Με τον Δημήτρη Αποστολάκη κοινωνήσαμε τις λέξεις, κάπου στα Πετράλωνα...
Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από τη συμμετοχή σας στην τελευταία συναυλία για το γνωστό θέμα στις Σκουριές. Πέρα από το τι αίσθηση σας άφησε, θα ήθελα να μου πείτε αν πιστεύετε ότι ο καλλιτέχνης πρέπει νa παίρνει θέση από σκηνής για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα.
Στις Σκουριές και σε όλη την γύρω περιοχή γίνεται ένας πόλεμος. Γι' αυτό και οι άνθρωποι εκεί, περνάνε καλύτερα από τις άλλες πόλεις. Ο Ηράκλειτος έλεγε "Πατήρ πάντων πόλεμος". Είναι ο πόλεμος των αντιθέτων, των δυικών αναλόγων για να υπάρξει σύνθεση. Άρα, στις Σκουριές ζουν, με τον εξωτερικό εχθρό, τις πολυεθνικές που παίρνουν το χρυσάφι με την καταστροφή ενός αρχαίου δάσους και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μιας ολόκληρης κοινωνίας. Μπροστά σ΄ αυτό τον κίνδυνο, ανακάλυψαν οι άνθρωποι, κάποιοι άνθρωποι, το πραγματικού χρυσάφι. Αυτό είναι η αξιοπρέπεια της αυτοδιαχείρισης και η κοινωνική αλληλεγγύη. Μόνο με τον πόλεμο βρίσκει κανείς τους πραγματικούς συγγενείς του, που δεν είναι απαραίτητα οι εξ' αίματος αλλά οι εν δυνάμει ουτοπικοί συνοδοιπόροι Οι άνθρωποι χτίζουν το χαρακτήρα τους -και οι κοινωνίες το ίδιο -με το μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο που ξεπερνούν τις δυσκολίες τους. Δηλαδή οι κάτοικοι της περιοχής χτίζουν ένα σύγχρονο Αφήγημα- προίκα για τις επερχόμενες γενιές- τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει.
Οι άνθρωποι στις Σκουριές και όλοι μας πληρώνουμε παλιές αμαρτίες (χρόνων, δεκαετιών, αιώνων). Αν είχαν αντιδράσει διαφορετικά οι άνθρωποι, δηλαδή από την Χιλή του '73, με τη Νικαράγουα, με την Αγκόλα, με την Ονδούρα κ.α. με το κάθε κοινωνικό-πολιτικό γεγονός σε όλο τον πλανήτη, θα είχαμε προλάβει να φτιάξουμε έναν ιστό οικουμενικής δράσης αδιάβλητο στις κερδοσκοπικές επιθέσεις. Άρα, λοιπόν, το πρόβλημα το ανακαλύπτουμε, όταν είναι στην πόρτα μας. Δεν είναι αργά. Τώρα, κάποιοι άνθρωποι συμμερίζονται αυτόν τον αγώνα και πάνε εκεί, πολλοί πάνε για το χαβαλέ της συναυλίας, και οι περισσότεροι για «επαναστατικό τουρισμό». Εμείς οι μουσικοί, βέβαια,που πάμε και παίζουμε, είμαστε ευαίσθητοι σε τέτοια θέματα αλλά το ίδιο ψεύτες με τους ως άνωθεν τουρίστες. Πάμε για να κολλήσουμε «επαναστατόσημα» Γιατί μπορεί να έχουμε μια ευαισθησία και να καταδεικνύουμε το πρόβλημα, αλλά όμως παραπέρα τίποτα. Καμιά αλλαγή στον εαυτό μας, καμιά επιρροή από τον τόπο που βράζει, καμιά συλλογική κίνηση. Π.χ. δεν έχουμε κάνει ένα καλλιτεχνικό, πνευματικό κίνημα, ένα πολιτισμικό κίνημα που να συμπεριλάβει ανθρώπους της τέχνης, της επιστήμης, του πνεύματος της χειρωνακτικής εργασίας. Και το κίνημα να μην έχει το ρόλο της αγανακτισμένης αντίδρασης, αλλά να έχει την χαρά της δράσης, της παραγωγής γεγονότων. Να έχει τη χαρά της δημιουργίας! Ο καλλιτέχνης κάνει τέχνη, δηλαδή έρευνα στο βάθος της ύπαρξης. Φυσικά αυτό σημαίνει αλλαγή. Πας στη ζούγκλα του αγνώστου. Άρα, λοιπόν, η πραγματική τέχνη είναι από μόνη της ανατρεπτική, επαναστατική. Προσωπικά - και πάρα ταύτα- μου αρέσει η διαρκής και η αέναη επανάσταση, γιατί είναι υπέρ-σύνθεση και το ομορφότερο παιγνίδι. Έχει τη χαρά του πανηγυριού, της έγερσης του παντός. Και κυρίως γιατί ενυπάρχει μεγίστη πιθανότητα ποιητικής αυτοκαταστροφής.
