Με αφορμή την καινούργια του ταινία "Θα Συναντήσεις Έναν Ψηλό Μελαχρινό Άντρα", o Woody Allen παραχωρεί συνέντευξη στους New York Times. Ο κύριος Allen μίλησε για την τελευταία του ταινία, για το κατά πόσον γράφει αυτοβιογραφικά και για το αν θα ξαναγυρίσει ταινία στη Νέα Υόρκη. Ακολουθεί ένα απόσπασμα:
<<Κατά τη γνώμη μου>>, λέει ο κύριος Allen, <<δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στις χαρτορίχτρες και τις μάντισσες και στις οργανωμένες θρησκείες. Ουσιαστικά είναι εξίσου δικαιολογήσιμα ή μη δικαιολογήσιμα ως φαινόμενα. Και εξίσου χρήσιμα>>.
Ερ. Οι λεγόμενες υπερφυσικές δυνάμεις και οι προηγούμενες ζωές, ή καλύτερα, οι άνθρωποι που πιστεύουν σ' αυτές, είναι κεντρικά σημεία της τελευταίας σας ταινίας. Τι σας κέντρισε να γράψετε γι' αυτά;
Απ. Με ενδιέφερε η έννοια της πίστης σε κάτι. Μπορεί να ακούγεται κάπως παγερό όταν το λέω αλλά χρησιμοποιούμε άθελά μας κάποιες αυταπάτες για να πηγαίνουμε παρακάτω στη ζωή. Και οι άνθρωποι που αυταπατώνται καλύτερα από κάποιους άλλους, τελικώς δείχνουν πιο ευτυχισμένοι. Στο παρελθόν έχω γνωρίσει ανθρώπους που έχουν γαντζωθεί από τη θρησκεία και τα μέντιουμ. Κάπως έτσι συνειδητοποίησα ότι είχα μπροστά μου έναν καλό χαρακτήρα για ταινία: μια γυναίκα της οποίας η ζωή καταρρέει και εντελώς ξαφνικά αποδεικνύεται πως μια γυναίκα που δήθεν της λέει τη μοίρα, παραδόξως την βοηθάει προς το καλύτερα. Το πρόβλημα ασφαλώς είναι ότι την περιμένει ένα ισχυρό ταρακούνημα.
Ερ. Τι σας φαίνεται πιο πιθανό, ότι έχουμε υπάρξει και σε προηγούμενες ζωές ή ότι υπάρχει Θεός;
Απ. Τίποτα από τα δύο. Εγώ έχω μια πάγια επιστημονική άποψη για το θέμα. Γνώμη μου είναι πως ό,τι βλέπεις, αυτό παίρνεις τελικά σ' αυτή τη ζωή.
Ερ. Πώς αισθάνεστε για τα γηρατειά;
Απ. Να σου πω, με βρίσκουν κάθετα αντίθετο. [γέλια] Νομίζω δεν έχουν και καλές συστάσεις από κανέναν. Από πού να κρατηθείς για να υποστηρίξεις τα γηρατειά; Δεν γίνεσαι πιο σοφός όσο περνούν τα χρόνια. Το μόνο που παθαίνεις είναι ότι ξεχαρβαλώνεις λίγο-λίγο. Βέβαια πάντα οι άνθρωποι προσπαθούν να ωραιοποιήσουν κάπως την κατάσταση και λένε, ας πούμε, ότι μαλακώνει ο άνθρωπος όσο γερνάει, ότι ψήνεται στη ζωή, ότι την κατανοεί καλύτερα, ότι δέχεται πιο εύκολα μερικά πράγματα και τα γνωστά. Έλα όμως που όλα αυτά θα τ' αντάλλαζε για να γυρίσει στα τριάντα πέντε του. Εγώ προσωπικά έχω ζήσει αυτό που αφηγούνται εκ των υστέρων πολλοί, ότι σηκώνονται μέσα στα άγρια χαράματα και σκέφτονται πως κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα πεθάνουν και προσπαθούν να συλλάβουν εκείνη τη στιγμή το τι σημαίνει αυτό, το να είναι θνητοί, και τους διαπερνά ένα ανεπαίσθητο, ένα ελάχιστο ρίγος. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στον Anthony Hopkins στην αρχή της ταινίας και από κει και ύστερα δεν αντέχει να 'χει μες στ' αυτί του τη ρεαλίστρια γυναίκα του να του μουρμουράει <<α, και πότε θα τα κόψεις αυτά - σ' έχουν πάρει τα χρόνια>>. Ναι, εντάξει, δίκιο έχει, αλλά βρες μου εσύ έναν άνθρωπο που να θέλει ν' ακούει τέτοια πράγματα.
