Το βίντεο κλαμπ του Mix Grill #10: Η κάλπικη λίρα

Μία από τις καλύτερες και πιο διαχρονικές ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου με αξέχαστους ηθοποιούς 
Διαβάστηκε φορες
"Η Κάλπικη λίρα" πέρασε από χέρι σε χέρι καταλήγοντας στις καρδιές πολλών ανθρώπων, εφόσον θεωρείται μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών. Πρόκειται για μια γραφική ταινία με έξυπνο σενάριο, εμπλουτισμένη με κωμικά και δραματικά στοιχεία (αλλά και κάποια στοιχεία από βωβό κινηματογράφο!), η οποία διαδραματίζεται στην Αθήνα του ’50 και έχει ως κεντρικό άξονα το χρήμα. Η ιστορία χωρίζεται σε τέσσερις μικρότερες, οι οποίες συνδέονται άμεσα μεταξύ τους και με τη σειρά, σχηματίζοντας έτσι μια σπονδυλωτή άρθρωση – κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στον ελληνικό κινηματογράφο! Η καθεμία από τις τέσσερις αυτές ιστορίες –που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και διαφορετικές εκδοχές του ίδιου πράγματος- αναδεικνύει διάφορα γνωρίσματα της ανθρώπινης φύσης έχοντας, παράλληλα, ως μόνιμη βάση το χρήμα και ως κοινό σημείο συσχέτισης μία κάλπικη λίρα που άγεται και φέρεται.
Κάλπικη Λίρα

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΠΙΚΗΣ ΛΙΡΑΣ

Στο πρώτο μέρος πρωταγωνιστής είναι ο βιοπαλαιστής Ανάργυρος , ένας τίμιος τεχνίτης που πέφτει θύμα εξαπάτησης του Ντίνου και της Φιφής, όταν δέχεται να συνεργαστεί μαζί τους για την κατασκευή κάλπικων λιρών. Μετά από διάφορα γεγονότα, ο Ανάργυρος αφήνει πίσω του τα παράνομα όνειρα συνεχίζοντας την ήσυχη ζωή του και παραδίδει το «αμαρτωλό κατασκεύασμα» σε έναν τυφλό ζητιάνο. Οι Βασίλης Λογοθετίδης, Βαγγέλης Πρωτοπαππάς και Ίλια Λιβυκού, είχαν πολύ καλές ερμηνείες με τον πρώτο, όμως, να κλέβει την παράσταση. Απέδωσαν, αντίστοιχα, με πολύ φυσικό τρόπο την εντιμότητα ενός ταπεινού εργαζομένου, την πονηριά του φιλοχρήματου ανθρώπου και την ύπουλη φύση της γυναίκας-αράχνης.

Η δεύτερη ιστορία επικεντρώνεται στον προαναφερθέντα ζητιάνο, που μόνο τυφλός δεν είναι, και την γνωριμία του με τη Μαρία, μια πόρνη. Ο έξυπνος ζητιάνος που αντιλήφθηκε ότι η λίρα είναι κάλπικη, μετά από πολλές προσπάθειες να τη «χαλάσει» αποφασίζει να τη δώσει στη Μαρία, που θαμπώνεται από την αξία της, με αντάλλαγμα τις υπηρεσίες της. Όταν έρχεται η στιγμή να την πληρώσει, συνειδητοποιεί ότι η λίρα είχε γλιστρήσει από την σκισμένη τσέπη του και χάθηκε. Στο ρόλο του ζητιάνου ήταν ο εξαιρετικός Μίμης Φωτόπουλος, που κατάφερε να προσφέρει με την ερμηνεία του αρκετές στιγμές γέλιου και στο ρόλο της Μαρίας η Σπεράντζα Βρανά, ερωτική και τσαχπίνα, στοιχεία που δικαίως την καθιέρωσαν ως sex symbol της εποχής.
Κάλπικη Λίρα
Την χαμένη λίρα βρίσκει στο δρόμο, στην τρίτη ιστορία, η μικρή Φανίτσα, ένα πολύ φτωχό και ορφανό από πατέρα κοριτσάκι που προσπαθεί να βοηθήσει την οικογένειά της που απειλείται και με έξωση από τον ιδιότροπο και τσιγκούνη σπιτονοικοκύρη, τον Μαυρίδη. Όταν ο Μαυρίδης βλέπει πως κανείς δεν δέχεται να εξαργυρώσει τη λίρα της Φανίτσας, η καρδιά του μαλακώνει και της τη χαλάει αυτός ξέροντας ότι είναι κάλπικη, δεν διστάζει, όμως, να τη δώσει στη γυναίκα του για να την βάλει στη βασιλόπιτα. Στην ιστορία αυτή ο Ορέστης Μακρής υποδύθηκε με τον ιδιαίτερο και συγκινητικό τρόπο του τον φιλάργυρο Μαυρίδη. Ο Λαυρέντης Διανέλλος ως πατέρας και η Λούλα Ιωαννίδου ως μητέρα ήταν αρκετά καλοί, ενώ η Μαρία Καλαμιώτου ως η μικρή Φανίτσα ήταν κάπως ψεύτικη-δεν ξεχνάμε, βέβαια, ότι ήταν ένα μικρό παιδάκι. Θα μπορούσαμε να πούμε πως κατά τη διάρκεια της τρίτης ιστορίας η ταινία κουράζει λίγο, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό που να ενοχλεί αρκετά.

