Φέτος ο Δεκαπενταύγουστος μας βρίσκει αρκετά μαγκωμένους λόγω των δυσμενών συνθηκών που έχει επιφέρει η πανδημία του κορονοϊού. Έχοντας μεγαλώσει σε μία χώρα όπου η θρησκεία έχει πρωτεύοντα ρόλο – και χωρίς να μπούμε στη διαδικασία να συμφωνήσουμε, να διαφωνήσουμε ή να το σχολιάσουμε – αναγνωρίζουμε πως η σημερινή μέρα είναι καθόλα σημαντική για μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, καθώς αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας.
Ήδη από τα πρώτα χρόνια ύπαρξης της χριστιανικής θρησκείας η Παρθένος Μαρία τιμάται και γιορτάζεται ποικιλοτρόπως τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η ανάπτυξη της Μαριολατρίας, η οποία γνωρίζει μεγάλη άνθιση κατά τον 12ο και 13ο αιώνα στη Δυτική Ευρώπη, καθώς αποτελεί την τέλεια γυναίκα και ενσαρκώνει τα ιδανικά της ευγενούς αγάπης που είχε εξέχουσα σημασία στον Μεσαίωνα. Είναι αγνή, αναμάρτητη και η τέλεια μητέρα. Τιμάται ως «Νύφη του Ιησού», «Προσωποποίηση της Εκκλησίας», «Βασίλισσα των Ουρανών», ενώ θεωρείται μεσάζουσα για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους. Η «Μαριολατρία» ή αλλιώς «Μαριολογία» έφτασε στο απόγειό της τους επόμενους αιώνες.
Λατινικοί ύμνοι στην Παναγία
Οι ύμνοι στο όνομα της Παρθένου είναι πολλοί και οι ευρέως γνωστοί ξεχωρίζουν σε περισσότερες από μία εκτελέσεις. Εδώ παρατίθεται ένα μικρό δείγμα από λατινικούς ύμνους προερχόμενους από τη Δύση.
Οι λατινικοί ύμνοι
1. Salve Regina
2. O Sanctissima
3. Schubert - Ave Maria
4. Ave Maria - Gregorian Chant (Benedictine Nuns)
5. Magnificat, Canticle of Magníficat (Lk, 1:46-55) Song of Mary
6. Litany of the Blessed Virgin Mary in Latin
7. Sancta Maria (Live From Basilica Di Santa Maria Sopra Minerva, Italy 1999)
8. Salve Mater Misericordiae
9. Salve Regina, Monastic Choir of the Abbey of Notre-Dame Fontgombault
10. The Angelus
11. Salve Regina: A Templar Chant
12. Feast of the Annunciation of Our Lord to the Blessed Virgin Mary -
Traditional Latin Gregorian Chant
Η Παναγία στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι
Η Παναγία έχει υμνηθεί και στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι με μελοποιημένους στίχους ποιητών, όπως ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Κώστας Βάρναλης και ο Νίκος Γκάτσος.
Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το τραγούδι «Κραταιά ως θάνατος αγάπη» από τον δίσκο «Ο Μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι, που αποτελεί μελοποίηση από το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Άσμα Ασμάτων» του Σολομώντος, σε μετάφραση ενός ακόμα σημαντικού ποιητή μας, του Γιώργου Σεφέρη.
Τέλος, αναφορές και επικλήσεις στην Παναγία υπάρχουν σε πλήθος τραγουδιών. Επιλέξαμε τα πιο χαρακτηριστικά εξ αυτών.
Τα τραγούδια
1. Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Μάνα μου και Παναγιά, στίχοι: Τάσος Λειβαδίτης
2. Αφροδίτη Μάνου - Η Παναγιά των κοιμητηρίων, στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
3. Λάκης Παππάς - Μια Παναγιά, στίχοι: Νίκος Γκάτσος
4. Φωτεινή Δάρρα - Μητέρα Τ' Ουρανού, στίχοι: Νίκος Γκάτσος
5. Νίκος Ξυλούρης - Οι πόνοι της Παναγιάς, στίχοι: Κώστας Βάρναλης
6. Δημήτρης Ψαριανός και Φλέρυ Νταντωνάκη - Κραταιά ως θάνατος αγάπη, στίχοι: Άσμα Ασμάτων του Σολομώντος, μετάφραση Γιώργος Σεφέρης
7. Δόμνα Σαμίου - Έχε γεια Παναγιά, Παραδοσιακό Θράκης
8. Μαριζα Κωχ - Παναγιά μου Παναγιά μου, στίχοι: Μιχάλης Φωτιάδης
9. Γιώργος Νταλάρας - Η Παναγία, στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
10. Δήμητρα Γαλάνη - Άσπρο περιστέρι, στίχοι: Νίκος Γκάτσος
11. Μαρία Δημητριάδη - Ένα πρωινό, στίχοι: Γιώργος Παπαστεφάνου
12. Δημήτρης Μητροπάνος - Το ζεϊμπέκικο του αρχάγγελου, στίχοι: Φίλιππος Γράψας
13. Γιώργος Νταλάρας - Δέκα παλικάρια, στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Υ.Γ. Να ευχηθούμε χρόνια πολλά στις δικές μας Παναγιώτα και Μύριαμ, αλλά και σε όσους γιορτάζουν σήμερα - και είναι πάρα πολλοί!
Χρόνια πολλά, λοιπόν, στους ... Παναγιώτη, Πάνο, Πανούσο, Παναγή, Πανάγο, Γιώτη, Τάκη, Πανίκο, Παναγιώτα, Γιώτα, Παναγιούλα, Γιούλα, Παναγούλα, Νάγια, Δέσποινα, Δέσπω, Ντέπη, Πέπη, Ζέπω, Μαρία, Μαργέτα, Μαριέττα, Μαργετίνα, Μάρω, Μαριώ, Μαριωρή, Μαρίκα, Μαριγώ, Μαριγούλα, Μαρούλα, Μαρίτσα, Μανιώ, Μαίρη, Μαρινίκη, Μιρέλλα, Μυρέλλα, Μάνια, Μάρα, Μαράκι, Μάριε, Γεσθημανή, Ιεσθημανή, Θεοτόκη, Θεοτοκία, Μαριάντζελα, Μαρινέλα, Ελώνα, Ελλώνα, Ελόνα, Ηλιοστάλακτη, Καθολική, Κρυστάλλω, Κρουστάλλω, Κρουστάλω, Κρυσταλία, Κρυσταλλία, Κρουσταλένια, Πρέσβεια, Πρεσβεία, Συμέλα, Σιμέλα, Σουμελά.
* Στο εξώφυλλο βρίσκεται η Pietà (στα ελληνικά σημαίνει «Έλεος») του Μιχαήλ Άγγελου που βρίσκεται στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό. Το γλυπτό απεικονίζει την αποκαθήλωση του Χριστού. Στο πλαίσιο της Μαριολατρίας, το πάθος του Ιησού μεταφέρεται στην Μαρία και γίνεται πάθος της, ως μητέρας που θρηνεί.
Credit: Juan M Romero, CC BY-SA 4.0, Πηγή