Ερ. Μεγαλώνοντας έχει αλλάξει ο τρόπος που δουλεύετε; Διακρίνετε μήπως ένα είδος νοσταλγίας στις τελευταίες σας ταινίες;
Απ. Όχι, κοιτάξτε, δεν προσχεδιάζω κάτι, εγώ δεν έχω πλάνο. Δεν υπάρχει λογικός ειρμός στις εναλλαγές της δουλειάς μου. Ό,τι μου 'ρθει κάνω, ότι μου φαίνεται σωστό εκείνη την ώρα, επί τόπου. Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω βάλει να δω μία μου ταινία μετά το άνοιγμά της στους κινηματογράφους. Ποτέ. Τελευταία φορά που είδα το Take the money and
Run ήταν το 1968. Δεν έχω δει τοAnnie Hall ή το Manhattan ή όποια ταινία ακολούθησε. Αν είμαι στον διάδρομο και κάνω τη γυμναστική μου και γυρνώντας τα κανάλια πέσω πάνω σε ταινία μου, αλλάζω αμέσως κανάλι γιατί πιστεύω ότι το μόνο που μπορεί να μου προσφέρει είναι κατάθλιψη. Το μόνο που θα σκεφτόμουν θα 'ταν, <<Παναγία μου, πόσο απαίσια βγήκε και Παναγία μου να μπορούσα να την ξαναγυρίσω>>.
Ερ. Προσφάτως δηλώσατε στον ευρωπαϊκό Τύπο ότι τα γυρίσματα στη Νέα Υόρκη έχουν γίνει πλέον πολύ ακριβά. Θεωρείτε ότι έκλεισε ο κύκλος της Νέας Υόρκης;
Απ. Η πρώτη μου επιλογή ήταν και θα είναι η Νέα Υόρκη. Μέσα μου πάντα αυτό θα εύχομαι και θα ελπίζω - το να εργάζεται κανείς εκεί που μένει είναι τρομακτική πολυτέλεια και συνάμα φοβερό προνόμιο, και είμαι βέβαιος ότι θα ξαναγυρίσω ταινία εδώ στη Νέα Υόρκη. Όμως τα λίγα δολάρια που διαθέτω κάπου αλλού έχουν μεγαλύτερη αξία απ' ό,τι εδώ. Οι εν λόγω πόλεις - Λονδίνο, Παρίσι, Βαρκελώνη - είναι κοσμοπολίτικα σημεία του πλανήτη που μοιάζουν πάνω-κάτω με τη Νέα Υόρκη και τ' αντέχει ευκολότερα η τσέπη μου. Επαναλαμβάνω ότι θεωρώ μεγάλο πλεονέκτημα για μένα να κάνω γυρίσματα στη Νέα Υόρκη, κι ας κοστίζει κάτι παραπάνω. Αρκεί να το έχω βέβαια αυτό το παραπάνω. Εννοείται ότι θα επέλεγα να κάνω μια ταινία στη Νέα Υόρκη με 15 εκατομμύρια που σ' άλλη πόλη θα κόστιζε 12 εκατομμύρια, αν τα είχα όμως αυτά τα 15. Αν δεν τα έχω, δεν έχω άλλη επιλογή.
