Εδώ και μερικά χρόνια, διαδικτυακά μέσα όπως το YouTube έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν την τηλεόραση. Άλλο, βέβαια, ο δημοσιογράφος και άλλο ο «παραγωγός περιεχομένου», αλλά από stand-up comedy μέχρι δελτία ειδήσεων, υλικό υπάρχει μπόλικο, συχνά σε πολύ καλύτερη ποιότητα από το αντίστοιχο τηλεοπτικό. Αυτό οφείλεται στη στροφή στα διαδικτυακά μέσα ικανών ανθρώπων, ένας σημαντικός παράγοντας για την οποία είναι η ακαμψία του τηλεοπτικού προγράμματος και η αδυναμία του να χωρέσει εκπομπές που δεν ικανοποιούν οικονομικά ή πολιτικά κριτήρια. Έτσι, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο το διαδικτυακό μέσο να μονοπωλεί σε ένα είδος εκπομπής, το οποίο μάλιστα θα μπορούσε να είναι ενδιαφέρον για το ευρύ κοινό της τηλεόρασης. Ή, αντίστοιχα, δύο παρόμοιες εκπομπές σε τηλεόραση και διαδίκτυο να επιτυγχάνουν κάτι διαφορετικό, ακριβώς εξαιτίας της ανάγκης της πρώτης να ικανοποιήσει στοιχειώδη κριτήρια του μεγάλου κοινού στο οποίο (πρέπει να) απευθύνεται.
Ξεκίνησα τις σκέψεις αυτές με αφορμή την καινούργια εκπομπή με τίτλο Piece Of Cake η οποία προβάλλεται στο YouTube από το ομώνυμο κανάλι και το Μουσικό Κουτί της ΕΡΤ. Το Piece Of Cake πρόκειται για μία σχεδόν ωριαία μουσική εκπομπή, στην οποία ο Χρήστος Ελ. Παπαδόπουλος κάθεται στην πολυθρόνα του παρουσιαστή και κουβεντιάζει με τους καλεσμένους μουσικούς ανάμεσα στις ζωντανές ερμηνείες τραγουδιών τους. Το προσφερόμενο κέικ που δίνει τον τίτλο στέκεται άθικτο όσο οι κάμερες γράφουν, η βιβλιοθήκη του σαλονιού-στούντιο, όμως, συνδράμει στην κουβέντα, με ένα βιβλίο που επιλέγουν οι καλεσμένοι να είναι το σκαλί για τη συνέχιση της κουβέντας. Ένα ακόμα ενδιαφέρον και όμορφο στοιχείο της εκπομπής είναι πως η καλλιτεχνική δημιουργία με όργανα και φωνές συνοδεύεται από σκιτσογραφίες που σχεδιάζουν τα όσα εξελίσσονται. Δυστυχώς φαίνονται μόνο αποσπασματικά πλάνα στα μη ολοκληρωμένα σκίτσα κατά τη διάρκεια της εκπομπής.
Η παραγωγή είναι καλή τεχνικά, δεν μειώνει τις αποδόσεις των τραγουδιών και ταυτόχρονα λειτουργεί ως μία ικανοποιητικότατη ζωντανή καταγραφή τους. Στην εποχή των παραμορφωμένων βίντεο από κινητά στις συναυλίες (προ κορωνοϊού), τέτοιες αποτυπώσεις έχουν περισσότερη αξία. Ταυτόχρονα, μέσα από τη συζήτηση παρουσιάζονται αναλυτικά οι μουσικοί μιας γενιάς που στο μεγαλύτερο μέρος της γερνάει «νέα», χωρίς να πολυγεύεται τις χαρές των παλιών. Δεν είναι αυτοσκοπός τέτοιου είδους χαρές, αλλά η παρουσίαση νέων μουσικών και η ενασχόληση με το «εδώ» και το «τώρα» μπορεί να συνεισφέρει και στη μείωση αυτής της ριμάδας της παρελθοντολαγνείας.
