Δύο χρόνια χωρίς τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.
Αργά, αλλά και γρήγορα, όπως άλλωστε και η διττή υπόσταση των ανεπανάληπτων σεκάνς του ιδιαίτερου αυτού σκηνοθέτη, πέρασαν τα δυο αυτά χρόνια από τη μέρα της «φυγής» του.
Με την αφορμή αυτή, η Ταινιοθήκη της Ελλάδας, πάντα πιστή στο σοβαρό καθήκον της, διοργανώνει ένα μεγάλο και πλήρες αφιέρωμα στο μεγάλο μας σκηνοθέτη.
To MixGrill και η Ανθή Δαμβουνέλη, ήταν εκεί!
Από 23 έως 29 Ιανουαρίου, καθημερινά, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας, Ιερά Οδός 48, θα προβληθεί όλη η φιλμογραφία του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Από μόνο του το γεγονός της προβολής του συνόλου του έργου του Αγγελόπουλου, ακόμη και ταινιών μικρού μήκους Πρώτης Προβολής, είναι εξαιρετικά σπουδαίο. Η Ταινιοθήκη όμως τολμά να δώσει μια ακόμη πιο συγκεκριμένη πινελιά στο αφιέρωμα, τοποθετώντας το υπό το πρίσμα της ματιάς των Νέων.
Το mixgrill ήταν εκεί στην πρώτη μέρα προβολών... και όχι μόνο!
Πέμπτη 23.1
18:30
Πρώτη προβολή της ταινίας μικρού μήκους «Sous-Ciel» (2011), 6’, Ο.V. Πορτογαλικά
Ένας παραστατικός ιεροκήρυκας..μάλλον..αρχικά η φωνή του! Όμως ήδη από τη φωνή μόνο καταλαβαίνεις πόσο παραστατικός θα είναι. Μιλάει με μανία και ορμή για τον Ιησού Χριστό , για την αγάπη του σε αυτόν και για την ανθρώπινη αλλοτρίωση, μπροστά σε πλήθη που τον προσπερνούν στο μετρό, ή όταν τον ακούν, σίγουρα έχουν αυτή τη σκέψη. Της σιγουριάς της θέασης ενός τρελού ανθρώπου!
Μια απάντηση στη βοή της πόλης και τη μελαγχολία του πλήθους .
«Τοπίο στην ομίχλη», (1988),138’, O.V. Ελληνικά
Την ταινία προλόγισαν οι Αλέξης Καλοφωλιάς και Γιώργος Καρανικόλας από το μουσικό συγκρότημα Last Drive.
Οι δυο μουσικοί μίλησαν με τα θερμότερα λόγια για τον σκηνοθέτη, για την μικρή αλλά σημαντική συνεργασία τους μαζί του, καθώς και για το πώς αισθάνθηκαν όταν το 1987 τους ζητήθηκαν τα δυο κομμάτια, τα Night of the Phantom και Last Drive από τον δίσκο τους Underworld Shakedown για τη συγκεκριμένη ταινία.
Τον θεωρούσαν πάντοτε έναν άνθρωπο πολύ μπροστά από την εποχή του, πόσο μάλλον όταν αποφάσισε να ενσωματώσει σε ταινία του μουσική από ένα είδος , τη garage punk, πολύ νέο, σχεδόν άγνωστο και ίσως δύσκολο για την εποχή.
Βλέποντας όμως την ταινία, αναγνώρισαν πόσο κοντά ήταν η εικαστική ματιά του Αγγελόπουλου στη συγκεκριμένη, τύπου road movie, ταινία, με τον δικό τους ήχο και άποψη.
Αστειευόμενοι πως δε θα τους έλεγε κανείς νέους πια, βάση ηλικίας, δήλωσαν πως είναι τεράστια η τιμή που τους έκανε ο Αγγελόπουλος, να δανειστεί τον ήχο τους και να τους περάσει μαζί του στην απέναντι όχθη, της αιωνιότητας.
Η ταινία
«Στην αρχή ήταν το χάος…και μετά έγινε φως!»
Δυο μικρά, ανήλικα αδέρφια, ξεκινούν ένα ατέλειωτο ταξίδι προς κάτι που λέγεται «πατέρας», ή «Γερμανία», ή «ελπίδα»..
Με την πληροφορία πως ο άγνωστος για αυτά πατέρας τους δουλεύει μετανάστης στη Γερμανία, αποφασίζουν να μπουν στο τρένο και να πάνε να το βρουν.
Ταξίδι δύσκολο και περιπετειώδες. Όμως το κίνητρο για αυτά τα παιδιά φαίνεται να είναι μεγάλο, η υπομονή και η επιμονή τους ακόμη περισσότερο. Συνεχόμενες ανατροπές σχεδίων , συναντήσεις με πολλούς και διαφορετικούς χαρακτήρες ανθρώπων. Εμπειρίες. Απότομη ενηλικίωση. «Φοβάσαι; Όχι , δε φοβάμαι!» Δεν έχουν φόβο μέσα τους στην πραγματικότητα, παρά μόνο προσμονή. Προσμονή και ελπίδα για το τέλος του ταξιδιού τους. Ο προορισμός είναι φορτισμένος με όλα τους τα όνειρα, όπως κι αν λέγεται τελικά αυτός.