Ερ. Παίζει κάποιο ρόλο στις επιλογές σας το ότι αυτές οι ευρωπαϊκές πόλεις έχουν απλώσει κόκκινο χαλί κάτω από τα πόδια σας, ενώ η Νέα Υόρκη σας δίνει λιγότερη σημασία;
Απ. Η Νέα Υόρκη πάντα ήταν συνεργάσιμη και πρόθυμη και κάνω κέφι να γυρίζω εκεί. Ομοίως, οι ευρωπαϊκές πόλεις δείχνουν ένα τρομακτικό πνεύμα συνεργασίας. Ορισμένες φορές, εντούτοις, πρέπει να κάνω περικοπές στην ταινία μου ακόμα και για τα γυρίσματα στην Ευρώπη. Με κυνηγάει το ψαλίδι.
Ερ. Ήσασταν προετοιμασμένος για την επικοινωνιακή καταιγίδα που ξέσπασε γύρω από τη συμμετοχή της Carla Brune-Sarkozy στο Midnightin Paris, την επόμενή σας ταινία;
Απ. Έμεινα κατάπληκτος από το μελάνι που χύθηκε γύρω από το θέμα. Έχει ένα μικρό ρόλο στην ταινία - ρόλο μεν, μικρό δε. Γυρίσαμε τις σκηνές την πρώτη μέρα των γυρισμάτων και την επομένη όλες οι εφημερίδες έγραφαν ότι ήταν κακή κι ότι αναγκάστηκα λέει να κάνω 32 λήψεις για να πω ότι έμεινα ικανοποιημένος και διάφορα τέτοια. Για να μην πολυλογώ ούτε 10 λήψεις δεν χρειάστηκαν. Το 32 ήταν ένας μαγικός αριθμός που κάποιος επινόησε σ' ένα δωμάτιο, απλά τα πράγματα. Εδώ έγραψαν ότι ήρθε ο σύζυγός της στο χώρο των γυρισμάτων και ότι θύμωσε δήθεν μαζί της. Ο άνθρωπος ήρθε μία φορά όλη κι όλη στα γυρίσματα και μάλιστα το καταχάρηκε. Για την ακρίβεια φάνηκε να πιστεύει ότι η σύζυγός του είναι γεννημένη ηθοποιός και πετούσε στα σύννεφα.
Ερ. Αυτό μπορεί να μπει λεζάντα στην αφίσα.
Απ. Για κάποιο λόγο τώρα ο Τύπος ήθελε σώνει και καλά να την θάψει. Δεν γνωρίζω αν είχαν κάτι εναντίον του ζεύγους Σαρκοζί ή αν ήταν ένας καλός τρόπος να πουλήσουν περισσότερα φύλλα. Οι κατασκευές και οι επινοήσεις όμως ήταν τόσο άγριες και τόσο ψεύτικες, που αναρωτήθηκα, Έτσι γίνεται και με το Αφγανιστάν και την οικονομία και τα ζητήματα πραγματικής σημασίας; Διότι, σε τελική ανάλυση, εδώ έχουμε κάτι το εντελώς ασήμαντο. Για να μην μακρηγορώ, απαντώ στην ερώτησή σας: Όχι, δεν ήμουν προετοιμασμένος για την έκταση της δημοσιότητας που έλαβε η ταινία εξαιτίας της Κυρίας Σαρκοζί.
Ερ. Όταν δεν εργάζεστε, όταν είστε ανάμεσα σε δυο ταινίες, όπως τώρα, πώς αξιοποιείτε τον χρόνο σας;
Απ. Με συνηθισμένα πράγματα. Το πρωί πάω τα παιδιά μου στο σχολείο. Κάνουμε βόλτες με τη γυναίκα μου, παίζω jazz με το συγκρότημα. Ασφαλώς έχω και το διάδρομο και τα βαράκια για να κρατιέμαι σε φόρμα, διότι είμαι που είμαι κατηγορίας φύλλου και φτερού, αν δεν ήταν κι αυτά... Κατά τ' άλλα, κατά κανόνα δεν βλέπω μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές. Και όταν ήμουν στο Παρίσι βρήκα λίγο χρόνο να διαβάσω. Τολστόι και Νόρμαν Μέιλερ. Έργα τους που μέσα στα χρόνια μου είχαν γλιτώσει.
