Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα μεταφέρονται στη σκηνή Φρυνίχου του Θέατρου Τέχνης. Η «Αριάγνη», το δεύτερο μέρος της τριλογίας, μας απομακρύνει από τον αποπνιχτικό αέρα και τους ήρωες της Ιερουσαλήμ για μας μεταφέρει στο μυστήριο περιβάλλον της Αιγύπτου. Εκτός από τον χωροχρόνο που έχει μεταβληθεί, βρισκόμαστε στο Κάϊρο του 1943, και τα κεντρικά πρόσωπα έχουν υποστεί αλλαγές. Πέραν από τον Σιμωνίδη που αποτελεί κεντρικό πυλώνα της ιστορίας και το Ανθρωπάκι, ο μεγάλος αντίπαλός του μέσα στην οργάνωση, οι υπόλοιποι χαρακτήρες εμφανίζονται για πρώτη φορά στη σκηνή, δίνοντας καινούργια διάσταση στην ιστορία που είχαμε παρακολουθήσει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης.
Στη «Λέσχη» είχαμε αφήσει τον Μάνο να επανεντάσσεται στις τάξεις του ελληνικού στρατού και να οργανώνει μέσω της εφημερίδας «Μαχητής» τον προπαγανδιστικό αγώνα για την επικράτηση της Αριστεράς στις ελληνικές ταξιαρχίες της Μέσης Ανατολής. Εδώ, τον βρίσκουμε να αναρρώνει, έπειτα από έναν σοβαρό τραυματισμό στην Κυρηναϊκή, σε μια φτωχή συνοικία του Καΐρου υπό τις φροντίδες της Αριάγνης και ταυτόχρονα να προσπαθεί μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης να αποκτήσει λόγο στο πολιτικό μέλλον που χαράσσουν οι βρετανικές υπηρεσίες για την μεταπολεμική Ελλάδα, δίχως να υπολογίζουν την Αριστερά και τον αγώνα που αυτή διεξάγει κατά του φασισμού στην υπό γερμανοκρατούμενη ελληνική επικράτεια.
Στα σαλόνια της ελληνικής παροικίας του Καΐρου, οι παρατρεχάμενοι της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού στήνουν με την βοήθεια των Βρετανών αξιωματούχων τα πιόνια τους στη πολιτική σκακιέρα μιας χώρας που ακόμα δεν έχει απελευθερωθεί από τον εχθρό, που είναι πολιτικά διχασμένη με τρεις κυβερνήσεις (την δοσίλογη κυβέρνηση των Αθηνών, την κυβέρνηση του βουνού και την εξόριστη κυβέρνηση των Τσουδερού και Γεωργίου Β') να διεκδικούν την αποκλειστική εκπροσώπηση του ελληνικού λαού και με τον τακτικό της στράτευμα να βρίσκεται μίλια μακριά, όντας και αυτό διαιρεμένο σε βασιλομεταξικούς και βενιζελικούς/αριστερούς. Μέσα σ' αυτό το ασταθές κλίμα, ο πολιτευτής Μερτάκης αναλαμβάνει με την υποστήριξη των βρετανικών υπηρεσιών πολιτικό πόστο στο κυβερνητικό σχήμα της Μέσης Ανατολής, την ίδια ώρα που η οργάνωση του Σιμωνίδη προσπαθεί να «νομιμοποιηθεί» πολιτικά και να δράσει αποτελεσματικά. Οι παθογένειες ωστόσο της Αριστεράς, που αποτυπώνονται γλαφυρά στο Ανθρωπάκι, θα αποβούν καταστροφικές τόσο για το κίνημα που οργανώνεται μέσα στις τάξεις του στρατού όσο και για την επόμενη μέρα στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Το κείμενο αλλά και η σκηνοθετική πρόσληψη της «Αριάγνης» διαφέρει πλήρως από εκείνα που συναντήσαμε στη «Λέσχη» και τούτο διότι η σκηνοθεσία και η διασκευή του δεύτερου μέρους της τριλογίας ανατέθηκε στον Γιάννη Λεοντάρη.
