guillermo del Toro θα βρει έναν τρόπο να διατηρήσει τον γρύλο Τζίμινι στην δικιά του επερχόμενη εκδοχή του Πινόκιο. Μια ακόμα απώλεια είναι τα αθυρόστομα κοράκια, τα οποία αφού αρχικά τραμπουκίσαν τον Dumbo, τελικά τον περιέβαλαν με αγάπη και τον βοήθησαν να πετάξει. Τα κοράκια έχουν κατηγορηθεί για την προσβλητική τους γλώσσα, ενώ γενικά η παρουσία τους θεωρείται ότι προάγει τον ρατσισμό, καθώς αναπαράγει τα στερεότυπα της τότε εποχής για τους Αφροαμερικανούς. Δεν θα μπω στην συζήτηση για το κατά πόσο τα συγκεκριμένα στερεότυπα έχουν εξαλειφθεί, αλλά προσωπικά μου έλειψαν τα κοράκια. Τουλάχιστον, έστω και από άλλα χείλη, έστω και με διαφορετική διατύπωση, ακούστηκε κάτι κοντά στον εμβληματικό στίχο «θα έχω δει τα πάντα, όταν δω έναν ελέφαντα να πετάει». Χωρίς να αποδυναμώνουν την ταινία, αυτές οι απουσίες παραμένουν «θυσίες» στον βωμό της μεγαλύτερης αληθοφάνειάς της. Όσο αληθινή μπορεί να φαίνεται μια ταινία για έναν ελέφαντα που μπορεί να πετάξει ...
Ένα από τα δυο παιδιά που παίρνουν τη θέση του μέντορα-προστάτη του Dumbo είναι η Μίλι, ένα κορίτσι που προτιμά να μην παίζει με κούκλες και φανταχτερά υφάσματα, αλλά να περνά τον ελεύθερο χρόνο της διαβάζοντας βιβλία, κάνοντας πειράματα και χαζεύοντας βιτρίνες με επιστημονικές εφευρέσεις. Ανέκαθεν η Disney δημιουργούσε πρότυπα για τα παιδιά, τον τρόπο που πρέπει να μεγαλώνουν, τα ρούχα που πρέπει να φοράνε, τα παιχνίδια με τα οποία πρέπει να παίζουν. Πολλά από τα πρότυπα που προβάλλονται από παλαιότερες ταινίες της φαίνονται πια αναχρονιστικά. Δεν είναι παρά κατάλοιπα άλλων εποχών και των όποιων αγκυλώσεων τις χαρακτήριζαν. Μαζί με την θαρραλέα ανανέωση της ιστορίας, ο Burton ανανεώνει και το πρότυπο για το πώς πρέπει να μεγαλώνουν τα κορίτσια. Και θεωρώ αναγκαία, έστω και με καθυστέρηση, αυτή την ανανέωση, σε μια εποχή που η συζήτηση για την εκπροσώπηση των γυναικών σε επαγγελματικούς τομείς και δη στον επιστημονικό κλάδο βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη.
Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το φινάλε της ταινίας. Θυμίζω πως στο πρωτότυπο “Dumbo”, αυτός και η μητέρα του απέκτησαν ένα υπερσύγχρονο ιδιωτικό βαγόνι στο τρένο του τσίρκου. Τα όνειρα των ελεφάντων ταυτίζονταν με τα όνειρα των ανθρώπων: λεφτά και δόξα. 80 χρόνια μετά, έστω και μετά την έκκληση της φιλοζωικής οργάνωσης PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) προς τον σκηνοθέτη, το τέλος βρίσκει τον Dumbo να διασχίζει τον ουρανό κάποιας ζούγκλας, ενώ από κάτω τον χαιρετούν ελέφαντες.
Είτε σου αρέσει το “Dumbo” του 2019 είτε όχι, είναι μια διαφορετική ταινία από την παλιά. Ένιωσα να κρύβει απύθμενη τρυφερότητα πίσω από ένα ζευγάρι μεγάλα ψεύτικα μάτια. Κρατά ζωντανή την ιστορία και της δίνει όλα τα εχέγγυα για να εμπνεύσει τα παιδιά κάθε ηλικίας του σήμερα. Ο Dumbo του 2019 γίνεται ο ίδιος το «φτερό» για όσους είναι ή αισθάνονται διαφορετικοί. Παράλληλα υπενθυμίζει σε όσους αποστρέφονται το διαφορετικό ότι ο φόβος δεν οδηγεί παρά στην καταστροφή.
Το “Dumbo” κυκλοφόρησε στους ελληνικούς κινηματογράφους τον Μάρτιο του 2019 και από τις 10 Σεπτεμβρίου είναι διαθέσιμο σε ψηφιακά μέσα (DVD και Blu-ray) στη χώρα μας. Επίσης θα περιλαμβάνεται στην ψηφιακή πλατφόρμα Disney+ που αναμένεται να ξεκινήσει στα μέσα Νοεμβρίου σε ΗΠΑ, Καναδά, Ολλανδία, Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία.
Διαβάστε ακόμα