Τα «Πεσμένα Φύλλα» (Fallen Leaves), η 20η ταινία του σημαντικού Φινλανδού σκηνοθέτη Άκι Καουρισμάκι, με τα 40 χρόνια καριέρας, ξεκίνησε την πορεία της από την Τελετή λήξης του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο. Από τις 30 Νοεμβρίου, όταν και βγήκε επίσημα στις αίθουσες η ταινία, πολύ γρήγορα, στόμα με στόμα άρχισε να χτίζει το μύθο της, ενώ συνεχίζει ακόμη και σήμερα να προβάλλεται στις σκοτεινές αίθουσες. Αν ψάχνεις για μια ταινία με ουσία, που μπορείς να ταυτιστείς μαζί της και να γλυκάνει η ψυχή σου, η στήλη Weekly Smiles σού έχει την κατάλληλη πρόταση.
Fallen Leaves (Φινλανδία, 2023)
Οι ήρωες μας Ansa (Alma Pöysti) και Holappa (Jussi Vatanen) ζουν και εργάζονται στο Ελσίνκι του 21ου αιώνα και δεν έχουν μια εύκολη ή στρωμένη ζωή. Δεν ανήκουν στην προνομιούχα τάξη, δεν είναι οι αστραφτεροί και καλογυαλισμένοι τύποι με τα ντιζαϊνάτα σπίτια που συνήθως συναντάμε στις Χολιγουντιανές παραγωγές αλλά μικροί, καθημερινοί ήρωες με τα πάθη και τις αγωνίες τους.
Κάπως, με κάποιο μαγικό και ανεξήγητο τρόπο, ο αγώνας τους για επιβίωση και η ανάγκη τους για έρωτα θα τους φέρουν κοντά. Ένα τυχαίο βράδυ Παρασκευής, σε μια βραδιά καραόκε θα ανταλλάξουν τα πρώτα δειλά βλέμματα, δύο τελείως άγνωστοι, μοναχικοί άνθρωποι που θα χαθούν μετά το πέρασμα της νύχτας. Θα συναντηθούν ξανά, εντελώς απρόσμενα, την ημέρα που η Ansa μένει χωρίς δουλειά. Αυτή τη φορά, θα ξεκινήσει η κανονική τους γνωριμία. Ο Holappa θα προσφερθεί να την κεράσει καφέ και γλυκό και να συνεχίσουν με σινεμά. Το ραντεβού τους θα στεφθεί με επιτυχία. Μετά το τέλος της προβολής, της ταινίας “The Dead Don’t Die” του Τζάρμους, η Ansa θα του δώσει τον αριθμό της και ένα φιλί, κρατώντας κρυφό το όνομά της.
Θα περιμένει μάταια για μέρες κάποιο τηλεφώνημά του, αφού το χαρτάκι με τον αριθμό θα χαθεί μαζί με κάθε πιθανότητα επαφής.
Η πολυπόθητη, και για τους δύο, στιγμή της επανένωσης θα έρθει έξω από το ίδιο σινεμά, όπου θα δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις, και τότε η Ansa θα τον καλέσει σε δείπνο στο σπίτι της. Την επόμενη μέρα ετοιμάζεται να τον υποδεχτεί, έχοντας στρώσει το καινούριο σερβίτσιο και τα μαχαιροπίρουνα, μαζί με ένα μικρό μπουκάλι κρασί, για να συνοδέψουν το φαγητό. Ο Hoppola καταφτάνει με μια πολύχρωμη ανθοδέσμη, που θα στολίσει το τραπέζι. Όλα φαίνεται να βαίνουν καλώς μεταξύ τους, παρά τη σχετική αμηχανία που επικρατεί, μέχρι τη στιγμή που η Ansa θα ανακαλύψει μια πλευρά του που δεν της αρέσει καθόλου. Ο Ηoppola θα φύγει εκνευρισμένος και οι δύο τους θα χωριστούν και πάλι για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παράλληλα με την αισθηματική ιστορία των πρωταγωνιστών, βλέπουμε τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη σύγχρονη πραγματικότητα των πόλεων, τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας να μαίνεται συνεχώς, όπως μας πληροφορεί το ραδιόφωνο, που τους συντροφεύει τις περισσότερες στιγμές, τις εργασιακές συνθήκες, που είναι συχνά άδικες και απάνθρωπες, αντιμετωπίζοντας τους εργαζόμενους σαν αναλώσιμα προϊόντα, την παρακμή και τον οικονομικό αποκλεισμό. Υπάρχουν δύο τρείς σκηνές που αποτυπώνουν πολύ γλαφυρά τις οικονομικές δυσκολίες των ηρώων, όπως η σκηνή που η Ansa ανοίγει τον λογαριασμό του ηλεκτρικού και στη συνέχεια βγάζει από την πρίζα όλες τις συσκευές και σβήνει τα φώτα.