Στις συναυλίες σας ποτέ δεν υπάρχει μόνο μουσική. Αλλά, πολύ συχνά, μιλάτε για φιλοσοφικά, πολιτικά ή κοινωνικά ζητήματα. Είναι ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας με τους ανθρώπους που έρχονται να σας ακούσουν;
Όλα είναι μουσική. Δεν διαλέγω για τί θα μιλήσω ούτε τον τρόπο που θα παίξω. Στην ουσία αυτά δεν με ενδιαφέρουν εμένα. Το μόνο πράγμα που μπορώ να κάνω, όταν κατέβω στην αρένα της έκθεσης, είναι να τιμήσω τους Θεούς και τους ήρωες, όλους τους νικημένους του κόσμου που είναι ταυτόχρονα και νικητές. Να συμβάλλω δηλαδή στην πραγμάτωση ενός ιερού τελετουργικού δρώμενου κοσμογονικής αφήγησης. Και κυρίως, αυτό το πράττω υποσυνείδητα, δεν θέλω να μην κρύψω τις πληγές μου. Για οτιδήποτε παίζω ή μιλώ, είναι στην ουσία και μια πληγή μου. Επειδή είμαι αυτοεγκλεισμένος, όταν βγαίνω έξω από το λημέρι μου, κάθε φορά έχει όλο το βάρος της μοναδικότητας της επικοινωνίας. Θέλω να τιμήσω τη συναναστροφή μου, με την μοναδικότητα της εξόδου μου. Ό,τι ερευνώ εκείνο το διάστημα, ό,τι μου κάνει εντύπωση ή είναι κάτι εξόχως ποιητικό, παράξενο, ή μπορεί να αλλάξει τη ζωή του άλλου, το ανακοινώνω ή το σχολιάζω αυθορμήτως. Δε χωρίζω τον κόσμο σε φέτες (κοινωνική, πολιτική, ερωτική, τρίκαλων, πεντανόστιμη κτλ) Ο σημαντικότερος ρόλος του κοινωνικού όντος- πόσο μάλλον του καλλιτέχνη- είναι αυτός του Αφηγητή. Μόνο όταν ο άνθρωπος είναι κέντρο αφηγηματικής βαρύτητας. το «εδώ και τώρα», αφορά το «παντού και το πάντα».
"Ο έρωτας και ο θάνατος, ίδια σπαθιά βαστούνε". Αλλά και ο Σολωμός στον Κρητικό, αναφέρει : "Μόνο είναι έτσι δυνατός ο έρωτας και ο χάρος". Τί είναι τελικά ο έρωτας για εσάς και γιατί τόσο συχνά συνδέεται με το θάνατο;
Δεν έχει άλλο ταίρι! Όταν ερωτεύεται κανείς, ερωτεύεται για να γιατρέψει την αρχαία πληγή του χρόνου. Στην ουσία ερωτεύεται αυτόν που τον γοητεύει, δηλαδή τον γητεύει, δηλαδή τον θεραπεύει. Άρα, πρέπει να σκοτώσει τον παλιό του εαυτό και ταυτόχρονα όλο τον εαυτό του κόσμου. Σκεφτείτε τον κύκλο του θανάτου της φύσης, της αναγέννησης. Υπάρχει ένας στίχος σε ένα τραγούδι που λέει :
"Ο έρωτας που άνοιξε την πόρτα
και μπήκε σαν απόκοσμη πνοή
είναι του κόσμου η γαλέρα κι η ζωή
βαθιά σου που ζητούν καινούρια ρότα,
δεν είν’ ο έρωτας που άνοιξε την πόρτα.
Είναι η φύση που σου φωνάζει θέλω να αλλάξω για να ζήσω''.
Τι ακριβώς είναι το αληθινοί για εσάς;
Το οικονομικό! Δηλαδή, η φύση λατρεύει την οικονομία. Είναι η μεγαλύτερη οικονόμος του κόσμου. Πάντα η φύση, της αρέσει να κάθεται στις θεμελιώδεις καταστάσεις. Αυτές στις οποίες ξοδιάζει την ελάχιστη ενέργεια. Ποτέ το χλώριο με νάτριο δεν θα αγκαλιάζονταν για να φτιάξουν το αλάτι αν η φύση δεν είχε συμφέρον. Η αλήθεια πηγάζει από την πραγματική ανάγκη.