Στην «Αριάγνη» το κείμενο του Τσίρκα παντρεύεται με το «επικό θέατρο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Ο Γερμανός δραματουργός και σκηνοθέτης είχε διατυπώσει τον όρο στο βιβλίο του «Μικρό Όργανο για το Θέατρο» (1949), όπου μεταξύ άλλων ανέφερε πως στο θέατρο, «το κοινό δεν καλείται να πέσει μέσα στο μύθο όπως μέσα σε ένα ποτάμι, για να παρασυρθεί άσκοπα πότε δω και πότε κει, πρέπει τα γεγονότα να συνδεθούν έτσι μεταξύ τους ώστε οι κόμποι να είναι φανεροί. Δεν πρέπει τα γεγονότα να περνούν απαρατήρητα το ένα πίσω από το άλλο, μα να μπορεί να παρεμβάλλεται ο θεατής ανάμεσά τους με την κρίση του.»
Ακολουθώντας τον Μπρεχτ, ο Λεοντάρης προτιμά να παρουσιάσει με ρεαλισμό το έργο. Το παρουσιάζει δηλαδή ως έχει, ως μια ιστορία γραμμένη από την υποκειμενική θέαση του συγγραφέα της, η οποία όμως αποτελεί αφήγημα μιας ιστορικής πραγματικότητας με ορισμένα πρόσωπα και γεγονότα αυτής να είναι γνωστά στους θεατές καθώς αποτελούν τμήμα της επίσημης ελληνικής ιστορίας. Η παράσταση γίνεται, ας μου επιτραπεί η έκφραση, ένα «δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ», στο οποίο η δράση διακόπτεται από κινηματογραφικές προβολές, αλλά πρωτίστως από τα σχόλια των επί της σκηνής δρώντων. Με τον τρόπο αυτό, κοινό και ηθοποιοί αποστασιοποιούνται από τα γεγονότα, κυρίως οι δεύτεροι που όχι μόνο τα αφηγούνται, αλλά και τα σχολιάζουν ως εξωτερικοί παρατηρητές. Ουκ ολίγες φορές θα δούμε τον Παντελή Δεντάκη στον ρόλο του Μερτάκη αλλά και την Ηλέκτρα Νικολούζου που ενσαρκώνει την Αριάγνη να «παρεκτρέπουν» από το κείμενο του Τσίρκα «βγαίνοντας εκτός» των χαρακτήρων τους προκειμένου να σχολιάσουν τα καθέκαστα της ιστορίας που εκτυλίσσεται ενώπιον μας.
Ο δεκαμελής θιάσος που είχαμε γνωρίσει από το πρώτο μέρος της τριλογίας, ανταποκρίνεται εκ νέου εξαιρετικά στις απαιτήσεις του κατ' ομολογίαν δύσκολου κειμένου του Τσίρκα αλλά και στις σκηνοθετικές υποδείξεις του Λεοντάρη. Για άλλη μια φορά δρα ως καλοκουρδισμένο σώμα εντός του λιτού σκηνικού που έχει στηθεί από την Άση Δημητροπούλου. Είναι εμφανές πως κάθε ηθοποιός γνωρίζει το πως θα κινηθεί ή θα εκφραστεί ανάλογα με το πρόσωπο που καλείται να υποδυθεί σε κάθε σκηνή.
Το σκηνικό της παράστασης δεν θυμίζει εκείνο της «Λέσχης». Η «Αριάγνη» διαθέτει λιτό σκηνικό, ενώ κατά την μεγαλύτερη διάρκεια του έργου απουσιάζουν από την σκηνή τα έντονα χρώματα. Ο Σάκης Μπιρμπίλης από την μεριά του αποφεύγει να φωτίσει πλήρως τον χώρο, δημιουργώντας σε συνδυασμό με το σκηνικό ένα ιδανικό περιβάλλον για τις πολιτικές ζυμώσεις και συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν.