Η οικονομική δυσχέρεια δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα.
Ο αλκοολισμός του Holappa γίνεται συνεχώς εμπόδιο στη δουλειά και στη ζωή του. Απόλυτα ενδεικτικός της κατάστασης είναι ο εξής διάλογος που έχει με τον φίλο του Huotari:
- Έχω κατάθλιψη.
- Γιατί;
- Επειδή πίνω πολύ.
- Γιατί πίνεις;
- Επειδή έχω κατάθλιψη.
O Holappa και η Ansa είναι δύο ερωτευμένοι, πληγωμένοι από τη ζωή άνθρωποι. Η καθημερινότητα χωρίς τη διέξοδο του ονείρου είναι σκληρή και ανυπόφορη. Και το κενό της απουσίας αβάσταχτο.
Για αυτό ο Holappa θα πάρει τη γενναία απόφαση να αλλάξει και να κόψει τις κακές συνήθειες, για να την ξαναβρεί.
Της τηλεφωνεί μια βροχερή νύχτα, ανακοινώνοντάς της τα νέα δεδομένα, και εκείνη από την άλλη άκρη της γραμμής τού απαντά: «Έλα αμέσως!». Με δανεικό παλτό και τεράστια προσμονή, ξεκινά για το σπίτι της ώσπου ένα μοιραίο συμβάν θα ανατρέψει όλα τα σχέδιά τους...
Τα «Πεσμένα Φύλλα» θα μπορούσαν να περιγραφούν ως τρυφερή μπαλάντα ή λιτό ποίημα. Ωστόσο, πρόκειται για ένα έργο με κοινωνικό μήνυμα και νόημα, που κλείνει έξυπνα το μάτι στη ρομαντική του διάσταση. Ο σκηνοθέτης Άκι Καουρισμάκι χρησιμοποιεί την ποίηση στο σινεμά ως απάντηση στην πεζή καθημερινότητα.
Αφηγείται τη μικρή ερωτική ιστορία δύο μοναχικών ανθρώπων που διανύουν το φθινόπωρο της ζωής τους, και που ποτέ δεν είναι αργά για να ονειρευτούν.
Με αυτόν τον τρόπο, το έργο δεν είναι μόνο μια απλή ιστορία, αλλά μια πρόκληση για να αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητες και τις επιλογές μας στη ζωή. Λειτουργεί τόσο ευεργετικά, όπως μια νυχτερινή βόλτα μετά από μια κουραστική μέρα, ένα χάδι στο σημείο που πονάει, ένα φιλί σε διψασμένα χείλη.
Τα τραγούδια της ταινίας, επιλεγμένα εξαιρετικά, εκφράζουν τα ανείπωτα συναισθήματα και τις σκέψεις των πρωταγωνιστών. Όσο η υπόθεση προχωρούσε, τριγύριζε συνέχεια στο μυαλό μου το υπέροχο τραγούδι του David Bowie "Absolute Begginers". Θα ταίριαζε απόλυτα ως μέρος του σάουντρακ:
"We're absolute beginners / With eyes completely open / But nervous all the same / If our love song / Could fly over mountains / Could laugh at the ocean / Just like the films".
Θα θυμάμαι τα «Πεσμένα Φύλλα» για πολλούς και διάφορους λόγους: το αξιολάτρευτο σκυλάκι Τσάπλιν, από τα πιο όμορφα μουτράκια που έχουν περάσει από τη μεγάλη οθόνη. Την εκκεντρική κοριτσίστικη μπάντα, τα πρόσωπα της ταινίας, που αντιμετωπίζουν πραγματικά προβλήματα και μιλούν με ειλικρίνεια, φοβούνται και ταυτόχρονα επιθυμούν να ανοιχτούν συναισθηματικά —οι χαρακτήρες είναι γήινοι, γνήσιοι και όχι χάρτινοι. Για το αισθητικό της κομμάτι και τα πλάνα που θυμίζουν έντονα πίνακες του Edward Hopper, για την αισιόδοξη ματιά και τη διαπίστωση πως ίσως ο ορισμός του έρωτα είναι κάποιος που σε περιμένει ως το τέλος, για να μοιραστείτε μαζί μια μεγάλη και δύσκολη διαδρομή. Ανάμεσα σε πεσμένα φύλλα...
Η ταινία βραβεύτηκε με το Βραβείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών (2023).