Έχετε σπουδάσει φυσικός. Πόσο επηρέασε αυτό την μουσική σας;
Δεν ξέρω! Την επιστήμη της φυσικής, την ερωτεύτηκα και είμαι ερωτευμένος ακόμα εκ βάθους καρδίας. Ό,τι ερωτεύεσαι φωλιάζει μέσα σου, γίνεται μέρος των κυττάρων σου.
Πόσο Χαΐνης αισθάνεστε 24 χρόνια μετά την ίδρυση της μουσικής σας κολεκτίβας; Τώρα αισθάνεστε πιο επαναστάτης από τότε;
Δεν ξέρω τι είμαι!!! Δεν απέκτησα κανένα υλικό αγαθό τόσα χρόνια, ό,τι κερδίζεις είναι βαρίδια. Επίσης, ζω σαν νομάς και δεν ξέρω τι θα μου ξημερώσει αύριο.
Σχέδια για τον χειμώνα;
Ίσως παρουσιάσω με τους «Χαΐνηδες », τον «Ερωτόκριτο» που ανεβάσαμε το καλοκαίρι στο Ηρώδειο με την ομάδα χορού και ακροβασίας «Κι όμως κινείται» και τον Ψαραντώνη. Ίσως παίξω την τελευταία δισκογραφική εργασία ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, μια έρευνα για την οποία είμαι πολύ περήφανος και τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε όσους δεν τους αρέσει η στερεοτυπία, το αναμενόμενο και το αναίμακτο. Παίζουν τα μέλη των Χαίνηδων, των Mode Plagal, εκλεκτοί καλεσμένοι και τραγουδάει (μοναδικά κι απρόσμενα) ο Ψαραντώνης παγκόσμια ποίηση (Λόρκα, Μπωντλαίρ, Ρίλκε, Πούσκιν κ.α.). Ίσως πάλι, ξεχειμωνιάσω στον Ψηλορείτη, ίσως στη Λατινική Αμερική με τους ινδιάνους Ναβάχο Μπικουέτ, ίσως βρεθώ στα υψίπεδα του Θιβέτ, ίσως… ίσως αναληφθώ με πύρινο άρμα στους ουρανούς όπως ο Ενώχ.
Θα ήθελα να ξεκινήσουμε από τη συμμετοχή σας στην τελευταία συναυλία για το γνωστό θέμα στις Σκουριές. Πέρα από το τι αίσθηση σας άφησε, θα ήθελα να μου πείτε αν πιστεύετε ότι ο καλλιτέχνης πρέπει νa παίρνει θέση από σκηνής για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα.
Στις Σκουριές και σε όλη την γύρω περιοχή γίνεται ένας πόλεμος. Γι' αυτό και οι άνθρωποι εκεί, περνάνε καλύτερα από τις άλλες πόλεις. Ο Ηράκλειτος έλεγε "Πατήρ πάντων πόλεμος". Είναι ο πόλεμος των αντιθέτων, των δυικών αναλόγων για να υπάρξει σύνθεση. Άρα, στις Σκουριές ζουν, με τον εξωτερικό εχθρό, τις πολυεθνικές που παίρνουν το χρυσάφι με την καταστροφή ενός αρχαίου δάσους και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μιας ολόκληρης κοινωνίας. Μπροστά σ΄ αυτό τον κίνδυνο, ανακάλυψαν οι άνθρωποι, κάποιοι άνθρωποι, το πραγματικού χρυσάφι. Αυτό είναι η αξιοπρέπεια της αυτοδιαχείρισης και η κοινωνική αλληλεγγύη. Μόνο με τον πόλεμο βρίσκει κανείς τους πραγματικούς συγγενείς του, που δεν είναι απαραίτητα οι εξ' αίματος αλλά οι εν δυνάμει ουτοπικοί συνοδοιπόροι Οι άνθρωποι χτίζουν το χαρακτήρα τους -και οι κοινωνίες το ίδιο -με το μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο που ξεπερνούν τις δυσκολίες τους. Δηλαδή οι κάτοικοι της περιοχής χτίζουν ένα σύγχρονο Αφήγημα- προίκα για τις επερχόμενες γενιές- τη στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει.
