Η Ιωάννα Μαστοράκη είναι μία από τις πλέον δραστήριες και πολυπράγμονες προσωπικότητες στην εγχώρια συγγραφική και θεατρική κοινότητα. Συγγραφέας παιδικών βιβλίων και εμπνεύστρια ποικίλων εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων, έχει αφιερώσει τη ζωή της στην ανάδειξη της δημιουργικής έκφρασης των νέων, αλλά και στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας μέσα και έξω από τη σχολική τάξη.
Παράλληλα, την ενδιαφέρει ο χώρος του θεάτρου, έχοντας γράψει και σκηνοθετήσει πολλά έργα. Ένα από αυτά είναι και τα «Πάθη Της Αγάπης», που ανεβαίνει στο Χώρο Τέχνης Ασωμάτων, με την ίδια να αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία και τον πρωταγωνιστικό ρόλο, σε ένα κείμενο του Θανάση Σάλτα.
Έχοντας παρακολουθήσει πρόσφατα την παράσταση, προσκαλέσαμε την κ. Μαστοράκη για μία συζήτηση γύρω από όλα τα παραπάνω.
MixGrill: Καλώς σας βρήκαμε, κ. Μαστοράκη. Είστε ένας άνθρωπος που ασχολείται με τις τέχνες: συγγραφή, ερμηνεία, σκηνοθεσία. Πώς ξεκίνησε και πότε καταλάβατε την αγάπη σας για τις τέχνες; Και τελικά, είναι ένα μικρόβιο η Τέχνη με το οποίο γεννιέται κανείς ή αποκτάται στην πορεία της ζωής του;
Ιωάννα Μαστοράκη: Η τέχνη του λόγου ήρθε στην ζωή μου αναπάντεχα και πολύ ευχάριστα μέσα από μια γλυκιά αναπόληση μιας παιδικής μου ανάμνησης. Μια αστραφτερή, με ζωηρούς κόκκινους καρπούς ροδιά στεκόταν αγέρωχη έξω από το παράθυρο του δωματίου μου και όπως ο ήλιος χρυσογυάλιζε την αγαπημένη μου ροδιά, ένας κόσμος σαν χαμένος παράδεισος απλώθηκε μπροστά μου… Τότε γεννήθηκε ένας πόθος μέσα στην καρδιά μου, μια δυνατή λαχτάρα, να περιγράψω σε ένα κομμάτι χαρτί αυτήν την βγαλμένη από τα όνειρα ομορφιά, που πλημμύριζε από χρώματα και γλυκές αναμνήσεις. Παράλληλα με την αγάπη μου για την συγγραφή, γεννήθηκε και το πάθος μου για την υποκριτική, η οποία προέκυψε από την ανάγκη που ένιωθα για να ενσαρκώνω τους ήρωες των θεατρικών κειμένων μου.
M.G.: Για εσάς, τι είναι Τέχνη; Και αν έπρεπε να διαλέξετε μόνο μία μορφή της, ποια θα ήταν αυτή;
Ι.Μ.: Για εμένα, η τέχνη είναι η αληθινή έκφραση της ανθρώπινης ψυχής. Όποιος την υπηρετεί, συμμετέχει στην αισθητική διαμόρφωση της κοινωνίας, ανοίγει νέους ορίζοντες, πλαταίνει τα σύνορα του ανθρώπινου νου, ευαισθητοποιεί την κοινωνία, καλλιεργεί αξίες και διασώζει τις χαμένες αλήθειες. Η τέχνη είναι μέσο έκφρασης που καλλιεργεί την ψυχή μας και μας θυμίζει την ουσία της ύπαρξής μας.
Προσωπικά, ασχολούμαι με την τέχνη του θεάτρου και με τη λογοτεχνία. Άλλωστε, η τέχνη του θεάτρου είναι και τέχνη του λόγου, αφού το θεατρικό κείμενο είναι στην ουσία του ένα ποιητικό κείμενο. Έχω γράψει και σκηνοθετήσει θεατρικά έργα ενηλίκων, σενάρια ντοκιμαντέρ και διηγήματα. Τα λογοτεχνικά έργα μου χαρακτηρίζονται από τα διαχρονικά ανθρωποκεντρικά νοήματά τους. Κάθε φορά που γράφω ένα θεατρικό έργο ξεκινάω ένα μεγάλο ταξίδι σε έναν άγνωστο κόσμο οπού καλούμε σιγά-σιγά να ανακαλύψω. Σαν παλιός ερευνητής θαλασσοπόρος, ξεχύνομαι με ενθουσιασμό σε ένα μαγευτικό ταξίδι και γίνομαι περιηγητής ενός κόσμου που καλούμαι να χτίσω από την αρχή, να του δώσω πνοή και να τον αναστήσω μέσα από την γραφή μου. Προσπαθώ ολοένα και περισσότερο να δυναμώσω την γνώση μου για τον κόσμο που καλούμαι να γράψω. Χάνομαι σε βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, δημοσιεύματα, ψάχνοντας πληροφορίες της εποχής, κι εκεί ανακαλύπτω στοιχεία και αληθινά γεγονότα που φαντάζουν μοναδικά, μελετώ την ιδιαιτερότητα της γλώσσας, και ερευνώ αναλυτικά τους χαρακτήρες και τις συνήθειες της εποχής.
