Στις 3 Νοεμβρίου οι Αμερικανοί πολίτες - ή για να είμαστε πιο ακριβείς οι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής - θα βρεθούν στις κάλπες για να εκλέξουν τον πρόεδρό τους για την επόμενη τετραετία. Ο Ρεπουμπλικανός σημερινός πρόεδρος Donald Trump ολοκληρώνει την (πρώτη;) θητεία του με αρκετά μελανά σημεία, από τον φράχτη στα σύνορα με το Μεξικό και το διαχωρισμό των παιδιών των μεταναστών από τους γονείς τους ως τους (μη) χειρισμούς για την κλιματική αλλαγή και την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία των Παρισίων, την αυξανόμενη αστυνομική βία πρωτίστως εναντίον των Αφροαμερικανών, καθώς και την πιο πρόσφατη αμφιλεγόμενη πολιτική εν μέσω πανδημίας. Ο Δημοκρατικός υποψήφιος Joe Biden έρχεται με τη φόρα του έμπειρου πολιτικού και πρώην αντιπροέδρου επί Barack Obama αφού έδωσε μάχη στο εσωτερικό του κόμματός του απέναντι σε πιο ρηξικέλευθους διεκδικητές του χρίσματος, όπως ο Bernie Sanders.
Η πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ ειδικά ενόψει εκλογών θυμίζει αρένα: έχει μονομάχους με συγκεκριμένα χαρίσματα και τρανταχτά μειονεκτήματα, καθώς και άγρια ζώα έτοιμα να ξεσκίσουν οποιονδήποτε κάνει μια λάθος κίνηση. Μονάχα ο αυτοκράτορας-κριτής παραμένει τις περισσότερες φορές κρυμμένος στα παρασκήνια.
Ταυτόχρονα, η πολιτική αρένα των ΗΠΑ έχει διαχρονικά γκλάμουρ και κατά καιρούς έχουμε δει καλλιτέχνες και celebrities να δοκιμάζουν την τύχη τους: από τον Sonny Bono, τον δήμαρχο Clint Eastwood και τον κυβερνήτη Arnold Schwarzenegger, ως φυσικά τον πρόεδρο Ronald Reagan. Δεν είναι τυχαίο ότι και ο ίδιος ο σημερινός πρόεδρος προέρχεται από τον ευρύτερο κόσμο του θεάματος και του λάιφστάιλ.
Στο παρόν άρθρο συγκεντρώσαμε επτά ταινίες που μιλούν άμεσα ή έμμεσα για την πολιτική και τους πολιτικούς στις ΗΠΑ. Για την ελληνική και ευρωπαϊκή πολιτική εκπροσώπηση στον κινηματογράφο, από τον Γρηγόρη Λαμπράκη ως τον Ανδρέα Μαυρογιαλούρο, θα τα πούμε σε κάποιο επόμενο άρθρο.
Ξεκινάμε φυσικά με το θρυλικό «Όλοι Οι Άνθρωποι Του Προέδρου» του Alan Pakula, βασισμένο στο σκάνδαλο του Watergate που εκθρόνισε τον Richard Nixon. Αλλά αυτή είναι η μοναδική «αληθινή ιστορία» της λίστας μας. Αν παρακολουθήσατε έστω και λίγα αποσπάσματα από το πρώτο ντιμπέιτ μεταξύ Trump και Biden στις 29 Σεπτεμβρίου, έχετε πιθανότατα ήδη πάρει ισχυρές δόσεις πραγματικού σαρκασμού, κυνικότητας και λαϊκισμού, που δύσκολα μπορεί να ισοφαριστεί. Όμως, στη λίστα μας θα βρείτε φανταστικές ιστορίες για παρακολουθήσεις, σκάνδαλα, θεωρίες συνωμοσίας και... ελπίδα. Ναι, ελπίδα, γιατί τι άλλο συμβολίζουν άραγε οι εκλογές, παρά την ελπίδα για αλλαγή;
All the President's Men (1976)
Πρωτότυπος τίτλος: Όλοι Οι Άνθρωποι Του Προέδρου
Σκηνοθεσία: Alan Pakula
Με τους: Robert Redford, Dustin Hoffman και Jason Robards
Στις 17 Ιουνίου 1972 έγινε διάρρηξη στην έδρα της Εθνικής Επιτροπής Δημοκρατικών στο συγκρότημα γραφείων Watergate στην Ουάσιγκτον. Η διάρρηξη δεν πήγε όπως είχε σχεδιαστεί, καθώς ο φύλακας υποπτεύθηκε πως κάτι δεν πάει καλά και κάλεσε την αστυνομία. Χάρη στην έγκαιρη επέμβαση των αρχών, πέντε διαρρήκτες συνελήφθησαν κατά την προσπάθειά τους να υποκλέψουν σημαντικά έγγραφα και να τοποθετήσουν κοριούς στις τηλεφωνικές γραμμές. Αυτό το συμβάν σήμανε την αρχή για την αποκάλυψη ενός από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα των ΗΠΑ στο οποίο εμπλεκόταν μέχρι και ο τότε πρόεδρος Richard Nixon. Η ταινία του Alan Pakula επικεντρώνεται στον ρόλο που είχε η εφημερίδα Washington Post στην αποκάλυψη του σκανδάλου, που ονομάστηκε "Watergate", και πιο συγκεκριμένα την εμπλοκή των δημοσιογράφων της Post, Carl Bernstein και Bob Woodward. Οι αποκαλύψεις έφεραν τα πάνω κάτω στο πολιτικό σκηνικό και οδήγησαν μεταξύ άλλων στην παραίτηση του Nixon. Μια οσκαρική ταινία (κέρδισε τέσσερα από τα οχτώ βραβεία για τα οποία ήταν υποψήφια), με καλή σκηνοθεσία και εξαιρετικές ερμηνείες, η οποία αναδεικνύει την αμερόληπτη δημοσιογραφία ως θεματοφύλακα της Δημοκρατίας.