Οι άνθρωποι στις Σκουριές και όλοι μας πληρώνουμε παλιές αμαρτίες (χρόνων, δεκαετιών, αιώνων). Αν είχαν αντιδράσει διαφορετικά οι άνθρωποι, δηλαδή από την Χιλή του '73, με τη Νικαράγουα, με την Αγκόλα, με την Ονδούρα κ.α. με το κάθε κοινωνικό-πολιτικό γεγονός σε όλο τον πλανήτη, θα είχαμε προλάβει να φτιάξουμε έναν ιστό οικουμενικής δράσης αδιάβλητο στις κερδοσκοπικές επιθέσεις. Άρα, λοιπόν, το πρόβλημα το ανακαλύπτουμε, όταν είναι στην πόρτα μας. Δεν είναι αργά. Τώρα, κάποιοι άνθρωποι συμμερίζονται αυτόν τον αγώνα και πάνε εκεί, πολλοί πάνε για το χαβαλέ της συναυλίας, και οι περισσότεροι για «επαναστατικό τουρισμό». Εμείς οι μουσικοί, βέβαια,που πάμε και παίζουμε, είμαστε ευαίσθητοι σε τέτοια θέματα αλλά το ίδιο ψεύτες με τους ως άνωθεν τουρίστες. Πάμε για να κολλήσουμε «επαναστατόσημα» Γιατί μπορεί να έχουμε μια ευαισθησία και να καταδεικνύουμε το πρόβλημα, αλλά όμως παραπέρα τίποτα. Καμιά αλλαγή στον εαυτό μας, καμιά επιρροή από τον τόπο που βράζει, καμιά συλλογική κίνηση. Π.χ. δεν έχουμε κάνει ένα καλλιτεχνικό, πνευματικό κίνημα, ένα πολιτισμικό κίνημα που να συμπεριλάβει ανθρώπους της τέχνης, της επιστήμης, του πνεύματος της χειρωνακτικής εργασίας. Και το κίνημα να μην έχει το ρόλο της αγανακτισμένης αντίδρασης, αλλά να έχει την χαρά της δράσης, της παραγωγής γεγονότων. Να έχει τη χαρά της δημιουργίας! Ο καλλιτέχνης κάνει τέχνη, δηλαδή έρευνα στο βάθος της ύπαρξης. Φυσικά αυτό σημαίνει αλλαγή. Πας στη ζούγκλα του αγνώστου. Άρα, λοιπόν, η πραγματική τέχνη είναι από μόνη της ανατρεπτική, επαναστατική. Προσωπικά - και πάρα ταύτα- μου αρέσει η διαρκής και η αέναη επανάσταση, γιατί είναι υπέρ-σύνθεση και το ομορφότερο παιγνίδι. Έχει τη χαρά του πανηγυριού, της έγερσης του παντός. Και κυρίως γιατί ενυπάρχει μεγίστη πιθανότητα ποιητικής αυτοκαταστροφής.Στις συναυλίες σας ποτέ δεν υπάρχει μόνο μουσική. Αλλά, πολύ συχνά, μιλάτε για φιλοσοφικά, πολιτικά ή κοινωνικά ζητήματα. Είναι ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας με τους ανθρώπους που έρχονται να σας ακούσουν;
Όλα είναι μουσική. Δεν διαλέγω για τί θα μιλήσω ούτε τον τρόπο που θα παίξω. Στην ουσία αυτά δεν με ενδιαφέρουν εμένα. Το μόνο πράγμα που μπορώ να κάνω, όταν κατέβω στην αρένα της έκθεσης, είναι να τιμήσω τους Θεούς και τους ήρωες, όλους τους νικημένους του κόσμου που είναι ταυτόχρονα και νικητές. Να συμβάλλω δηλαδή στην πραγμάτωση ενός ιερού τελετουργικού δρώμενου κοσμογονικής αφήγησης. Και κυρίως, αυτό το πράττω υποσυνείδητα, δεν θέλω να μην κρύψω τις πληγές μου. Για οτιδήποτε παίζω ή μιλώ, είναι στην ουσία και μια πληγή μου. Επειδή είμαι αυτοεγκλεισμένος, όταν βγαίνω έξω από το λημέρι μου, κάθε φορά έχει όλο το βάρος της μοναδικότητας της επικοινωνίας. Θέλω να τιμήσω τη συναναστροφή μου, με την μοναδικότητα της εξόδου μου. Ό,τι ερευνώ εκείνο το διάστημα, ό,τι μου κάνει εντύπωση ή είναι κάτι εξόχως ποιητικό, παράξενο, ή μπορεί να αλλάξει τη ζωή του άλλου, το ανακοινώνω ή