Από το οικογενειακό τραπέζι του Μαυρίδη ξεκινάει η τέταρτη ιστορία με τον Παύλο και την Αλίκη, ένα νιόπαντρο ζευγάρι που βρίσκει το φλουρί και που αποφασίζει να μην το χαλάσει ποτέ. Αυτός μποέμ καλλιτέχνης κι αυτή κόρη πλούσιας οικογένειας. Ενώ υπήρχε μεγάλη και δυνατή αγάπη μεταξύ τους, τα βασικά οικονομικά προβλήματα άρχισαν να μπαίνουν εμπόδιο στον έρωτά τους μέχρι που η Αλίκη τον εγκατέλειψε και αργότερα παντρεύτηκε έναν «όμοιό» της. Μετά από αρκετά χρόνια οι δυο τους συναντήθηκαν τυχαία, αλλά παρά τα συναισθήματα δεν έσμιξαν ποτέ. Στο μεταξύ ο Παύλος είχε προσπαθήσει μάταια να εξαργυρώσει τη λίρα, μαθαίνοντας ότι ήταν κάλπικη και πιστεύοντας πως ήταν δείγμα μιας, επίσης, κάλπικης αγάπης. 
Κάλπικη Λίρα
Κάθε ιστορία γνωρίζει τη δική της κορύφωση για να φτάσουμε στο τέλος, στην ιστορία αγάπης. Είναι η ιστορία που η Έλλη Λαμπέτη θα πει το "σ'αγαπώ" στον ζωγράφο Δημήτρη Χορν με σήμα κατατεθέν το μελαγχολικό της βλέμμα. Πρόκειται για μια σκηνή ζωγραφιά που έμελλε να μείνει χαρακτηριστική και ένα "σ'αγαπώ" ανεξίτηλο όπως η μπογιά στον καμβά. Χορν και Λαμπέτη αποτέλεσαν ένα απόλυτα ταιριαστό δίδυμο και αυτό τους έβγαινε πολύ ρεαλιστικά στο έργο, κάτι που μαρτυρεί και ο εκτός κινηματογράφου έρωτάς τους. Θεωρούμε πως σαν ερμηνείες ήταν αρκετά καλές αλλά όχι συγκλονιστικές και εμμένουμε περισσότερο στον φυσικό τρόπο με τον οποίο έδεσαν μέσα στο έργο. 

Δεν θα μπορούσε να μη γίνει λόγος και για τον εξαιρετικό αφηγητή της ταινίας, τον Δημήτρη Μυράτ, με την ωραία φωνή και το εκφραστικό του ύφος.