Δεν εννοώ, σαφώς, πως μια αντίστοιχη εκπομπή με καλεσμένους καταξιωμένους και δημοφιλείς μουσικούς όπως το Μουσικό Κουτί του Νίκου Πορτοκάλογλου με τη Ρένα Μόρφη δεν έχει νόημα. Στο ίδιο ύφος με το Piece Of Cake, η κουβέντα στον καναπέ μπλέκεται με τραγούδια, συχνά με τη συνοδεία των παρουσιαστών. Μετά την πρώτη ώρα το στούντιο μετατρέπεται σε σκηνή και όρθιοι, πλέον, υλοποιούν το διασκεδαστικό κομμάτι της εκπομπής, σαν ένα jukebox, όπως παρουσιάζεται. Παίρνουν, δηλαδή, σαφώς περισσότερο χρόνο οι μουσικοί συγκριτικά με εκπομπές όπως το Στην Υγειά Μας, αλλά παραμένει και μια ικανοποιητική προσφορά για όσους ενδιαφέρονται να ακούν κάτι ευχάριστο περνώντας το βράδυ τους, πριν, μετά ή μαζί με το φαγητό.
Δύο ακόμα σημαντικά στοιχεία πρέπει να σημειωθούν για το Μουσικό Κουτί και είναι μάλιστα αυτά που σχετίζονται περισσότερο με τους νέους μουσικούς. Καταρχάς, καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπομπής, μια πολύ ικανή ορχήστρα συνοδεύει τους καλεσμένους και οικοδεσπότες, υπό τη μουσική διεύθυνση του Γιάννη Δίσκου. Ο (κυρίως) σαξοφωνίστας συμμετείχε στους Imam Baildi μαζί με τη Ρένα Μόρφη και μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων είναι μέλος του πολύ ενδιαφέροντος καινούργιου σχήματος Babo Koro. Η έτερη, πιο φανερή, συμβολή αυτής της εκπομπής στην στήριξη νέων μουσικών είναι η ολιγόλεπτη παρουσίαση ενός καλλιτέχνη ως διάλειμμα ανάμεσα στα δύο προαναφερθέντα σκέλη. Ο Πάνος Σουρούνης επιμελείται και συνομιλεί εκτός στούντιο με ονόματα «μικρότερου» βεληνεκούς, όπως η Sophie Lies, ο Παναγιώτης Λάμπουρας και οι Babo Koro. Είναι μικρή η παρένθεση, αλλά σημαντική και ως περιεχόμενο και ως ένδειξη προσπάθειας από τον Νίκο Πορτοκάλογλου και την ομάδα της εκπομπής. Το Μουσικό Κουτί είναι ακόμα στην αρχή του κύκλου του, πρέπει, ωστόσο, να δοθεί προσοχή ώστε η ωραία δουλειά του Σουρούνη με τους νέους να μη γίνει άλλοθι στη μετατροπή του κυρίως μέρους της εκπομπής σε ένα «απόρθητο» δίωρο με οικείους καλεσμένους που θα παρουσιάζει ελάχιστα ή καθόλου καινούρια πρόσωπα και μουσικές.