το σχολιάζω αυθορμήτως. Δε χωρίζω τον κόσμο σε φέτες (κοινωνική, πολιτική, ερωτική, τρίκαλων, πεντανόστιμη κτλ) Ο σημαντικότερος ρόλος του κοινωνικού όντος- πόσο μάλλον του καλλιτέχνη- είναι αυτός του Αφηγητή. Μόνο όταν ο άνθρωπος είναι κέντρο αφηγηματικής βαρύτητας. το «εδώ και τώρα», αφορά το «παντού και το πάντα». "Ο έρωτας και ο θάνατος, ίδια σπαθιά βαστούνε". Αλλά και ο Σολωμός στον Κρητικό, αναφέρει : "Μόνο είναι έτσι δυνατός ο έρωτας και ο χάρος". Τί είναι τελικά ο έρωτας για εσάς και γιατί τόσο συχνά συνδέεται με το θάνατο;
Δεν έχει άλλο ταίρι! Όταν ερωτεύεται κανείς, ερωτεύεται για να γιατρέψει την αρχαία πληγή του χρόνου. Στην ουσία ερωτεύεται αυτόν που τον γοητεύει, δηλαδή τον γητεύει, δηλαδή τον θεραπεύει. Άρα, πρέπει να σκοτώσει τον παλιό του εαυτό και ταυτόχρονα όλο τον εαυτό του κόσμου. Σκεφτείτε τον κύκλο του θανάτου της φύσης, της αναγέννησης. Υπάρχει ένας στίχος σε ένα τραγούδι που λέει :
"Ο έρωτας που άνοιξε την πόρτα
και μπήκε σαν απόκοσμη πνοή
είναι του κόσμου η γαλέρα κι η ζωή
βαθιά σου που ζητούν καινούρια ρότα,
δεν είν’ ο έρωτας που άνοιξε την πόρτα.
Είναι η φύση που σου φωνάζει θέλω να αλλάξω για να ζήσω''.
Τι ακριβώς είναι το αληθινοί για εσάς;
Το οικονομικό! Δηλαδή, η φύση λατρεύει την οικονομία. Είναι η μεγαλύτερη οικονόμος του κόσμου. Πάντα η φύση, της αρέσει να κάθεται στις θεμελιώδεις καταστάσεις. Αυτές στις οποίες ξοδιάζει την ελάχιστη ενέργεια. Ποτέ το χλώριο με νάτριο δεν θα αγκαλιάζονταν για να φτιάξουν το αλάτι αν η φύση δεν είχε συμφέρον. Η αλήθεια πηγάζει από την πραγματική ανάγκη.
Έχετε σπουδάσει φυσικός. Πόσο επηρέασε αυτό την μουσική σας; Δεν ξέρω! Την επιστήμη της φυσικής, την ερωτεύτηκα και είμαι ερωτευμένος ακόμα εκ βάθους καρδίας. Ό,τι ερωτεύεσαι φωλιάζει μέσα σου, γίνεται μέρος των κυττάρων σου.
Πόσο Χαΐνης αισθάνεστε 24 χρόνια μετά την ίδρυση της μουσικής σας κολεκτίβας; Τώρα αισθάνεστε πιο επαναστάτης από τότε;
Δεν ξέρω τι είμαι!!! Δεν απέκτησα κανένα υλικό αγαθό τόσα χρόνια, ό,τι κερδίζεις είναι βαρίδια. Επίσης, ζω σαν νομάς και δεν ξέρω τι θα μου ξημερώσει αύριο.
Σχέδια για τον χειμώνα;
Ίσως παρουσιάσω με τους «Χαΐνηδες », τον «Ερωτόκριτο» που ανεβάσαμε το καλοκαίρι στο Ηρώδειο με την ομάδα χορού και ακροβασίας «Κι όμως κινείται» και τον Ψαραντώνη. Ίσως παίξω την τελευταία δισκογραφική εργασία ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, μια έρευνα για την οποία είμαι πολύ περήφανος και τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε όσους δεν τους αρέσει η στερεοτυπία, το αναμενόμενο και το αναίμακτο. Παίζουν τα μέλη των Χαίνηδων, των Mode Plagal, εκλεκτοί καλεσμένοι και τραγουδάει (μοναδικά κι απρόσμενα) ο Ψαραντώνης παγκόσμια ποίηση (Λόρκα, Μπωντλαίρ, Ρίλκε, Πούσκιν κ.α.). Ίσως πάλι, ξεχειμωνιάσω στον Ψηλορείτη, ίσως στη Λατινική Αμερική με τους ινδιάνους Ναβάχο Μπικουέτ, ίσως βρεθώ στα υψίπεδα του Θιβέτ, ίσως… ίσως αναληφθώ με πύρινο άρμα στους ουρανούς όπως ο Ενώχ.
Σχετικό θέμα