Εάν χρειαζόταν να μιλήσουμε για τα πιο προφητικά μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, χωρίς καμία αμφιβολία θα συμπεριλαμβάναμε σε αυτά το "1984" του Τζορτζ Όργουελ. Το έργο, στο οποίο πρωτογνωρίσαμε την έννοια του "Μεγάλου Αδερφού" (Big Brother), παρουσιάζεται φέτος στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου σε διασκευή των Ρόμπερτ Άικι και Ντάνκαν Μακμίλαν και σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου.
Οι παραστάσεις που στηρίζονται στο τρίπτυχο βιβλίο - ταινία - θεατρική διασκευή είναι εξαρχής δύσκολες να τις διαχειριστούν οι συντελεστές, διότι οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Εκτός αυτού, και αν θεωρήσουμε ότι το κοινό μπορεί να μην έχει καμία άλλη επαφή εκ των παραπάνω τριών με το έργο στο παρελθόν, είναι εξίσου δύσκολο να συλλέξει κανείς την ουσία του δημιουργήματος και να τη μεταμορφώσει με τέτοιο τρόπο σε διαφορετικά είδη τέχνης ώστε να επιτευχθεί η κατανόηση της, ούσα αναλλοίωτη.
Η υπόθεση διαδραματίζεται σε έναν απροσδιόριστο χρόνο που εκπροσωπείται από το νούμερο "1984", γεγονός που κάνει εξαρχής νύξη για τη διαχρονικότητα της θεματικής που πραγματεύεται. Το έτος δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται κυριολεκτικά, ακόμα και αν πολλοί το θεωρούν αναγραμματισμό του 1948, έτους κατά το οποίο ολοκληρώθηκε το έργο. Η περιοχή στην οποία εκτυλίσσονται τα γεγονότα είναι η αποκαλούμενη "Ωκεανία", όπου όλοι οι πολίτες παρακολουθούνται στενά από το καθεστώς, υπό τον φόβο του Μεγάλου Αδερφού. Τα όρια των δραστηριοτήτων είναι προκαθορισμένα από το Κόμμα, ενώ η Αστυνομία της Σκέψης συλλαμβάνει τους "εγκληματίες" που ξεφεύγουν από αυτά τα στενά όρια, εκθέτοντάς τους στο μίσος των συμπολιτών τους - προς γνώση και συμμόρφωση.
Σε αυτή την κοινωνία, ο Γουίνστον Σμιθ αποτελεί εξαίρεση, αφού σε αντίθεση με πολλούς συμπολίτες του αρχίζει να αντιλαμβάνεται καθημερινά επαναλαμβανόμενα μοτίβα που προδίδουν τη σαθρότητα του συστήματος στο οποίο ζει. Έτσι λοιπόν, προσπαθεί να επιβεβαιώσει τις υποψίες του υπό το βλέμμα του Ο'Μπράιεν και να γυρίσει τον τροχό της ιστορίας έχοντας στο πλάι του μια γυναίκα, την Τζούλια. Ποια θα είναι η κατάληξη του εγχειρήματός τους;
Ο θεατής έχει την ευκαιρία να εισέλθει στο κλίμα "παρακολούθησης" ήδη από την είσοδό του στην αίθουσα, όπου ο Γούινστον Σμιθ (Αργύρης Πανταζάρας) κάθεται στο γραφείο του, ενώ οι οθόνες που βρίσκονται στη σκηνή προβάλλουν από την πάνω πλευρά οποιαδήποτε κίνησή του. Παίρνει λίγα λεπτά να καταλάβεις εάν πρόκειται για βίντεο που παίζεται σε κάθε παράσταση ή αν η μετάδοση είναι ... live. Ο συγχρονισμός των κινήσεων σιγά σιγά επιβεβαιώνει τον θεατή πως η καταγραφή συμβαίνει αυτή τη στιγμή μπροστά στα μάτια μας.