Ερ. Κάτι μου έλεγε ότι ίσως και να ερχόσασταν στην 12ωρη παράσταση των Δαιμονισμένων του Ντοστογιέφσκι που ανέβηκε στο Φεστιβάλ του Lincoln Center το καλοκαίρι.
Απ. Όχι, όχι, εγώ ασχολούμαι με πιο πεζά πράγματα. Διάβασα το υλικό, περισσότερο από υποχρέωση, όχι επειδή το ευχαριστιόμουν. Εγώ ευχαριστιέμαι μια μπίρα κι ένα ματς φούτμπολ.
<<Κατά τη γνώμη μου>>, λέει ο κύριος Allen, <<δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στις χαρτορίχτρες και τις μάντισσες και στις οργανωμένες θρησκείες. Ουσιαστικά είναι εξίσου δικαιολογήσιμα ή μη δικαιολογήσιμα ως φαινόμενα. Και εξίσου χρήσιμα>>.
Ερ. Οι λεγόμενες υπερφυσικές δυνάμεις και οι προηγούμενες ζωές, ή καλύτερα, οι άνθρωποι που πιστεύουν σ' αυτές, είναι κεντρικά σημεία της τελευταίας σας ταινίας. Τι σας κέντρισε να γράψετε γι' αυτά;
Απ. Με ενδιέφερε η έννοια της πίστης σε κάτι. Μπορεί να ακούγεται κάπως παγερό όταν το λέω αλλά χρησιμοποιούμε άθελά μας κάποιες αυταπάτες για να πηγαίνουμε παρακάτω στη ζωή. Και οι άνθρωποι που αυταπατώνται καλύτερα από κάποιους άλλους, τελικώς δείχνουν πιο ευτυχισμένοι. Στο παρελθόν έχω γνωρίσει ανθρώπους που έχουν γαντζωθεί από τη θρησκεία και τα μέντιουμ. Κάπως έτσι συνειδητοποίησα ότι είχα μπροστά μου έναν καλό χαρακτήρα για ταινία: μια γυναίκα της οποίας η ζωή καταρρέει και εντελώς ξαφνικά αποδεικνύεται πως μια γυναίκα που δήθεν της λέει τη μοίρα, παραδόξως την βοηθάει προς το καλύτερα. Το πρόβλημα ασφαλώς είναι ότι την περιμένει ένα ισχυρό ταρακούνημα.
Ερ. Τι σας φαίνεται πιο πιθανό, ότι έχουμε υπάρξει και σε προηγούμενες ζωές ή ότι υπάρχει Θεός;
Απ. Τίποτα από τα δύο. Εγώ έχω μια πάγια επιστημονική άποψη για το θέμα. Γνώμη μου είναι πως ό,τι βλέπεις, αυτό παίρνεις τελικά σ' αυτή τη ζωή.