Ο διαφορετικός σκηνοθετικός αέρας της «Αριάγνης», οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, αλλά και η προσεκτική δουλειά όλων των συντελεστών της παράστασης προκειμένου να ζωντανέψουν θεατρικά το δεδαλώδες έργο του Τσίρκα αποτελούν αν μη τι άλλο τους καλύτερους λόγους για να σπεύσετε να παρακολουθήσετε το δεύτερο μέρος των «Ακυβέρνητων Πολιτειών» που θα παίζεται ως τις 14 Ιανουαρίου.
* Η «Νυχτερίδα», το τελευταίο μέρος της τριλογίας, θα ανέβει στην σκηνή της Φρυνίχου στις 31 Ιανουαρίου σε σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη.
Συντελεστές Παράστασης
Διασκευή-Σκηνοθεσία-Μουσική επιμέλεια: Γιάννης Λεοντάρης
Σκηνικά-Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Επιμέλεια κίνησης: Νικολέτα Ξεναρίου
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνοθέτης: Μαριλένα Κατρανίδου
Φωτογράφος παράστασης: Μυρτώ Αποστολίδου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Θανάσης Βλαβιανός, Παντελής Δεντάκης, Θανάσης Δήμου, Γιώργος Κριθάρας, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιώτα Μηλίτση, Ηλέκτρα Νικολούζου, Δημήτρης Πασσάς, Ερατώ Πίσση, Μάνος Στεφανάκης.
Πληροφορίες Παράστασης
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Σκηνή Φρυνίχου, Φρυνίχου 14, Πλάκα
Ημέρες & Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη στις 18.00,
Πέμπτη & Παρασκευή στις 20:30,
Σάββατο & Κυριακή στις 21.00 || Τελευταία παράσταση: Κυριακή 14 Ιανουαρίου
Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη & Πέμπτη|Γενική είσοδος: 10€,
Παρασκευή|Γενική είσοδος: 15€, Μειωμένο:10€, Ανεργίας: 8€,
Σάββατο|Γενική είσοδος: 18€, Μειωμένο & Ανεργίας: 12€,
Κυριακή|Γενική είσοδος: 16€, Μειωμένο & Ανεργίας: 12€.
Τηλέφωνο ταμείου: 210 32 22 464
Στη «Λέσχη» είχαμε αφήσει τον Μάνο να επανεντάσσεται στις τάξεις του ελληνικού στρατού και να οργανώνει μέσω της εφημερίδας «Μαχητής» τον προπαγανδιστικό αγώνα για την επικράτηση της Αριστεράς στις ελληνικές ταξιαρχίες της Μέσης Ανατολής. Εδώ, τον βρίσκουμε να αναρρώνει, έπειτα από έναν σοβαρό τραυματισμό στην Κυρηναϊκή, σε μια φτωχή συνοικία του Καΐρου υπό τις φροντίδες της Αριάγνης και ταυτόχρονα να προσπαθεί μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης να αποκτήσει λόγο στο πολιτικό μέλλον που χαράσσουν οι βρετανικές υπηρεσίες για την μεταπολεμική Ελλάδα, δίχως να υπολογίζουν την Αριστερά και τον αγώνα που αυτή διεξάγει κατά του φασισμού στην υπό γερμανοκρατούμενη ελληνική επικράτεια.
