Οι περισσότεροι από τους γνωστούς και τους φίλους μας, ειδικότερα ανάμεσα στις νεαρές ηλικίες, δηλώνουν με θέρμη ότι δεν τους απασχολούν οι εκλογές. Εμείς σήμερα ψάχνουμε να βρούμε πόσο απασχόλησαν οι εκλογές το ελληνικό τραγούδι, σε ένα μικρό αφιέρωμα στα τραγούδια που αναφέρθηκαν ευθέως ή και έμμεσα σε αυτές. Με αφορμή τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, που μονοπωλούν την επικαιρότητα εδώ και πάνω από τρεις εβδομάδες, είπαμε να ακονίσουμε λίγο τη μνήμη σας με τραγούδια που... πήγαν κάλπη.
Η φαινομενικά διόλου... ποιητική εκλογική διαδικασία, με τα ψηφοδέλτια, τους πύρινους λόγους, τις μακρόσυρτες προεκλογικές περιόδους, τις βαρετές ομιλίες εντός και εκτός Βουλής, τα φανατισμένα πλήθη, τα ταξίματα και τις κουτοπονηριές των πολιτικάντηδων και όλα τα παρόμοια και γνωστά σε όλους, δεν θα μπορούσε να μην έχει απασχολήσει τους Έλληνες τραγουδοποιούς και στιχουργούς, ως συστατικό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας. Πάμε να δούμε μερικά από τα τραγούδια που επιλέξαμε ως τα πλέον χαρακτηριστικά:
* "Γειά και χαρά σας βρε πατριώτες" - (Μουσική: Θωμάς Μπακαλάκος, Στίχοι: Διονύσης Τζεφρώνης, Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Δίσκος: "Τα αγροτικά", 1975) - Ακούστε το εδώ.
Αν ο Μαυρογυαλούρος ("Υπάρχει και φιλότιμο") είναι η ταινία εκείνη που αποτυπώνει άψογα τη νοοτροπία και την πρακτική εξουσίας και ψηφοφόρων στην Ελλάδα, τότε το αντίστοιχο για τη μουσική είναι το "Γεια και χαρά σας βρε πατριώτες". Νομίζω πως όλων το μυαλό πηγαίνει πρώτα σε αυτό το τραγούδι όταν αναφερόμαστε στη σχέση μουσικής και εκλογών. Συμπυκνώνει μέσα στους στίχους του το κλίμα πριν και μετά τις εκλογές κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’60, ’70 και ’80, τότε που το κύριο μέρος του ελληνικού πληθυσμού ζούσε ακόμα στην επαρχία και ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με τον αγροτικό τομέα.
Το τραγούδι σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει "μονοθεματικό", άρα περιοριστικό, λόγω της αναφοράς του αποκλειστικά στην αγροτιά και στο θέμα των υποσχέσεων που κάνουν οι βουλευτές τις οποίες ποτέ δεν τηρούν (τα περιβόητα "θα"). Ωστόσο, εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί ότι ακόμη και σήμερα ισχύουν κάποια από τα πράγματα που καυτηριάζει. Κάποιοι από τους στίχους του τραγουδιού μένουν μέχρι και σήμερα στο στόμα μας σαν ρητά, όπως το χαρακτηριστικό ρεφρέν "Γεια και χαρά σας βρε πατριώτες / κι εμέ οι παππούδες μου ήταν αγρότες", πράγμα που δείχνει και τη διαχρονικότητά του, καθώς καυτηριάζει το "Είμαι ένας από εσάς" που ακόμη χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς . Από την άλλη, χαρακτηριστικός της εποχής που γράφτηκε το τραγούδι είναι ο στίχος "κι όσο για τα φτωχά κορίτσια σας γαμπρούς εμείς θα βρούμε". Μια μίνι έρευνα στους γηραιότερους συγγενείς σας στην επαρχία θα σας πείσει ότι δεν πάνε και πολλά χρόνια από τότε που οι υποψήφιοι υπόσχονταν ότι... θα μας κάνουν και παιδιά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δίσκος στον οποίο περιλαμβανόταν αυτό το τραγούδι, τα "Αγροτικά" του Θωμά Μπακαλάκου, ήταν ο πρώτος στην ουσία προσωπικός δίσκος του Βασίλη Παπακωνσταντίνου και είχε κάνει τρομερή αίσθηση στην εποχή του. Οι εξαιρετικές ερμηνείες του κράτησαν ζωντανά τα τραγούδια αυτά ακόμη και σε κοινό που κανένα ενδιαφέρον δεν είχε για την πολιτική και την αγροτιά.