Το σκοτεινό οργουελικό κλίμα επικρατεί σταθερά όσο οι σκηνές διαδέχονται η μία την άλλη με τα ευρηματικά σκηνικά της Εύας Μανιδάκη να εντείνουν το μυστήριο και τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα να καθρεπτίζουν την αυστηρότητα και την ιδιορρυθμία του καθεστώτος. Ο ήχος και οι φωτισμοί παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των συναισθημάτων του θεατή: τόσο η μουσική (Γιώργος Πούλιος) όσο και οι σειρήνες, αλλά και οι φωνές των ηθοποιών τραντάζουν τον θεατή και τον φορτίζουν σε έντονο βαθμό. Στο δεύτερο μέρος και προς το τέλος της παράστασης, τα ειδικά εφέ έρχονται να ολοκληρώσουν το θρίλερ - θα λέγαμε - με σκηνές βίας να προεξάρχουν, κάνοντας κάποιους από τους θεατές να νιώσουν δυσφορία.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου σκηνοθετεί κάθε μικρή πινελιά (με τις κάμερες να αποτελούν ένα από τα ατού της παράστασης) με λεπτομέρεια και αρτιότητα, χωρίς να αφήνει τίποτα στην τύχη του. Η ερμηνεία του (βραβευμένου με το βραβείο Δημήτρης Χορν 2016) Αργύρη Πανταζάρα είναι τουλάχιστον καθηλωτική, με αποκορύφωμα τις τελευταίες σκηνές στις οποίες απαιτείται όχι μόνο πνευματική αλλά και σωματική αντοχή. Η (βραβευμένη με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη 2013) Λένα Δροσάκη ενσαρκώνει εύστοχα το στεγνό και ψυχρό καλούπι της Τζούλια, η οποία μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μεταμορφώνεται όποτε το θελήσει σε ένα πλάσμα παθιασμένο και τρυφερό. Θα θέλαμε να απολαύσουμε περισσότερο την ερμηνεία του Νίκου Κουρή (Ο'Μπράιεν), σε ένα ρόλο που του ταίριαζε εξαιρετικά λόγω φυσιογνωμικής αυστηρότητας, ο οποίος όμως επισκιαζόταν αναγκαστικά από τον πρωταγωνιστικό. Ο υπόλοιπος θίασος (μέσα στον οποίο και ένα κοριτσάκι) διατηρούσε την εφιαλτική ατμόσφαιρα με μικρές δόσεις μαύρου χιούμορ.
Κλείνοντας, πρόκειται για μια παράσταση που σίγουρα κλέβει τις εντυπώσεις από πλευράς δεξιοτεχνίας των συντελεστών. Παρόλα αυτά, το νόημα, ο κύριος λόγος για τον οποίο δηλαδή γράφτηκε το βιβλίο, λουφάζει πίσω από τις σκληρές σκηνές που προκαλούν συναισθηματικές βουτιές στους θεατές. Η διασκευή πάνω στην οποία βασίστηκε η παράσταση ίσως δημιουργεί νοηματικά εμπόδια, λόγω της ρεαλιστικής τοποθέτησης επί σκηνής των γεγονότων του βιβλίου. Σίγουρα, οι ακραίες καταστάσεις φέρνουν πλειάδα συναισθημάτων, όμως πού βρίσκονται οι σκέψεις για να τροφοδοτήσουν τον συλλογισμό και τον προβληματισμό πάνω στο θέμα;
Ένας άνθρωπος εγκλωβισμένος στους κύκλους της ιστορίας, μια πραγματικότητα που θα μπορούσε να αγγίζει τα όρια της ψυχικής αστάθειας, μια δυστοπική και άκρως πεσιμιστική αντίληψη για το μέλλον των κοινωνιών και των επαναστάσεων, ένας πρόδρομος του σημερινού Edward Snowden. Τι από όλα αυτά συλλογίστηκε ένας θεατής που έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με το αριστούργημα "1984";
Ταυτότητα Παράστασης
1984 του ΤΖΩΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ
Νέα Διασκευή: Ρόμπερτ Άικι & Ντάνκαν Μακμίλαν
Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Μουσική σύνθεση: Γιώργος Πούλιος
Βίντεο: Στάθης Αθανασίου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Ηχητικός Σχεδιασμός: Νικόλας Καζάζης
Φωνητική Διαδασκαλία: Αλεξάνδρα Λέρτα
Ειδικά Εφέ: Αφοί Αλαχούζοι
Μακιγιαζ: Έυη Ζαφειρόπουλου
Κομμώσεις: Talkin' Heads
Ειδικές Κατασκευές: Μπάμπης Κατσιμίχας
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Δερμιτζάκη, Δημήτρης Οικονομίδης
Βοηθός Σκηνογράφου: Μυρτώ Μεγαρίτου
Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης, Νίκος Πανταζάρας
Video Trailer: Μιχάλης Κλουκίνας
Διεύθυνση Παραγωγής: Βιολέττα Γύρα & Όλγα Μαυροειδή
Παραγωγός: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
Διανομή
Ουίνστον Σμιθ: Αργύρης Πανταζάρας
Ο'Μπράιεν: Νίκος Κουρής
Τζούλια: Λένα Δροσάκη
Τσάρινγκτον: Σωτήρης Τσακομίδης
Πάρσονς: Νίκος Πυροκάκος
Κυρία Πάρσονς: Σεραφίτα Γρηγοριάδου
Σάιμ: Ερρίκος Μηλιάρης
Μάρτιν: Αγησίλαος Μικελάτος
Συμμετέχουν: Μελαχρινός Βελέντζας, Βησσαρίων Κανέλλος, Στυλιανός Καπούλας, Απόστολος Κατσιριντάκης, Τάσος Κόρκος, Δημήτρης Μηλιώτης, Χρήστος Τσουλιάης
Και τα παιδιά: Ειρήνη Γουλιέλμου, Πέπη Κώνστα, Αθηνά Μισαηλίδου
Στο Βίντεο εμφανίζονται οι ηθοποιοί:
Παντελής Δεντάκης, Δήμητρα Δερμιτζάκη, Βασίλης Κουκαλάνι, Αλεξάνδρα Λέρτα, Πόπη Λυμπεροπούλου
Διάρκεια Παράστασης: 101 λεπτά
Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους κάτω των 15 ετών
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: η παράσταση περιέχει σκληρές σκηνές, που μπορεί να προκαλέσουν ενόχληση
Οι παραστάσεις που στηρίζονται στο τρίπτυχο βιβλίο - ταινία - θεατρική διασκευή είναι εξαρχής δύσκολες να τις διαχειριστούν οι συντελεστές, διότι οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Εκτός αυτού, και αν θεωρήσουμε ότι το κοινό μπορεί να μην έχει καμία άλλη επαφή εκ των παραπάνω τριών με το έργο στο παρελθόν, είναι εξίσου δύσκολο να συλλέξει κανείς την ουσία του δημιουργήματος και να τη μεταμορφώσει με τέτοιο τρόπο σε διαφορετικά είδη τέχνης ώστε να επιτευχθεί η κατανόηση της, ούσα αναλλοίωτη.
Η υπόθεση διαδραματίζεται σε έναν απροσδιόριστο χρόνο που εκπροσωπείται από το νούμερο "1984", γεγονός που κάνει εξαρχής νύξη για τη διαχρονικότητα της θεματικής που πραγματεύεται. Το έτος δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται κυριολεκτικά, ακόμα και αν πολλοί το θεωρούν αναγραμματισμό του 1948, έτους κατά το οποίο ολοκληρώθηκε το έργο. Η περιοχή στην οποία εκτυλίσσονται τα γεγονότα είναι η αποκαλούμενη "Ωκεανία", όπου όλοι οι πολίτες παρακολουθούνται στενά από το καθεστώς, υπό τον φόβο του Μεγάλου Αδερφού. Τα όρια των δραστηριοτήτων είναι προκαθορισμένα από το Κόμμα, ενώ η Αστυνομία της Σκέψης συλλαμβάνει τους "εγκληματίες" που ξεφεύγουν από αυτά τα στενά όρια, εκθέτοντάς τους στο μίσος των συμπολιτών τους - προς γνώση και συμμόρφωση.