Η πορεία τους συνεχώς ανατρέπεται και ο προορισμός δε φαίνεται να πραγματοποιείται. Όμως κάποτε, αφού έχουν ταξιδέψει χιλιόμετρα μέσα σε μια χώρα παρακμής και ερειπίων, αφού έχουν βιώσει σκηνές ενήλικων ανθρώπων, παρότι παιδιά, φτάνουν κάπου.
Τέλος; Σύνορο; Όριο; Ίσως και η αρχή για το υπόλοιπο ταξίδι της ζωής τους. Η αρχή του ελπιδοφόρου μέλλοντος.
Οι δυο μικροί πρωταγωνιστές της ταινίας, Τάνια Παλαιολόγου (Όλγα) και Μιχάλης Ζέκε (Αλέξανδρος), καθηλώνουν με την ενήλικη και σοβαρή υπόστασή τους και έχουν ένα άρτια χορογραφημένο παίξιμο ως αδέρφια.
Η φωτογραφία του Γιώργου Αρβανίτη είναι αδύνατο να μη επηρεάσει τον θεατή, βάζοντάς τον βαθιά μέσα στο κλίμα της εποχής και των τοπίων μιας επαρχίας που παραπαίει , ενώ η μουσική της Ελένης Καραϊνδρου , δεσποτική και καθηλωτική, με το κυρίως θέμα στο όμποε να επανέρχεται στις πιο καίριες στιγμές.
21:00
Ταινία μικρού μήκους «Ο καθένας και το σινεμά του : τρία λεπτά», (2007), 3’, O.V. Γαλλικά
Πρόκειται για έναν καθηλωτικό μονόλογο-εξομολόγηση μιας γυναίκας (Jeanne Moreau) προς τον άντρα της (Marcello Mastroianni). Για τρία λεπτά. Έπειτα ο σκηνοθέτης φωνάζει Stop! Είναι το σινεμά , βλέπετε..
«Το μετέωρο βήμα του πελαργού»
Την ταινία προλόγισε η Δώρα Χρυσικού που είναι η μικρή πρωταγωνίστρια της ταινίας (κόρη), η οποία μέσα από ιδιαίτερα μεγάλη συγκίνηση, κατάφερε να εκφράσει την προσωπική της εμπειρία και την σχέση της με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο.
Όντας τότε μόνο δεκατεσσάρων ετών, είχε πολλές απορίες και αγωνίες σε σχέση με την ταινία, όπως μας είπε. Πάντοτε όμως, με μια ανεξήγητα απλή πρόταση, με μια εικόνα και μια αλληγορία, ο σκηνοθέτης κατάφερνε να την βάλει πάλι στο κλίμα και να διορθώσει οποιαδήποτε ατέλεια. Θεωρώντας πως πάντα από τότε τον κουβαλούσε μέσα της σε ό,τι αφορούσε την καριέρα της, καθώς και στην υπόλοιπη ζωή της, αναφέρθηκε με λύπη για τον χαμό του , αλλά και με ευγνωμοσύνη για όσα πήρε από αυτό τον ποιητικό άνθρωπο.
Η ταινία
Με αφορμή ένα ρεπορτάζ για του εγκλωβισμένους μετανάστες και πρόσφυγες της περιοχής των συνόρων, ένας δημοσιογράφος (Γρηγόρης Πατρικαρέας), με το συνεργείο του ανακαλύπτουν έναν άλλο κόσμο, αλλά και ένα ανεξιχνίαστο περιστατικό. Την εξαφάνιση ενός γνωστού πολιτικού της εποχής,(Marcello Mastroianni) που ίσως να είναι τώρα πια κάτοικος αυτής της ιδιότυπης πόλης , της λεγόμενης, «αίθουσας αναμονής».
Έρευνες και συνεργασία με τη γαλλίδα σύζυγό του (Jeanne Moreau), τον φέρνουν πιο κοντά στην αλήθεια για την εξαφάνιση και την εύρεσή του πολιτικού, κυρίως όμως τον φέρνουν αντιμέτωπο με έναν κόσμο ξεχωριστό. Έναν κόσμο με δικούς του νόμους και δικό του θεό. Απομονωμένο και κατακερματισμένο. Βιώνει κατά τη διάρκεια της παραμονής του στα σύνορα, τις αντοχές των ανθρώπων, αυτών των καταπιεσμένων και συμπιεσμένων, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μαθαίνει για τα ανθρώπινα σύνορα. Γνωρίζει μια άλλη πραγματικότητα, αβέβαιη, σκληρή. Και βέβαια την αγάπη, κάθε είδους, αλλά και την τρέλα των ορίων.
Πρόκειται για μια αλληγορία αναφορικά με τα όρια και μια σκληρή ματιά στην πραγματικότητα ενός κόσμου που φαίνεται να βρίσκεται πολύ μακριά και όμως τόσο κοντά σε όλους μας.