* "Οι εκλογές σε μαντινάδα" - (Μουσική - Στίχοι - Ερμηνεία: Διονύσης Σαββόπουλος, Δίσκος: Ρεζέρβα, 1979) - Ακούστε το εδώ.
Οι μαντινάδες φημίζονται για το μικρός τους μέγεθος. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια 8λεπτη (!) μυθιστορία του Διονύση Σαββόπουλο που μάλλον πιο πολύ προς Ερωτόκριτο θα έφερνε αν επιμέναμε στην παρομοίωση με την κρητική παράδοση. Το πολιτικό προσκήνιο της δεκαετίας του 1970 μπαίνει στο στόχαστρο του Σαββόπουλου. Ο Κύρκος σε ταξί, ο Καραμανλής σε ασανσέρ να ρωτά με την Σερραϊκή προφορά αν θέλουμε Ευρώπη, Παπανδρέου και Φλωράκης σαν δικέφαλο ον που φέρνει το όνειρο και άλλες άμεσες αναφορές στην πολιτική επικαιρότητα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης. Τραγούδι που σε κάποια σημεία του περιγράφει αρκετά καλά την πολιτική κατάσταση αλλά και το κλίμα των εκλογών, ενδεχομένως των βουλευτικών του 1977.
* "Λαέ της Λιλιπούπολης" - (Μουσική: Νίκος Κυπουργός, Στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή, Ερμηνεία: Σπύρος Σακκάς, Δίσκος: Εδώ Λιλιπούπολη, 1980) - Ακούστε το εδώ.
Ένας ακόμη δίσκος που έμεινε στην ιστορία παρότι θεωρητικά περιορίζεται από την ταμπέλα "παιδικός", ήταν ο δίσκος "Εδώ Λιλιπούπολη". Ο δίσκος περιλαμβάνει τα τραγούδια που ακούστηκαν στις θρυλικές ραδιοφωνικές εκπομπές της Λιλιπούπολης στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι μεταξύ 1976 και 1980. Ανάμεσα στα τραγούδια και το "Λαέ της Λιλιπούπολης", που ταιριάζει ίσως περισσότερο με τις τοπικές εκλογές και όχι με τις βουλευτικές. Στην ουσία ο Σπύρος Σακκάς ερμηνεύει τον αρχηγό της αντιπολίτευσης μιας δημοτικής αρχής, που απευθύνεται στο λαό της Λιλιπούπολης και κάνει ό,τι κάνει πάντα η αντιπολίτευση: μειώνει το έργο της συμπολίτευσης και καλεί τον λαό να ψηφίσει τον ψηφίσει για να δει "μια άσπρη μέρα".
Περισσότερα στο Β' Μέρος αύριο.
Η φαινομενικά διόλου... ποιητική εκλογική διαδικασία, με τα ψηφοδέλτια, τους πύρινους λόγους, τις μακρόσυρτες προεκλογικές περιόδους, τις βαρετές ομιλίες εντός και εκτός Βουλής, τα φανατισμένα πλήθη, τα ταξίματα και τις κουτοπονηριές των πολιτικάντηδων και όλα τα παρόμοια και γνωστά σε όλους, δεν θα μπορούσε να μην έχει απασχολήσει τους Έλληνες τραγουδοποιούς και στιχουργούς, ως συστατικό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας. Πάμε να δούμε μερικά από τα τραγούδια που επιλέξαμε ως τα πλέον χαρακτηριστικά:
* "Γειά και χαρά σας βρε πατριώτες" - (Μουσική: Θωμάς Μπακαλάκος, Στίχοι: Διονύσης Τζεφρώνης, Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Δίσκος: "Τα αγροτικά", 1975) - Ακούστε το εδώ.