Σε αυτή την κοινωνία, ο Γουίνστον Σμιθ αποτελεί εξαίρεση, αφού σε αντίθεση με πολλούς συμπολίτες του αρχίζει να αντιλαμβάνεται καθημερινά επαναλαμβανόμενα μοτίβα που προδίδουν τη σαθρότητα του συστήματος στο οποίο ζει. Έτσι λοιπόν, προσπαθεί να επιβεβαιώσει τις υποψίες του υπό το βλέμμα του Ο'Μπράιεν και να γυρίσει τον τροχό της ιστορίας έχοντας στο πλάι του μια γυναίκα, την Τζούλια. Ποια θα είναι η κατάληξη του εγχειρήματός τους;
Ο θεατής έχει την ευκαιρία να εισέλθει στο κλίμα "παρακολούθησης" ήδη από την είσοδό του στην αίθουσα, όπου ο Γούινστον Σμιθ (Αργύρης Πανταζάρας) κάθεται στο γραφείο του, ενώ οι οθόνες που βρίσκονται στη σκηνή προβάλλουν από την πάνω πλευρά οποιαδήποτε κίνησή του. Παίρνει λίγα λεπτά να καταλάβεις εάν πρόκειται για βίντεο που παίζεται σε κάθε παράσταση ή αν η μετάδοση είναι ... live. Ο συγχρονισμός των κινήσεων σιγά σιγά επιβεβαιώνει τον θεατή πως η καταγραφή συμβαίνει αυτή τη στιγμή μπροστά στα μάτια μας.
Το σκοτεινό οργουελικό κλίμα επικρατεί σταθερά όσο οι σκηνές διαδέχονται η μία την άλλη με τα ευρηματικά σκηνικά της Εύας Μανιδάκη να εντείνουν το μυστήριο και τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα να καθρεπτίζουν την αυστηρότητα και την ιδιορρυθμία του καθεστώτος. Ο ήχος και οι φωτισμοί παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των συναισθημάτων του θεατή: τόσο η μουσική (Γιώργος Πούλιος) όσο και οι σειρήνες, αλλά και οι φωνές των ηθοποιών τραντάζουν τον θεατή και τον φορτίζουν σε έντονο βαθμό. Στο δεύτερο μέρος και προς το τέλος της παράστασης, τα ειδικά εφέ έρχονται να ολοκληρώσουν το θρίλερ - θα λέγαμε - με σκηνές βίας να προεξάρχουν, κάνοντας κάποιους από τους θεατές να νιώσουν δυσφορία.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου σκηνοθετεί κάθε μικρή πινελιά (με τις κάμερες να αποτελούν ένα από τα ατού της παράστασης) με λεπτομέρεια και αρτιότητα, χωρίς να αφήνει τίποτα στην τύχη του. Η ερμηνεία του (βραβευμένου με το βραβείο Δημήτρης Χορν 2016) Αργύρη Πανταζάρα είναι τουλάχιστον καθηλωτική, με αποκορύφωμα τις τελευταίες σκηνές στις οποίες απαιτείται όχι μόνο πνευματική αλλά και σωματική αντοχή. Η (βραβευμένη με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη 2013) Λένα Δροσάκη ενσαρκώνει εύστοχα το στεγνό και ψυχρό καλούπι της Τζούλια, η οποία μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μεταμορφώνεται όποτε το θελήσει σε ένα πλάσμα παθιασμένο και τρυφερό. Θα θέλαμε να απολαύσουμε περισσότερο την ερμηνεία του Νίκου Κουρή (Ο'Μπράιεν), σε ένα ρόλο που του ταίριαζε εξαιρετικά λόγω φυσιογνωμικής αυστηρότητας, ο οποίος όμως επισκιαζόταν αναγκαστικά από τον πρωταγωνιστικό. Ο υπόλοιπος θίασος (μέσα στον οποίο και ένα κοριτσάκι) διατηρούσε την εφιαλτική ατμόσφαιρα με μικρές δόσεις μαύρου χιούμορ.