Ερ. Πώς αισθάνεστε για τα γηρατειά;
Απ. Να σου πω, με βρίσκουν κάθετα αντίθετο. [γέλια] Νομίζω δεν έχουν και καλές συστάσεις από κανέναν. Από πού να κρατηθείς για να υποστηρίξεις τα γηρατειά; Δεν γίνεσαι πιο σοφός όσο περνούν τα χρόνια. Το μόνο που παθαίνεις είναι ότι ξεχαρβαλώνεις λίγο-λίγο. Βέβαια πάντα οι άνθρωποι προσπαθούν να ωραιοποιήσουν κάπως την κατάσταση και λένε, ας πούμε, ότι μαλακώνει ο άνθρωπος όσο γερνάει, ότι ψήνεται στη ζωή, ότι την κατανοεί καλύτερα, ότι δέχεται πιο εύκολα μερικά πράγματα και τα γνωστά. Έλα όμως που όλα αυτά θα τ' αντάλλαζε για να γυρίσει στα τριάντα πέντε του. Εγώ προσωπικά έχω ζήσει αυτό που αφηγούνται εκ των υστέρων πολλοί, ότι σηκώνονται μέσα στα άγρια χαράματα και σκέφτονται πως κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα πεθάνουν και προσπαθούν να συλλάβουν εκείνη τη στιγμή το τι σημαίνει αυτό, το να είναι θνητοί, και τους διαπερνά ένα ανεπαίσθητο, ένα ελάχιστο ρίγος. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στον Anthony Hopkins στην αρχή της ταινίας και από κει και ύστερα δεν αντέχει να 'χει μες στ' αυτί του τη ρεαλίστρια γυναίκα του να του μουρμουράει <<α, και πότε θα τα κόψεις αυτά - σ' έχουν πάρει τα χρόνια>>. Ναι, εντάξει, δίκιο έχει, αλλά βρες μου εσύ έναν άνθρωπο που να θέλει ν' ακούει τέτοια πράγματα.
Ερ. Μεγαλώνοντας έχει αλλάξει ο τρόπος που δουλεύετε; Διακρίνετε μήπως ένα είδος νοσταλγίας στις τελευταίες σας ταινίες;
Απ. Όχι, κοιτάξτε, δεν προσχεδιάζω κάτι, εγώ δεν έχω πλάνο. Δεν υπάρχει λογικός ειρμός στις εναλλαγές της δουλειάς μου. Ό,τι μου 'ρθει κάνω, ότι μου φαίνεται σωστό εκείνη την ώρα, επί τόπου. Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω βάλει να δω μία μου ταινία μετά το άνοιγμά της στους κινηματογράφους. Ποτέ. Τελευταία φορά που είδα το Take the money and
Run ήταν το 1968. Δεν έχω δει το
Απ. Η πρώτη μου επιλογή ήταν και θα είναι η Νέα Υόρκη. Μέσα μου πάντα αυτό θα εύχομαι και θα ελπίζω - το να εργάζεται κανείς εκεί που μένει είναι τρομακτική πολυτέλεια και συνάμα φοβερό προνόμιο, και είμαι βέβαιος ότι θα ξαναγυρίσω ταινία εδώ στη Νέα Υόρκη. Όμως τα λίγα δολάρια που διαθέτω κάπου αλλού έχουν μεγαλύτερη αξία απ' ό,τι εδώ. Οι εν λόγω πόλεις - Λονδίνο, Παρίσι, Βαρκελώνη - είναι κοσμοπολίτικα σημεία του πλανήτη που μοιάζουν πάνω-κάτω με τη Νέα Υόρκη και τ' αντέχει ευκολότερα η τσέπη μου. Επαναλαμβάνω ότι θεωρώ μεγάλο πλεονέκτημα για μένα να κάνω γυρίσματα στη Νέα Υόρκη, κι ας κοστίζει κάτι παραπάνω. Αρκεί να το έχω βέβαια αυτό το παραπάνω. Εννοείται ότι θα επέλεγα να κάνω μια ταινία στη Νέα Υόρκη με 15 εκατομμύρια που σ' άλλη πόλη θα κόστιζε 12 εκατομμύρια, αν τα είχα όμως αυτά τα 15. Αν δεν τα έχω, δεν έχω άλλη επιλογή.
Ερ. Παίζει κάποιο ρόλο στις επιλογές σας το ότι αυτές οι ευρωπαϊκές πόλεις έχουν απλώσει κόκκινο χαλί κάτω από τα πόδια σας, ενώ η Νέα Υόρκη σας δίνει λιγότερη σημασία;
Απ. Η Νέα Υόρκη πάντα ήταν συνεργάσιμη και πρόθυμη και κάνω κέφι να γυρίζω εκεί. Ομοίως, οι ευρωπαϊκές πόλεις δείχνουν ένα τρομακτικό πνεύμα συνεργασίας. Ορισμένες φορές, εντούτοις, πρέπει να κάνω περικοπές στην ταινία μου ακόμα και για τα γυρίσματα στην Ευρώπη. Με κυνηγάει το ψαλίδι.