Η ΤΑΙΝΙΑ ΓΕΝΙΚΑ

O Γιώργος Τζαβέλλας δημιούργησε μια ηθογραφική ταινία που ήταν πολύ μπροστά για και από την εποχή της, ενώ τα νοήματά της παραμένουν ανεξίτηλα ως σήμερα. Ο δημιουργός είχε μεγάλη έμπνευση μια και, όπως προαναφέρθηκε, η "Κάλπικη λίρα" έχει σπονδυλωτή διάρθρωση, ενώ ήταν ταυτόχρονα η πρώτη ταινία που γνώρισε διεθνή επιτυχία με βραβεία και συμμετοχή και στο Φεστιβάλ των Καννών. Η μουσική της ανήκει στον νεαρό τότε Μάνο Χατζιδάκι

Η "Κάλπικη λίρα" ξεχωρίζει γιατί είναι διαφορετική. Στις μεμονωμένες ιστορίες της δεν υπάρχει πάντα happy end και λείπουν οι χοροί και τα τραγούδια. Σε καμία περίπτωση τα παραπάνω δεν είναι άσχημα, απλώς η "Λίρα" δεν τα περιλαμβάνει. Αναλογιζόμενοι τα πενιχρά μέσα κινηματογράφησης τότε, η ταινία σίγουρα θεωρείται καλοφτιαγμένη ή και στα όρια της πρωτοπορίας (χαρακτηριστικό παράδειγμα το τύπου όραμα του μικρού κοριτσιού που λογίζει ως τέρας τον τσιγκούνη σπιτονοικοκύρη, Ορέστη Μακρή).
Κάλπικη Λίρα
Η ταινία είχε ως κεντρικό θέμα το χρήμα σε όλες τις πτυχές του, καλές και κακές. Κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς καθόλου χρήματα και καμία κοινωνία δεν μπορεί να λειτουργήσει, ωστόσο το χρήμα είναι ένα μέσο εξυπηρέτησης και ικανοποίησης σκοπών του ανθρώπου και όχι αυτοσκοπός. Δεν θα έπρεπε να αποτελεί ιδέα. Κι όμως ήταν και είναι σήμερα πιο πολύ από ποτέ. "Εκατομμύρια άνθρωποι από τότε που φτιάχτηκε η γη σκοτώνονται για έναν σκοπό: το χρήμα". Τάδε έφη το 1955 ο Γιώργος Τζαβέλλας και 60 και πλέον χρόνια μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι διαχρονική, καθώς το οικονομικό θέμα είναι κάτι που συνεχίζει να απασχολεί τον άνθρωπο και θα αποτελεί πάντοτε βασικό κομμάτι της ζωής του. Ο οικονομικός πόλεμος είναι μια θλιβερή καθημερινή πραγματικότητα. Ως πότε; 
Κάλπικη Λίρα
Στην ταινία αποτυπώθηκαν, ακόμη, οι κοινωνικές αντιθέσεις που παραμένουν πιο οξυμένες. Ο Λαυρέντης Διανέλλος θα αναφέρει σε σκηνή της ταινίας πως δεν βρίσκει δουλειά γιατί υπάρχει κρίση. Ενώ ο Βασίλης Λογοθετίδης κατακρίνει την Ίλια Λιβυκού που χρειάζεται "100 λίρες μόνο για αρώματα και λουλούδια". Αυτές ήταν μερικές φράσεις που ακούγονται από τους ηθοποιούς με φόντο την παλιά Αθήνα με τα πρώτα neon και τα φώτα της και αν τις απομονώσουμε και τις ακούσουμε με backround την κίνηση από τα χιλιάδες αμάξια στη Βασιλίσσης Σοφίας, τους άστεγους που ζουν στο Σύνταγμα και τα μεγάλα πολυκαταστήματα, καθόλου άδικα δεν θα πιστεύαμε πως είμαστε αυτήκοοι μάρτυρες μιας συζήτησης δυο συναδέλφων στην Αθήνα του '16. 

Όπως όμως ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, έτσι και μια λίρα δεν φέρνει την ευτυχία. Κι αν νομίζουμε πως την έφερε, αυτή δεν είναι παρά κάλπικη με χρυσό περιτύλιγμα και κούφια στο εσωτερικό. Οι άνθρωποι, η αγάπη και ο έρωτας μπορούν να τη φέρουν... 
Αξιολόγηση ταινίας
Βαθμός ταινίας
9,0 / 10 (σε 4 αξιολογήσεις)
Για να αξιολογήσετε επιλέξτε το επιθυμητό αστέρι

Κωδικός επιβεβαίωσης, γράψτε τους χαρακτήρες που βλέπετε στην εικόνα

Διαβάστε ακόμα