Στα σαλόνια της ελληνικής παροικίας του Καΐρου, οι παρατρεχάμενοι της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού στήνουν με την βοήθεια των Βρετανών αξιωματούχων τα πιόνια τους στη πολιτική σκακιέρα μιας χώρας που ακόμα δεν έχει απελευθερωθεί από τον εχθρό, που είναι πολιτικά διχασμένη με τρεις κυβερνήσεις (την δοσίλογη κυβέρνηση των Αθηνών, την κυβέρνηση του βουνού και την εξόριστη κυβέρνηση των Τσουδερού και Γεωργίου Β') να διεκδικούν την αποκλειστική εκπροσώπηση του ελληνικού λαού και με τον τακτικό της στράτευμα να βρίσκεται μίλια μακριά, όντας και αυτό διαιρεμένο σε βασιλομεταξικούς και βενιζελικούς/αριστερούς. Μέσα σ' αυτό το ασταθές κλίμα, ο πολιτευτής Μερτάκης αναλαμβάνει με την υποστήριξη των βρετανικών υπηρεσιών πολιτικό πόστο στο κυβερνητικό σχήμα της Μέσης Ανατολής, την ίδια ώρα που η οργάνωση του Σιμωνίδη προσπαθεί να «νομιμοποιηθεί» πολιτικά και να δράσει αποτελεσματικά. Οι παθογένειες ωστόσο της Αριστεράς, που αποτυπώνονται γλαφυρά στο Ανθρωπάκι, θα αποβούν καταστροφικές τόσο για το κίνημα που οργανώνεται μέσα στις τάξεις του στρατού όσο και για την επόμενη μέρα στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Το κείμενο αλλά και η σκηνοθετική πρόσληψη της «Αριάγνης» διαφέρει πλήρως από εκείνα που συναντήσαμε στη «Λέσχη» και τούτο διότι η σκηνοθεσία και η διασκευή του δεύτερου μέρους της τριλογίας ανατέθηκε στον Γιάννη Λεοντάρη.
Στην «Αριάγνη» το κείμενο του Τσίρκα παντρεύεται με το «επικό θέατρο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Ο Γερμανός δραματουργός και σκηνοθέτης είχε διατυπώσει τον όρο στο βιβλίο του «Μικρό Όργανο για το Θέατρο» (1949), όπου μεταξύ άλλων ανέφερε πως στο θέατρο, «το κοινό δεν καλείται να πέσει μέσα στο μύθο όπως μέσα σε ένα ποτάμι, για να παρασυρθεί άσκοπα πότε δω και πότε κει, πρέπει τα γεγονότα να συνδεθούν έτσι μεταξύ τους ώστε οι κόμποι να είναι φανεροί. Δεν πρέπει τα γεγονότα να περνούν απαρατήρητα το ένα πίσω από το άλλο, μα να μπορεί να παρεμβάλλεται ο θεατής ανάμεσά τους με την κρίση του.»
Ακολουθώντας τον Μπρεχτ, ο Λεοντάρης προτιμά να παρουσιάσει με ρεαλισμό το έργο. Το παρουσιάζει δηλαδή ως έχει, ως μια ιστορία γραμμένη από την υποκειμενική θέαση του συγγραφέα της, η οποία όμως αποτελεί αφήγημα μιας ιστορικής πραγματικότητας με ορισμένα πρόσωπα και γεγονότα αυτής να είναι γνωστά στους θεατές καθώς αποτελούν τμήμα της επίσημης ελληνικής ιστορίας. Η παράσταση γίνεται, ας μου επιτραπεί η έκφραση, ένα «δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ», στο οποίο η δράση διακόπτεται από κινηματογραφικές προβολές, αλλά πρωτίστως από τα σχόλια των επί της σκηνής δρώντων. Με τον τρόπο αυτό, κοινό και ηθοποιοί αποστασιοποιούνται από τα γεγονότα, κυρίως οι δεύτεροι που όχι μόνο τα αφηγούνται, αλλά και τα σχολιάζουν ως εξωτερικοί παρατηρητές. Ουκ ολίγες φορές θα δούμε τον Παντελή Δεντάκη στον ρόλο του Μερτάκη αλλά και την Ηλέκτρα Νικολούζου που ενσαρκώνει την Αριάγνη να «παρεκτρέπουν» από το κείμενο του Τσίρκα «βγαίνοντας εκτός» των χαρακτήρων τους προκειμένου να σχολιάσουν τα καθέκαστα της ιστορίας που εκτυλίσσεται ενώπιον μας.