Με τον ίδιο παθιασμένο τρόπο λειτουργώ και στη σκηνοθεσία. Μελετώ διεξοδικά ένα έργο μέχρι να καταλήξω στην τελική σκηνοθετική ματιά. Θα έλεγα ότι η σκηνοθεσία και η λογοτεχνία είναι δυο πιστοί παράλληλοι δρόμοι που ακολουθώ στη καλλιτεχνική ζωή μου.
M.G.: Ποια είναι τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει κάποιος όταν ασχολείται τις τέχνες;
Ι.Μ.: Η Τέχνη δίνει στον άνθρωπο το κλειδί για να ανοίξει τις πόρτες του κόσμου και της καρδιάς του. Μέσα από την Τέχνη ο άνθρωπος αποκαλύπτει τη σιωπή που χορεύει στον αέρα, τη μουσική που γεννιέται από το άγνωστο και τον δρόμο που οδηγεί στα βάθη του εαυτού του. Η Τέχνη είναι η φλόγα που ζεσταίνει τις πιο κρύες μέρες και το νερό που ξεδιψάει τις πιο διψασμένες ψυχές.
M.G.: Θα θέλαμε ένα σχόλιο από εσάς για το πώς βλέπετε την καλλιτεχνική παραγωγή και γενικά το πεδίο της Τέχνης στην Ελλάδα σήμερα.
Ι.Μ.: Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει μεγάλη δυναμική, νέες φωνές με θάρρος και ποιότητα. Άνθρωποι που γράφουν, που σκηνοθετούν, που παλεύουν με το σώμα και την ψυχή τους. Το ταλέντο υπάρχει και το πάθος ξεχειλίζει.
Αυτό που λείπει είναι η ουσιαστική και διαρκής στήριξη από την Πολιτεία και η υλικοτεχνική υποδομή που πολλές φορές απαιτείται για να ολοκληρωθεί ένα έργο ή μια παράσταση.
Κι όμως, η τέχνη βρίσκει πάντα τρόπους διαφυγής…
Σε μια ταράτσα που έγινε ουρανός, σε μια αποθήκη που βράχηκε από βήματα και ιδρώτα, σε μια λέξη, τόσο μικρή και τόσο εύφλεκτη, κάτι θεϊκό μπορεί να γεννηθεί, γιατί η Τέχνη, όταν είναι αληθινή, έχει τη μαγεία να ανθίζει ακόμα και στα πιο απόκρημνα γκρεμνά...
Μ.G.: Το 2019 βραβευτήκατε στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Διαβαλκανικού Θεάτρου. Έχετε ποτέ σκεφτεί να φύγετε εκτός συνόρων για να ακολουθήσετε μια καριέρα στο χώρο της τέχνης;
Ι.Μ: Οι σκέψεις αυτές υπάρχουν πάντα, ειδικά όταν αναγνωρίζεται το έργο σου πέρα από τα σύνορα. Όμως, νιώθω ριζωμένη εδώ, στην Ελλάδα. Αυτός ο τόπος, με όλες του τις αντιφάσεις, είναι ο πυρήνας της έμπνευσής μου.
M.G.: Υπάρχει κάποια τελετουργία που ακολουθείτε για να γράψετε ή πριν βγείτε στη σκηνή του θεάτρου;
Ι.Μ.: Πριν ανέβω στη σκηνή, στέκομαι για λίγο στο σκοτάδι και θυμίζω στον εαυτό μου γιατί είμαι εκεί. Δεν είναι θέμα να πεις απλώς τα λόγια. Είναι να γεννήσεις έναν κόσμο. Στη γραφή, χρειάζομαι σιωπή και φως, πάντα φως...