Προτού καν να έχει ξεσπάσει όλο αυτό το μεταναστευτικό κύμα στην κεντρική Ελλάδα, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κάνει μια προφητεία το 1991. Δείχνει ξεκάθαρα τον κατακερματισμένο κόσμο της μετανάστευσης και την δύναμη των ανθρώπων να επαναπροσδιορίζονται και να δημιουργούν συνεχώς νέα σύνορα, αλλά και ζωή.
Οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών και όλων των συντελεστών, πλημυρισμένες από μοναξιά και απομόνωση. Τα τοπία της Φλώρινας, όπου είναι γυρισμένη η ταινία και τα σημεία των εθνικών συνόρων, επιβλητικά. Η φωτογραφία αφήνει το στίγμα της στον θεατή και τελικά στην αιωνιότητα, καθώς σκηνές όπως αυτή του γάμου στις όχθες του ποταμού και η σκηνή του finale , περιέχουν μοναδικό εικαστικό βάρος.
Μια Συμφωνία εικόνων, ήχων και σιωπών. Ένα ποίημα με tempo αργό και , με νόημα πάντα επίκαιρο, σε μέτρο ανθρώπινο.
Γνώμη
Βλέποντας συνεχόμενα και τις δυο παραπάνω ταινίες , όπως ήταν στο πρόγραμμα , συνειδητοποιεί κανείς πως πρόκειται για έναν μεγάλο και σημαντικό διάλογο ανάμεσα τους, που αφορά στα σύνορα και στη διαχείρισή τους, στα είδη συνόρων και στη διπλό τους έργο, να περιορίζουν και ταυτόχρονα να αναζωπυρώνουν τα όνειρα των ανθρώπων.
Μια αλληλοσυμπλήρωση οπτικής των μεγάλων θεμάτων της ανθρώπινης ψυχής, μια παρεμφερής προσέγγιση της πολιτικής και κοινωνικής εικόνας της Ελλάδας των περασμένων 20-30 χρόνων, μια ανάγκη έκφρασης της θολής εικόνας των βαρέων θεμάτων του ανθρώπου γενικά και της Ελλάδας ειδικότερα.
Η ανταπόκριση του κόσμου κατά την πρώτη μέρα αυτού του αφιερώματος ήταν ένα ευτύχημα.
Στην απογευματινή προβολή η ουρά για το ταμείο ήταν μεγάλη, ενώ στη βραδινή πια, η αίθουσα της Ταινιοθήκης ήταν εντελώς γεμάτη!
24.1 (ημέρα 2η)
Αρκετά καλά πήγαν και οι ανοιχτές προβολές στην Πλατεία Συντάγματος, σε φουσκωτή γιγαντοοθόνη, όπου προβάλλονταν ανά μια ώρα, από τις 8μμ έως τις 11μμ το ντοκιμαντέρ «Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη». Την πληροφορία αυτή δεν την εξακριβώσαμε ιδίοις όμμασι , καθώς είχαμε αποφασίσει να παρευρεθούμε στην τελευταία προβολή των 11μ, όπου τότε πια μια φοβερή καταιγίδα κατέστησε αδύνατη την παραμονή μας εκεί.
Είχε πάντως και αυτή η σκηνή το κάτι τις της..κάτι Αγγελοπουλικό. Μια τεράστια οθόνη, με backround το κοινοβούλιο, βροχή που όλο και δυναμώνει, 5-6 άτομα που κάθονταν στο συντριβάνι σπεύδουν να βρουν καταφύγιο κάτω από τα δέντρα και εντέλει φεύγουν, περαστικοί τρεχάτοι προς το μετρό και ο υπεύθυνος τεχνικός του προτζέκτορα, με ένα αδιάβροχο, στη θέση του ακίνητος, να περιμένει να τελειώσει η ταινία.
Δεν προλάβαμε να δούμε παρά μόνο την αρχή, όπου μια ιστορική αναδρομή με εναλλαγή φωτογραφιών της παλιάς Αθήνας και συνοδεία αφήγησης, είχε φτάσει έως το Νεοκλασικισμό, τα κτίριά του και κατόπιν την ατυχή καταστροφή τους.
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που έφτιαξε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος το 1983 με αφορμή την ανακήρυξη της Αθήνας ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης και αποτελεί μια προσωπική, αλλά και ιστορική ματιά στην Αθήνα και τη σημασία της.
Η χθεσινή προβολή στο Σύνταγμα είχε επετειακό χαρακτήρα, καθώς ήταν η μέρα που ακριβώς δυο χρόνια πριν, έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος σκηνοθέτης.
Το ντοκιμαντέρ όμως θα προβληθεί ξανά στην Ταινιοθήκη, την Κυριακή 26.1 στις 9.30μμ, πριν από το «Οι μέρες του’36».
Σπεύσατε και απολαύσατε ό,τι προλαβαίνετε από αυτό τον σπουδαίο θησαυρό που μας προσφέρει η Ταινιοθήκη της Ελλάδας αυτές τις ημέρες.