Ο δεκαμελής θιάσος που είχαμε γνωρίσει από το πρώτο μέρος της τριλογίας, ανταποκρίνεται εκ νέου εξαιρετικά στις απαιτήσεις του κατ' ομολογίαν δύσκολου κειμένου του Τσίρκα αλλά και στις σκηνοθετικές υποδείξεις του Λεοντάρη. Για άλλη μια φορά δρα ως καλοκουρδισμένο σώμα εντός του λιτού σκηνικού που έχει στηθεί από την Άση Δημητροπούλου. Είναι εμφανές πως κάθε ηθοποιός γνωρίζει το πως θα κινηθεί ή θα εκφραστεί ανάλογα με το πρόσωπο που καλείται να υποδυθεί σε κάθε σκηνή.
Το σκηνικό της παράστασης δεν θυμίζει εκείνο της «Λέσχης». Η «Αριάγνη» διαθέτει λιτό σκηνικό, ενώ κατά την μεγαλύτερη διάρκεια του έργου απουσιάζουν από την σκηνή τα έντονα χρώματα. Ο Σάκης Μπιρμπίλης από την μεριά του αποφεύγει να φωτίσει πλήρως τον χώρο, δημιουργώντας σε συνδυασμό με το σκηνικό ένα ιδανικό περιβάλλον για τις πολιτικές ζυμώσεις και συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν.
Ο διαφορετικός σκηνοθετικός αέρας της «Αριάγνης», οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, αλλά και η προσεκτική δουλειά όλων των συντελεστών της παράστασης προκειμένου να ζωντανέψουν θεατρικά το δεδαλώδες έργο του Τσίρκα αποτελούν αν μη τι άλλο τους καλύτερους λόγους για να σπεύσετε να παρακολουθήσετε το δεύτερο μέρος των «Ακυβέρνητων Πολιτειών» που θα παίζεται ως τις 14 Ιανουαρίου.
* Η «Νυχτερίδα», το τελευταίο μέρος της τριλογίας, θα ανέβει στην σκηνή της Φρυνίχου στις 31 Ιανουαρίου σε σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη.
Συντελεστές Παράστασης
Διασκευή-Σκηνοθεσία-Μουσική επιμέλεια: Γιάννης Λεοντάρης
Σκηνικά-Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Επιμέλεια κίνησης: Νικολέτα Ξεναρίου
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνοθέτης: Μαριλένα Κατρανίδου
Φωτογράφος παράστασης: Μυρτώ Αποστολίδου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Θανάσης Βλαβιανός, Παντελής Δεντάκης, Θανάσης Δήμου, Γιώργος Κριθάρας, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιώτα Μηλίτση, Ηλέκτρα Νικολούζου, Δημήτρης Πασσάς, Ερατώ Πίσση, Μάνος Στεφανάκης.
Πληροφορίες Παράστασης
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Σκηνή Φρυνίχου, Φρυνίχου 14, Πλάκα
Ημέρες & Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη στις 18.00,
Πέμπτη & Παρασκευή στις 20:30,
Σάββατο & Κυριακή στις 21.00 || Τελευταία παράσταση: Κυριακή 14 Ιανουαρίου
Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη & Πέμπτη|Γενική είσοδος: 10€,
Παρασκευή|Γενική είσοδος: 15€, Μειωμένο:10€, Ανεργίας: 8€,
Σάββατο|Γενική είσοδος: 18€, Μειωμένο & Ανεργίας: 12€,
Κυριακή|Γενική είσοδος: 16€, Μειωμένο & Ανεργίας: 12€.
Τηλέφωνο ταμείου: 210 32 22 464