Αν ο Μαυρογυαλούρος ("Υπάρχει και φιλότιμο") είναι η ταινία εκείνη που αποτυπώνει άψογα τη νοοτροπία και την πρακτική εξουσίας και ψηφοφόρων στην Ελλάδα, τότε το αντίστοιχο για τη μουσική είναι το "Γεια και χαρά σας βρε πατριώτες". Νομίζω πως όλων το μυαλό πηγαίνει πρώτα σε αυτό το τραγούδι όταν αναφερόμαστε στη σχέση μουσικής και εκλογών. Συμπυκνώνει μέσα στους στίχους του το κλίμα πριν και μετά τις εκλογές κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’60, ’70 και ’80, τότε που το κύριο μέρος του ελληνικού πληθυσμού ζούσε ακόμα στην επαρχία και ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με τον αγροτικό τομέα.Το τραγούδι σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει "μονοθεματικό", άρα περιοριστικό, λόγω της αναφοράς του αποκλειστικά στην αγροτιά και στο θέμα των υποσχέσεων που κάνουν οι βουλευτές τις οποίες ποτέ δεν τηρούν (τα περιβόητα "θα"). Ωστόσο, εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί ότι ακόμη και σήμερα ισχύουν κάποια από τα πράγματα που καυτηριάζει. Κάποιοι από τους στίχους του τραγουδιού μένουν μέχρι και σήμερα στο στόμα μας σαν ρητά, όπως το χαρακτηριστικό ρεφρέν "Γεια και χαρά σας βρε πατριώτες / κι εμέ οι παππούδες μου ήταν αγρότες", πράγμα που δείχνει και τη διαχρονικότητά του, καθώς καυτηριάζει το "Είμαι ένας από εσάς" που ακόμη χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς . Από την άλλη, χαρακτηριστικός της εποχής που γράφτηκε το τραγούδι είναι ο στίχος "κι όσο για τα φτωχά κορίτσια σας γαμπρούς εμείς θα βρούμε". Μια μίνι έρευνα στους γηραιότερους συγγενείς σας στην επαρχία θα σας πείσει ότι δεν πάνε και πολλά χρόνια από τότε που οι υποψήφιοι υπόσχονταν ότι... θα μας κάνουν και παιδιά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δίσκος στον οποίο περιλαμβανόταν αυτό το τραγούδι, τα "Αγροτικά" του Θωμά Μπακαλάκου, ήταν ο πρώτος στην ουσία προσωπικός δίσκος του Βασίλη Παπακωνσταντίνου και είχε κάνει τρομερή αίσθηση στην εποχή του. Οι εξαιρετικές ερμηνείες του κράτησαν ζωντανά τα τραγούδια αυτά ακόμη και σε κοινό που κανένα ενδιαφέρον δεν είχε για την πολιτική και την αγροτιά.
* "Οι εκλογές σε μαντινάδα" - (Μουσική - Στίχοι - Ερμηνεία: Διονύσης Σαββόπουλος, Δίσκος: Ρεζέρβα, 1979) - Ακούστε το εδώ.
Οι μαντινάδες φημίζονται για το μικρός τους μέγεθος. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια 8λεπτη (!) μυθιστορία του Διονύση Σαββόπουλο που μάλλον πιο πολύ προς Ερωτόκριτο θα έφερνε αν επιμέναμε στην παρομοίωση με την κρητική παράδοση. Το πολιτικό προσκήνιο της δεκαετίας του 1970 μπαίνει στο στόχαστρο του Σαββόπουλου. Ο Κύρκος σε ταξί, ο Καραμανλής σε ασανσέρ να ρωτά με την Σερραϊκή προφορά αν θέλουμε Ευρώπη, Παπανδρέου και Φλωράκης σαν δικέφαλο ον που φέρνει το όνειρο και άλλες άμεσες αναφορές στην πολιτική επικαιρότητα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης. Τραγούδι που σε κάποια σημεία του περιγράφει αρκετά καλά την πολιτική κατάσταση αλλά και το κλίμα των εκλογών, ενδεχομένως των βουλευτικών του 1977.* "Λαέ της Λιλιπούπολης" - (Μουσική: Νίκος Κυπουργός, Στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή, Ερμηνεία: Σπύρος Σακκάς, Δίσκος: Εδώ Λιλιπούπολη, 1980) - Ακούστε το εδώ.
Ένας ακόμη δίσκος που έμεινε στην ιστορία παρότι θεωρητικά περιορίζεται από την ταμπέλα "παιδικός", ήταν ο δίσκος "Εδώ Λιλιπούπολη". Ο δίσκος περιλαμβάνει τα τραγούδια που ακούστηκαν στις θρυλικές ραδιοφωνικές εκπομπές της Λιλιπούπολης στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι μεταξύ 1976 και 1980. Ανάμεσα στα τραγούδια και το "Λαέ της Λιλιπούπολης", που ταιριάζει ίσως περισσότερο με τις τοπικές εκλογές και όχι με τις βουλευτικές. Στην ουσία ο Σπύρος Σακκάς ερμηνεύει τον αρχηγό της αντιπολίτευσης μιας δημοτικής αρχής, που απευθύνεται στο λαό της Λιλιπούπολης και κάνει ό,τι κάνει πάντα η αντιπολίτευση: μειώνει το έργο της συμπολίτευσης και καλεί τον λαό να ψηφίσει τον ψηφίσει για να δει "μια άσπρη μέρα".Περισσότερα στο Β' Μέρος αύριο.