M.G.: Οι επιρροές σας στη συγγραφή και στο θέατρο ποιες είναι;
Ι.Μ.: Με έχουν επηρεάσει οι μύθοι και οι αφηγήσεις των γιαγιάδων, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Άντον Τσέχωφ, ενώ αγαπημένοι μου ποιητές είναι ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Άρθουρ Ρεμπώ.
Συνεχώς ανακαλύπτω συγχρόνους συγγραφείς και βιβλία που αγαπώ. Πρόσφατα διάβασα ένα μοναδικό βιβλίο του Arthur Miller, το «Αϊνστάιν-Πικάσο», που μας βοηθάει να κατανοήσουμε μέσα από μια παράλληλη διαδρομή των δύο προτύπων μεγαλοφυΐας της επιστήμης και της τέχνης πως ο χρόνος, ο χώρος και η ομορφιά δεν είναι διαφορετικοί κόσμοι, αλλά παράλληλοι κόσμοι στη διαδρομή της ζωής ενός ενιαίου σύμπαντος.
M.G.: Αυτό το διάστημα παίζεται η μουσικοθεατρική παράσταση: «Τα Πάθη της Αγάπης», σε σκηνοθεσία δική σας και γραφή του κου Θανάση Σάλτα. Πείτε μας δυο λόγια για το τι θα δούμε και θα ακούσουμε.
Ι.Μ.: Η ποίηση, η μουσική, το θέατρο και το τραγούδι συνυπάρχουν σε μια παράσταση με 13 θεατροποιημένα τραγούδια και μας χαρίζουν ένα αλληγορικό θεατρικό έργο για την Αγάπη.
Η μουσικοθεατρική παράσταση Τα Πάθη της Αγάπης είναι ένας Ύμνος στην Αγάπη που σταυρώνεται και σιωπά, που γίνεται ψαλμός και στάχτη, κι έπειτα φτερό που ανεβαίνει.
Είναι μια λειτουργία πάνω στην ανθρώπινη πληγή.
Η Αγάπη εδώ δεν είναι συναίσθημα. Είναι Σταυρός και Ανάσταση.
Ο ποιητικός λόγος του Θανάση Σάλτα μπαίνει μέσα στο σώμα και το ξυπνά.
Η υπέροχη μουσική της Πηγής Λυκούδη, οι λέξεις, το σώμα, όλα ενώνονται για να φωνάξουν ότι αξίζει να υποφέρεις για ό,τι αγαπάς.
Τo θεατρικό έργο εμπνευσμένο από τα Θεία Πάθη, βραβεύτηκε στο εξωτερικό για τα μηνύματα αγάπης και ειρήνης που μεταδίδει και απέσπασε εννιά άριστες κριτικές από θεατρικούς κριτικούς και θεατρικό κοινό και κατόρθωσε 12 συνεχόμενες sold out παραστάσεις.
Η παράσταση, μέσα από την καλλιτεχνική της αρτιότητα, αναδεικνύει την τέχνη ως μέσο εσωτερικής αναζήτησης και σύνδεσης πολιτισμών, μεταφέροντας μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης.
Η μουσικοθεατρική παράσταση θα παρουσιάζεται κάθε Κυριακή στις 20:00 στο Θέατρο Χώρο Τέχνης Ασωμάτων Αγ. Ασωμάτων 6 Αθήνα (Θησείο ) και σκοπός μας είναι να ταξιδεύσει σε δήμους και φεστιβάλ.
M.G.: Το συγκεκριμένο έργο μεταφράστηκε στα τούρκικα από την μεταφράστρια Σεμπνέμ Σεμπί Αρσλάν και επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την χώρα μας στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου της Σμύρνης (Bademler theatre), στην Τουρκία, το 2015. Πώς νιώσατε για αυτή την εξέλιξη;
Ι.Μ.: Ένιωσα ότι στη Σμύρνη ο ελληνικός λόγος περπάτησε σαν φως που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του χρόνου. Δεν ήμασταν απλώς παρόντες, ήμασταν η σιωπή που γεμίζει τον αέρα και γίνεται ποίηση. Ένας κύκλος έκλεισε, αλλά μέσα του άνοιξε μια χαραμάδα, απ’ όπου έβγαινε η αλήθεια του τόπου και της Ιστορίας. Η Σμύρνη, αυτή η πόλη που σβήστηκε και αναγεννήθηκε, μας θυμίζει ότι η Τέχνη δεν έχει σύνορα, κι ότι η μνήμη της είναι πιο ζωντανή από οποιοδήποτε παρελθόν. Δεν ήμασταν επισκέπτες, ήμασταν οι καρδιές που χτυπούν ακόμα εκεί, στις ρίζες, στο φως και στο σκοτάδι που σμίγει η Τέχνη.