Δείτε το trailer.
The Conversation (1974)
Ελληνικός τίτλος: Η Συνομιλία
Σκηνοθεσία και σενάριο: Francis Ford Coppola
Με τους: Gene Hackman, John Cazale και Allen Garfield
Στην εναρκτήρια σκηνή παρακολουθούμε ένα νεαρό ζευγάρι που παρακολουθείται με κάμερες και μικρόφωνα. Οι ήχοι και οι εικόνες μπλέκουν με τις παρεμβολές του κόσμου. Δεν καταλαβαίνουμε για τι πράγμα μιλούν και πολύ περισσότερο δεν καταλαβαίνουμε γιατί παρακολουθούνται. Η ταινία κυλά από τη μεριά του Harry, του οποίου το συνεργείο διεξήγαγε την παρακολούθηση. Θα μπούμε στο σπίτι του και θα γνωρίσουμε την ερωμένη του. Θα καταφέρουμε άραγε να μάθουμε τι βρίσκεται στο μυαλό του; Ο Francis Ford Coppola ανάμεσα στα δύο πρώτα μέρη του «Νονού» έστησε μια ταινία παρακολούθησης και μυστηρίου, που λειτουργεί ως σεμιναριακή άσκηση τεχνοτροπίας.
Δείτε το trailer.
Wag The Dog (1997)
Ελληνικός τίτλος: Ο Πρόεδρος, Ένας Πόλεμος Κι Ένα Ροζ Σκάνδαλο
Σκηνοθεσία: Barry Levinson
Με τους: Robert De Niro, Dustin Hoffman και Anne Heche
Λίγο καιρό πριν από τις επερχόμενες εκλογές, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εμπλέκεται σε ένα ροζ σκάνδαλο που αναμένεται να τινάξει την επανεκλογή του στον αέρα. Με σκοπό να σώσουν την κατάσταση, οι συνεργάτες του καλούν έναν ειδικό σε θέματα επικοινωνίας που προτείνει έναν αντιπερισπασμό. Έτσι, παρέα με έναν παραγωγό του Χόλιγουντ σκηνοθετούν έναν ψεύτικο πόλεμο. Μια πολιτική σάτιρα που παρουσιάζει πώς το πολιτικό σύστημα - στην προκειμένη των ΗΠΑ - αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη με ψευδείς ειδήσεις. Αν και οι δυο πρωταγωνιστές αποτελούν από μόνοι τους κίνητρο ώστε να δει κανείς την ταινία, αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι το πολύ καλό σενάριο, βασισμένο στο μυθιστόρημα "American Hero" του Larry Beinhart, που εν πολλοίς προβλέπει τις εξελίξεις που ακολούθησαν την αποκάλυψη των σεξουαλικών επαφών του προέδρου Bill Clinton με τη Monica Lewinsky, με τις καθόλου ψεύτικες επιθέσεις που εξαπέλυσε το ΝΑΤΟ στην Γιουγκοσλαβία.
Δείτε το trailer.
