-Τι περιμένουμε;
-Το μετρό.
-Αααα…
Αυτός ο αμήχανος διάλογος πυροδοτεί την έναρξη της παράστασης «Προσοχή: Εκτελούνται Έργα», που παιζόταν με συνεχείς παρατάσεις λόγω επιτυχίας στη Θεσσαλονίκη, ενώ στα τέλη της εβδομάδας οι συντελεστές της θα κάνουν ένα πέρασμα και από το Θέατρο Εμπρός στην Αθήνα (όπως είχαν κάνει και στις αρχές του μήνα).
Όμως, ο παραπάνω διάλογος συνοψίζει και το μούδιασμα μιας ολόκληρης πόλης, που περιμένει με αγωνία εδώ και δεκαεφτά χρόνια την ολοκλήρωση ενός πολυπόθητου έργου. Αυτό δεν είναι, φυσικά, άλλο από το μετρό της Θεσσαλονίκης.
Βασισμένη σε αναλυτική έρευνα αλλά και συνεντεύξεις με πολίτες και φορείς, η παράσταση κινείται ανάμεσα στη σάτιρα, τον κοινωνικό σχολιασμό και την ιστορική καταγραφή. Χάρη στη σκηνοθετική ματιά της Νοεμής Βασιλειάδου και το σπαρταριστό κείμενο που έγραψαν συνεργατικά οι συντελεστές της παράστασης, μπροστά στα μάτια μας ζωντανεύει με τρόπο αλληγορικό αλλά ταυτόχρονα βαθιά ρεαλιστικό η πνιγηρή ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης σήμερα, με όλα της τα «συστατικά».
Ποια είναι αυτά;
Η ασυνεννοησία
Μέσα από την παράσταση έχει την ευκαιρία να δει κανείς μικρά καθημερινά δράματα που λαμβάνουν χώρα καθημερινά στη συμπρωτεύουσα:
Τα μαλώματα αυτής που πάρκαρε το αυτοκίνητο παράνομα (γιατί δεν έχει πού αλλού να το παρκάρει, λέει) με το διπλανό καταστηματάρχη, που όμως κλείνει κι αυτός το πεζοδρόμιο με τα εμπορεύματά του, όπως του θυμίζει έντονα ένας περαστικός με rollers, που κι εκείνος ανεβαίνει στο πεζοδρόμιο ενοχλώντας τους πεζούς.
Τα ατέλειωτα στοιχήματα για το πότε θα ανοίξει το μετρό, που καταλήγουν σε βάθος… αιωνιότητας.
Τις συνεχείς διαβεβαιώσεις ενός αγοριού προς την κοπέλα του ότι είναι αναβλητικός επειδή θέλει όταν κάνει κάτι να γίνεται με τον καλύτερο τρόπο, έτσι όπως το μετρό αργεί επειδή θα είναι «το καλύτερο στην Ευρώπη». «Το μετρό θα γίνει και θα γαμάει!», τη διαβεβαιώνει ουρλιάζοντας, και οδηγεί επιμελώς τη συζήτηση μακριά από το αρχικό θέμα.
Τον τοπικό «εμφύλιο» με αφορμή τα αρχαία ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου, που οι μισοί φωνάζουν να τα πάρουν από τη μέση «γιατί ενοχλούν» την πορεία του έργου και οι άλλοι μισοί οργανώνονται για να τα υπερασπιστούν.
Τη συνεχή αναρώτηση «τις πταίει» από τους Θεσσαλονικείς, χωρίς τελική απάντηση να δίνεται ποτέ. «Φταίνε οι εργολάβοι!», «Φταίνε οι πολιτικοί!», «Φταίνε αυτοί που συνέχεια διαμαρτύρονται για τα έργα!», «Φταίνε οι εργάτες που απεργούν!» (για τις συνθήκες εργασίας των οποίων έχει να πει επίσης κάποια πράγματα η παράσταση, επί τη ευκαιρία).
Ο μαρασμός
Το διαχρονικό αίσθημα κατωτερότητας με την Αθήνα δεν θα μπορούσε να λείπει, με τους πρωταγωνιστές να αστειεύονται: «Καλύτερα να επεκταθεί το μετρό της Αθήνας προς τα εδώ. Πιο γρήγορα θα έρθει!».
Όμως, μερικές σκηνές αργότερα ακολουθούν αλήθειες:
«Όταν τέλειωσα τις σπουδές μου στη δραματική, έφυγα στην Αθήνα. Εδώ δεν υπάρχουν ευκαιρίες και χώροι. Πέρα από το Κρατικό, οι περισσότερες μεγάλες παραστάσεις που ανεβαίνουν εδώ είναι αθηναϊκές παραγωγές. Οι χώροι για θεατρικές ομάδες εδώ είναι λίγοι και ζητάνε πολλά χρήματα. Δεν υπήρχε επιλογή. Έπρεπε να φύγω», λέει μια νεαρή απόφοιτη δραματικής σχολής
«Εγώ δεν έφυγα. Έμεινα, γιατί ήθελα να κρατήσω την οικογενειακή επιχείρηση. Όμως, μόνο εγώ και άλλος ένας απομείναμε στο τετράγωνο. Οι υπόλοιποι τα κλείσαν τα μαγαζιά και έφυγαν από τη γειτονιά. Αφού μπήκαν οι λαμαρίνες μπροστά στις βιτρίνες μας, ο κόσμος δεν μπορούσε να σταθεί μπροστά τους. Οι κλοπές αυξήθηκαν πάρα πολύ. Προσπαθήσαμε να ψαχτούμε να πάρουμε αποζημιώσεις, αλλά δεν καταφέραμε σχεδόν τίποτα», λέει ένας παλιός μαγαζάτορας.