Ερ. Ήσασταν προετοιμασμένος για την επικοινωνιακή καταιγίδα που ξέσπασε γύρω από τη συμμετοχή της Carla Brune-Sarkozy στο Midnight
Απ. Έμεινα κατάπληκτος από το μελάνι που χύθηκε γύρω από το θέμα. Έχει ένα μικρό ρόλο στην ταινία - ρόλο μεν, μικρό δε. Γυρίσαμε τις σκηνές την πρώτη μέρα των γυρισμάτων και την επομένη όλες οι εφημερίδες έγραφαν ότι ήταν κακή κι ότι αναγκάστηκα λέει να κάνω 32 λήψεις για να πω ότι έμεινα ικανοποιημένος και διάφορα τέτοια. Για να μην πολυλογώ ούτε 10 λήψεις δεν χρειάστηκαν. Το 32 ήταν ένας μαγικός αριθμός που κάποιος επινόησε σ' ένα δωμάτιο, απλά τα πράγματα. Εδώ έγραψαν ότι ήρθε ο σύζυγός της στο χώρο των γυρισμάτων και ότι θύμωσε δήθεν μαζί της. Ο άνθρωπος ήρθε μία φορά όλη κι όλη στα γυρίσματα και μάλιστα το καταχάρηκε. Για την ακρίβεια φάνηκε να πιστεύει ότι η σύζυγός του είναι γεννημένη ηθοποιός και πετούσε στα σύννεφα.
Ερ. Αυτό μπορεί να μπει λεζάντα στην αφίσα.
Απ. Για κάποιο λόγο τώρα ο Τύπος ήθελε σώνει και καλά να την θάψει. Δεν γνωρίζω αν είχαν κάτι εναντίον του ζεύγους Σαρκοζί ή αν ήταν ένας καλός τρόπος να πουλήσουν περισσότερα φύλλα. Οι κατασκευές και οι επινοήσεις όμως ήταν τόσο άγριες και τόσο ψεύτικες, που αναρωτήθηκα, Έτσι γίνεται και με το Αφγανιστάν και την οικονομία και τα ζητήματα πραγματικής σημασίας; Διότι, σε τελική ανάλυση, εδώ έχουμε κάτι το εντελώς ασήμαντο. Για να μην μακρηγορώ, απαντώ στην ερώτησή σας: Όχι, δεν ήμουν προετοιμασμένος για την έκταση της δημοσιότητας που έλαβε η ταινία εξαιτίας της Κυρίας Σαρκοζί.
Ερ. Όταν δεν εργάζεστε, όταν είστε ανάμεσα σε δυο ταινίες, όπως τώρα, πώς αξιοποιείτε τον χρόνο σας;
Απ. Με συνηθισμένα πράγματα. Το πρωί πάω τα παιδιά μου στο σχολείο. Κάνουμε βόλτες με τη γυναίκα μου, παίζω jazz με το συγκρότημα. Ασφαλώς έχω και το διάδρομο και τα βαράκια για να κρατιέμαι σε φόρμα, διότι είμαι που είμαι κατηγορίας φύλλου και φτερού, αν δεν ήταν κι αυτά... Κατά τ' άλλα, κατά κανόνα δεν βλέπω μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές.
Ερ. Κάτι μου έλεγε ότι ίσως και να ερχόσασταν στην 12ωρη παράσταση των Δαιμονισμένων του Ντοστογιέφσκι που ανέβηκε στο Φεστιβάλ του Lincoln Center το καλοκαίρι.
Απ. Όχι, όχι, εγώ ασχολούμαι με πιο πεζά πράγματα. Διάβασα το υλικό, περισσότερο από υποχρέωση, όχι επειδή το ευχαριστιόμουν. Εγώ ευχαριστιέμαι μια μπίρα κι ένα ματς φούτμπολ.