M.G.: Θεωρείτε τη θρησκεία τροχοπέδη για την Tέχνη ή πηγή έμπνευσης και γιατί;
Ι.Μ.: Η θρησκεία, με την έννοια της αληθινής πνευματικής αναζήτησης, δεν είναι ούτε τροχοπέδη, ούτε περιορισμός για την Τέχνη. Αντιθέτως, αποτελεί πηγή έμπνευσης και δημιουργίας.
Όταν η θρησκεία ερμηνεύεται ως προσωπική και άμεση εμπειρία με το θείο, ως μια ζωντανή σχέση με το πέρασμα του ανθρώπου στον κόσμο της απόλυτης αλήθειας, η Τέχνη παίρνει φτερά. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες της ιστορίας, από την Αναγέννηση ως τον Ρομαντισμό, αντλούσαν βαθιά έμπνευση από τη θρησκευτική παράδοση, μεταμορφώνοντάς την σε δημιουργία που αγγίζει την ψυχή.
M.G.: Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Ι.Μ.: Τα μελλοντικά μου σχέδια στο χώρο της λογοτεχνίας είναι:
Προτεραιότητά μου είναι η έκδοση του μυθιστορήματος μου «Βλέπε Και Φεύγα» μια ηθογραφία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα των κρατικών πορνείων στα Βούρλα Δραπετσώνας που έχει ως βάση το ομώνυμο θεατρικό μου έργο, το οποίοι παίζεται στο θέατρο με επιτυχία για τέσσερις συνεχόμενες χρονιές.
Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει ενέργειες για τo ανέβασμα σε θεατρική σκηνή ενός νέου θεατρικού έργου σε κείμενο, στίχους του Θανάση Σάλτα και σκηνοθεσία δική μου.
Με τον ποιητή λογοτέχνη Θανάση Σάλτα μάς συνδέει το ίδιο όνειρο να προάγουμε σύγχρονα θεατρικά έργα και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ψυχαγωγικού και παιδαγωγικού χαρακτήρα. Οραματιζόμαστε οι παραστάσεις και τα καλλιτεχνικά μας δρώμενα να χαρακτηρίζονται από την υψηλή καλλιτεχνική αισθητική, την ποιότητα και την αμεσότητα στον θεατή. Εστιάζουμε σε πρωτότυπα έργα σύγχρονων συγγραφέων που χαρακτηρίζονται για την υψηλή λογοτεχνική και συναισθηματική τους αξία και τα διαχρονικά ανθρωποκεντρικά νοήματά τους. Έχουμε βραβευτεί για τα έργα μας και έχουμε αποσπάσει τις καλύτερες κριτικές για τις θεατρικές παραστάσεις τους από κριτικό παραστάσεων της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών –Θεατρικά Βραβεία Κάρολος Κουν και Ευρωπαϊκά Βραβεία Θεάτρου-Χορού.
Το 2019 βραβευτήκαμε στο 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Διαβαλκανικού Θεάτρου και το 2023 το μουσικοθεατρικό έργο «Στη Σμύρνη Κάποτε», σε κείμενα-στίχους του Θανάση Σάλτα και σκηνοθεσία δική μου ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Δραματουργίας «Κάρολος Κουν».
Είμαστε σε συνεχή αναζήτηση και δημιουργία πρωτότυπων λογοτεχνικών και θεατρικών έργων.
Όσον αφορά τα παιδαγωγικά μας λογοτεχνικά, θεατρικά έργα και τη φετινή χρονιά θα συνεχίζουμε να παρουσιάζουμε τα εκπαιδευτικά λογοτεχνικά παραμύθια βασισμένα στη συναισθηματική νοημοσύνη και το περιβάλλον του Θανάση Σάλτα και σκηνοθεσία δική μου: «Το Περιβόλι Της Χαράς Και Της Λύπης», σε μουσική Χρυσάνθης Οικονομάκη, και το «Δόνα Γη και Δόν Αστέρης», σε μουσική Πηγής Λυκούδη. Θα παρουσιαστούν σε φεστιβάλ, βιβλιοθήκες και στα σχολεία. Ταυτόχρονα, συνεχίζω την συγγραφή νέων διηγημάτων ως ένα μικρό ευχάριστο διάλειμμα από την καθημερινότητα.