Μέσα από αυτούς τους μονολόγους που εξελίσσονται παράλληλα στην ίδια σκηνή συνοψίζεται ο μαρασμός της Θεσσαλονίκης, που εναποθέτει πλέον όλες τις ελπίδες της για οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναγέννηση σε ένα τεχνικό έργο, κρύβοντας τα υπόλοιπα κάτω από το χαλί. Μέχρι τότε, διαπιστώνει ανήμπορη ότι «όλα γίνονται στην Αθήνα». Ένα μόνιμο παράπονο που, αν και παραφουσκωμένο συχνά, έχει δυστυχώς βάσεις και απηχεί την εικόνα ολόκληρης της ελληνικής περιφέρειας.
Οι υποσχέσεις
Βρισκόμαστε στα υποθετικά εγκαίνια του μετρό. Μια εξίσου ενθουσιασμένη κοπέλα, βουρκωμένη από χαρά, ευχαριστεί το μετρό, που της έμαθε να κάνει υπομονή και να καταπνίγει την αγανάκτησή της. Τώρα ήρθε η ώρα επιτέλους να μπει στα βαγόνια του ολοκαίνουργιου μέσου και να εκτοξευτεί προς ένα λαμπρό μέλλον μαζί με τους συμπολίτες της.
«Φίλες και φίλοι, αυτό είναι ανάπτυξη!» επαναλαμβάνει ξανά και ξανά, φωνάζοντας ο δημοσιογράφος που της παίρνει τη συνέντευξη, κλείνοντας έτσι το έργο με ένα ιδιαίτερο καυστικό σχόλιο για τις υποσχέσεις του πολιτικού συστήματος και την τάση που έχουμε να τις καταπίνουμε αμάσητα.
Αυλαία.
Φεύγοντας από το έργο, σου μένει χαραγμένη στο μυαλό η πινακίδα «Εκτελούνται Έργα», που κρέμεται βαριά πάνω από τη σκηνή τυλιγμένη με πλαστική φυλλωσιά, σαν αυτή που έβαλαν στις λαμαρίνες των εργοταξίων για να τις σουλουπώσουν. Κάπως έτσι αιωρείται και η πραγματικότητα πάνω από τα κεφάλια ολονών μας, που σερνόμαστε ζώντας τη «Μέρα της Μαρμότας» με τη διαβεβαίωση ότι κάπου, κάποτε τα πράγματα θα είναι καλύτερα.
Τελικά, φαίνεται ότι ένα από τα πιο οξυδερκή θεατρικά έργα για την πολιτικοκοινωνική επικαιρότητα της χώρας έμελλε να γραφτεί με αφορμή ένα άλλο έργο, τεχνικό αυτήν τη φορά, από μια παρέα νέων που βαρέθηκαν να βλέπουν την πόλη τους —και τις ζωές τους— μόνο πίσω από λαμαρίνες. Και για αυτόν το λόγο αξίζει να το δείτε —ακόμα και αν στη δική σας πόλη υπάρχει μετρό!
Η παράσταση «Προσοχή: Εκτελούνται Έργα» ανεβαίνει (ή καλύτερα κατεβαίνει!) στην Αθήνα για δύο παραστάσεις, στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο Εμπρος, την Τετάρτη 29 και την Πέμπτη 30 Νοεμβρίου. Ώρα έναρξης: 21:30. Θα υπάρχει κουτί οικονομικής ενίσχυσης για την κάλυψη των εξόδων της ομάδας.
Ταυτότητα παράστασης
Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Νοεμή Βασιλειάδου
Πρωτότυπο Κείμενο – Έρευνα: Η ομάδα
Δραματουργία: Νοεμή Βασιλειάδου, Χάρις Σερδάρη
Πρωτότυπη Μουσική Σύνθεση: Γρηγόρης Λιόλιος
Κίνηση: Μαίρη Γιαννούλα
Βοηθός Σκηνοθεσίας – Οργάνωση Παραγωγής: Χάρις Σερδάρη
Σύμβουλος Δραματουργίας: Πάνος Δεληνικόπουλος
Σύμβουλος Σκηνογραφίας / Ενδυματολογίας: Μαρία Καραδελόγλου
Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ευαγγελίου, Λευτέρης Τσινάρης, Σταυρούλα Ντολοπούλου
Παραγωγή: Ομάδα Τροχιές
ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ
Δημήτρης Γούλιος, Μαρία Καραγκιοζίδου, Βασίλης Μπόγδανος, Χάρις Σερδάρη, Σοφία Στυλιανού και ο μουσικός Γρηγόρης Λιόλιος