Πέρα από το κομμάτι της διασκέδασης που προσφέρουν οι δύο αυτές εκπομπές, η ποιότητα του περιεχομένου της συζήτησης επαφίεται κυρίως στα όσα έχουν οι καλεσμένοι να πουν. Αυτό ισχύει με την παραδοχή πως οι παρουσιαστές, ως οφείλουν, έχουν γνώση και ενημέρωση για όσα πρόκειται να τεθούν προς συζήτηση, κάτι που, εκ τους αποτελέσματος, φαίνεται να ισχύει και για τον Νίκο Πορτοκάλογλου και για τον Χρήστο Ελ. Παπαδόπουλο. Έτσι, δυο κουβέντες του Δεληβοριά μπορεί να έχουν περισσότερο ενδιαφέρον από όσα θα απαντήσουν τα Kadinelia για το πώς αντιλαμβάνονται τις διασκευές σε παραδοσιακά τραγούδια. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να δίνεται το βήμα, επειδή στις ατάκες, τις αρλούμπες και τις απόψεις τους καθρεφτίζεται μεγάλο μέρος της σημερινής νεολαίας που δεν εκφράζεται συχνά στο τηλεοπτικό πλαίσιο. Η Μελίνα Ασλανίδου τόσα χρόνια όλο και κάπου θα έχει ξαναδηλώσει πως επηρεάστηκε από τον Νίκο Παπάζογλου, ο Νίκος Χρηστίδης, όμως, έχει δημιουργήσει ένα ενδιαφέρον σύμπαν και όπως το παρουσιάζει όμορφα στην κουβέντα του θίγει προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί νέοι δημιουργοί. Προβλήματα που είναι γνωστά στον κύκλο τους, αλλά πρέπει να βγουν προς τα έξω, ώστε να αντιμετωπιστούν πληρέστερα και ταχύτερα.
Πριν από μερικές ημέρες, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης μάς έδωσε μια πλούσια συνέντευξη στην οποία θίγει μερικώς και το θέμα των τηλεοπτικών εκπομπών μουσικού περιεχομένου. Τον στεναχωρεί, λέει, πως δεν υπάρχει μια σοβαρή τηλεοπτική εκπομπή μουσικής τεκμηρίωσης της ζώσας μουσικής της σύγχρονης Ελλάδας. Η ζώσα μουσική σαφώς δεν είναι ούτε αποκλειστικά οι «επιτυχημένοι» άνω των σαράντα, ούτε μόνο οι νέοι καλλιτέχνες «των υπογείων». Στην ίδια φράση, ο Ζερβουδάκης επίσης διαχωρίζει την τεκμηρίωση της ζώσας μουσικής από την τεκμηρίωση της παραδοσιακής μουσικής, που εδώ και χρόνια συμβαίνει στην ελληνική τηλεόραση, με εκπομπές όπως η πολύ ωραία «Το Αλάτι Της Γης». Η εμβάθυνση σε αυτόν τον διαχωρισμό και στο πώς τον αντιλαμβάνονται και τον μεταχειρίζονται οι νέοι μουσικοί ας μείνει για ένα άλλο άρθρο.
Είναι, εν τέλει, και οι δύο κατηγορίες εκπομπών χρήσιμες για εμάς ως θεατές. Πιστεύω, όμως, πως είναι πολύ περισσότεροι οι μουσικοί που έχουν ανάγκη προσπάθειες όπως το Piece Of Cake. Για να βρουν διέξοδο σε ένα λίγο μεγαλύτερο κοινό και να γνωρίσουν συναδέλφους με κοντινά ενδιαφέροντα και προβλήματα. Είναι ιδιαιτέρως σημαντικός, δε, ο τόπος και χρόνος που εξελίσσονται τα παραπάνω. Πέρα από την αναγκαστικά περαστική μουντίλα και «ακινησία» της εποχής της πανδημίας, τα τελευταία χρόνια μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής δραστηριότητας έχει μετακομίσει στην Αθήνα, με ελάχιστες, μικρές μουσικές σκηνές να παραμένουν ενεργές σε άλλες πόλεις. Ο Χρήστος Ελ .Παπαδόπουλος και η παρέα του έχουν έδρα τη Θεσσαλονίκη και ασχολούνται κυρίως με τους μουσικούς της πόλης - πιθανώς και λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις που έχει επιβληθεί. Ως μέλος και ο ίδιος της μουσικής σκηνής της πόλης, ξέρει πως αυτό που λείπει είναι η στήριξη των μουσικών που την έχουν ανάγκη και η ενημέρωση του κόσμου, όχι τόσο μία ακόμα επιλογή (διαδικτυακής) διασκέδασης. Κι ας γίνεται (ακόμα;) μακριά από τα τηλεοπτικά σαλόνια εθνικής εμβέλειας.