Bulworth (1998)
Σκηνοθεσία: Warren Beatty
Με τους: Warren Beatty, Halle Berry και Oliver Platt
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Jay Bulworth αποτελεί την κλασική περίπτωση νεαρού πολιτικού με όραμα για μια φιλελεύθερη κοινωνική πολιτική που μετατράπηκε σε μια ακόμα άβουλη μαριονέτα στα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου. Βλέποντας την καριέρα του να καταρρέει, κανονίζει να δολοφονηθεί. Όμως οι ημέρες μέχρι την επερχόμενη δολοφονία του κυλούν απρόβλεπτα. Ο Bulworth αρχίζει να ραπάρει με την παρότρυνση μαύρων ακτιβιστών, αλλά κυρίως θυμάται τον νεαρό μαχητικό εαυτό του. Η σάτιρα του Warren Beatty είναι συνάμα αστεία και γελοία, ενδεικτική του πολιτικού συστήματος στις ΗΠΑ και όχι μόνο, όπου οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα λόμπι χρηματοδοτούν επισήμως τους πολιτικούς, αλλά και στην Ευρώπη, όπου ας πούμε ότι δεν είναι η επίσημη τακτική. Ακόμα και αν ξέρετε το φινάλε, η πορεία μέχρι εκεί ίσως να σας κάνει να αναθεωρήσετε τον τρόπο που ψηφίζετε.
Δείτε το trailer.
The Manchurian Candidate (1962)
Ελληνικός τίτλος: Ο Άνθρωπος της Μαντζουρίας
Σκηνοθεσία: John Frankenheimer
Με τους: Frank Sinatra, Laurence Harvey και Janet Leigh
Στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, ένας βετεράνος της Κορέας έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου από τα κομμουνιστικά καθεστώτα της Σοβιετικής Ένωσης και της Κίνας, ώστε να μετατραπεί σε εκτελεστή όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Αντικειμενικά, είναι πιο πιθανό να έχετε δει το ριμέικ του Jonathan Demme από το 2004 με τον Denzel Washington, το οποίο παρεμπιπτόντως είναι εξαιρετικό. Όμως, η όλη δυναμική της υπόθεσης, αυτής της απίθανης θεωρίας συνωμοσίας, βρίσκεται στην κόντρα μεταξύ της «ελεύθερης Αμερικής» και του αδιόρατου κομμουνισμού, ειδικά όταν ανάμεσά τους παρεμβαίνει ο γερουσιαστής McCarthy - ή κάποιος που του μοιάζει - για να προστατεύσει τα «χρηστά αμερικανικά ήθη» από τις «δολοφονικές κομμουνιστικές ορέξεις». Θα τολμούσα να την χαρακτηρίσω ως μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
Δείτε το trailer.
Mr. Smith Goes To Washington (1939)
Σκηνοθεσία: Frank Capra
Με τους: James Stewart, Jean Arthur και Claude Rains
Ο Jefferson Smith, αρχηγός μιας ομάδας προσκόπων, ορίζεται γερουσιαστής. Όντας αδαής ως απολιτίκ, αναμένεται να γίνει εύκολη λεία για τα θηρία του πολιτικού συστήματος και των οικονομικών συμφερόντων. Ωστόσο, ο Smith ορθώνει το ανάστημά του και εκπροσωπεί την τάξη του και το Σύνταγμα των ΗΠΑ, όπως θα εύχονταν οι θεμελιωτές του. Ίσως η κορυφαία στιγμή του Frank Capra και του James Stewart, σε μια από τις αρτιότερες κινηματογραφικές δημιουργίες όλων των εποχών - εδώ δεν υπάρχει καν το στοιχείο της υποκειμενικότητας. Μια ταινία-φόρος τιμής στον αγνό ιδεαλισμό, που στραπατσάρεται κατά συρροή στη ζωή και δη στην πολιτική αρένα. Μια ταινία σαν φάρος ελπίδας για τη Δημοκρατία και το αξιακό της σύστημα.
Δείτε το trailer.
Being There (1979)
Ελληνικός τίτλος: Να Είσαι Εκεί, Κύριε Τσανς
Σκηνοθεσία: Hal Ashby
Με τους: Peter Sellers, Shirley MacLaine και Melvyn Douglas
Ο μεσήλικας κύριος Τσανς του ελληνικού τίτλου είναι ένας απλοϊκός ανθρωπάκος που εργάζεται ως κηπουρός ενός ευκατάστατου ηλικιωμένου, χωρίς να έχει καμιά επαφή με τον έξω κόσμο πέρα από την τηλεόραση. Όταν το αφεντικό του πεθάνει, η τύχη θα φέρει τον κύριο Τσανς στον δρόμο ανθρώπων με επιρροή στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ. Και κάπως έτσι θα φτάσει να συμβουλεύει και να επηρεάζει ακόμα και τον ίδιο τον πρόεδρο. Το τελευταίο διαμάντι που μας έδωσε ο Peter Sellers δεν έχει τη σπαρταριστή και εκκωφαντική λάμψη των καθαρών κωμωδιών του. Διαθέτει όμως μαύρο χιούμορ και κυρίως μια εσωτερική φλόγα που σιγοκαίει και γοητεύει.
Δείτε το trailer.