Κλείνοντας, πρόκειται για μια παράσταση που σίγουρα κλέβει τις εντυπώσεις από πλευράς δεξιοτεχνίας των συντελεστών. Παρόλα αυτά, το νόημα, ο κύριος λόγος για τον οποίο δηλαδή γράφτηκε το βιβλίο, λουφάζει πίσω από τις σκληρές σκηνές που προκαλούν συναισθηματικές βουτιές στους θεατές. Η διασκευή πάνω στην οποία βασίστηκε η παράσταση ίσως δημιουργεί νοηματικά εμπόδια, λόγω της ρεαλιστικής τοποθέτησης επί σκηνής των γεγονότων του βιβλίου. Σίγουρα, οι ακραίες καταστάσεις φέρνουν πλειάδα συναισθημάτων, όμως πού βρίσκονται οι σκέψεις για να τροφοδοτήσουν τον συλλογισμό και τον προβληματισμό πάνω στο θέμα;
Ένας άνθρωπος εγκλωβισμένος στους κύκλους της ιστορίας, μια πραγματικότητα που θα μπορούσε να αγγίζει τα όρια της ψυχικής αστάθειας, μια δυστοπική και άκρως πεσιμιστική αντίληψη για το μέλλον των κοινωνιών και των επαναστάσεων, ένας πρόδρομος του σημερινού Edward Snowden. Τι από όλα αυτά συλλογίστηκε ένας θεατής που έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με το αριστούργημα "1984";
Ταυτότητα Παράστασης
1984 του ΤΖΩΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ
Νέα Διασκευή: Ρόμπερτ Άικι & Ντάνκαν Μακμίλαν
Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Μουσική σύνθεση: Γιώργος Πούλιος
Βίντεο: Στάθης Αθανασίου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Ηχητικός Σχεδιασμός: Νικόλας Καζάζης
Φωνητική Διαδασκαλία: Αλεξάνδρα Λέρτα
Ειδικά Εφέ: Αφοί Αλαχούζοι
Μακιγιαζ: Έυη Ζαφειρόπουλου
Κομμώσεις: Talkin' Heads
Ειδικές Κατασκευές: Μπάμπης Κατσιμίχας
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Δερμιτζάκη, Δημήτρης Οικονομίδης
Βοηθός Σκηνογράφου: Μυρτώ Μεγαρίτου
Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης, Νίκος Πανταζάρας
Video Trailer: Μιχάλης Κλουκίνας
Διεύθυνση Παραγωγής: Βιολέττα Γύρα & Όλγα Μαυροειδή
Παραγωγός: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
Διανομή
Ουίνστον Σμιθ: Αργύρης Πανταζάρας
Ο'Μπράιεν: Νίκος Κουρής
Τζούλια: Λένα Δροσάκη
Τσάρινγκτον: Σωτήρης Τσακομίδης
Πάρσονς: Νίκος Πυροκάκος
Κυρία Πάρσονς: Σεραφίτα Γρηγοριάδου
Σάιμ: Ερρίκος Μηλιάρης
Μάρτιν: Αγησίλαος Μικελάτος
Συμμετέχουν: Μελαχρινός Βελέντζας, Βησσαρίων Κανέλλος, Στυλιανός Καπούλας, Απόστολος Κατσιριντάκης, Τάσος Κόρκος, Δημήτρης Μηλιώτης, Χρήστος Τσουλιάης
Και τα παιδιά: Ειρήνη Γουλιέλμου, Πέπη Κώνστα, Αθηνά Μισαηλίδου
Στο Βίντεο εμφανίζονται οι ηθοποιοί:
Παντελής Δεντάκης, Δήμητρα Δερμιτζάκη, Βασίλης Κουκαλάνι, Αλεξάνδρα Λέρτα, Πόπη Λυμπεροπούλου
Διάρκεια Παράστασης: 101 λεπτά
Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους κάτω των 15 ετών
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: η παράσταση περιέχει σκληρές σκηνές, που μπορεί να προκαλέσουν ενόχληση