Μετά από αρκετό καιρό στη Νότια Αμερική η στήλη επιστρέφει σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η διαδρομή είχε ξεκινήσει από την Ιταλία ενώ έχουν γίνει από καιρό στάσεις σε Βόρεια Μακεδονία και Ουκρανία, οπότε για σήμερα επέλεξα μια ακόμα γωνιά της γειτονιάς μας με μικρή μουσική αγορά. Για τη μουσική της Εσθονίας ελάχιστες πληροφορίες φτάνουν στη χώρα μας, με τη jazz και metal μουσική να πρωτοστατούν όταν αυτό συμβαίνει. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά σχήματα και μουσικοί που εδώ και χρόνια έχουν επεκτείνει την καριέρα και απήχησή τους εκτός συνόρων, μέσω κυκλοφοριών σε ευρωπαϊκές εταιρείες ή συναυλιών σε διάφορα φεστιβάλ. Η σημερινή στάση θα γίνει σε δύο δίσκους από την Εσθονία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα, πολλά χρόνια μετά από την «τραγουδιστή επανάσταση» (Singing Revolution, 1987-1990) έπειτα από την οποία οι τρεις βαλτικές χώρες ανεξαρτητοποιήθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση. Στοιχεία από παραδοσιακή μουσική και τραγούδια της Εσθονίας χρησιμοποιούνταν ήδη και στο σοβιετικό καθεστώς, αλλά η αναζήτηση αυτή και συνεπώς η έκφραση και οι δίσκοι πολλαπλασιάστηκαν τα προηγούμενα 30 περίπου χρόνια. Τέτοια στοιχεία θα είναι και η άτυπη βάση για τις σημερινές επιλογές.
Trad.Attack! - Make Your Move (2020)
Οι Trad.Attack! είναι ένα από εκείνα τα συγκροτήματα που χρησιμοποιούν παραδοσιακά στοιχεία στα τραγούδια τους. Το υποδηλώνει και το όνομά τους: μια «παραδοσιακή επίθεση» είναι ο ήχος τους. Στον τρόπο που το κάνουν βρίσκεται η αξία, δεν αναμασούν απλά τρόπους ή ήχους από την Εσθονία του περασμένου αιώνα. Ξεκίνησαν την πορεία τους στα τέλη του 2013 και έκτοτε μπλέκουν μουσικές, λόγια και όργανα της εσθονικής παραδοσιακής μουσικής με ηλεκτρικές κιθάρες και τύμπανα που φλερτάρουν με χορευτική pop rock διάθεση.
Η Sandra Vabarna που ηγείται άτυπα του τρίο τραγουδάει και παίζει γκάιντα (torupill είναι το όνομα της παραλλαγής του οργάνου σε εκείνη τη γωνιά του κόσμου). Τα υπόλοιπα μέλη, όπως και η ίδια, είχαν προηγούμενη μουσική δραστηριότητα ή σπουδές. Στους τρεις μέχρι τώρα δίσκους ως Trad.Attack! έχουν επιχειρήσει αυτόν τον ενδιαφέροντα συγκερασμό μουσικών. Υπάρχει σημαντικό κοινό για τέτοια εγχειρήματα μέσα στον χείμαρρο της world music, οπότε δεν έχασαν την ευκαιρία να κερδίσουν μέρος του και να δώσουν πολλές συναυλίες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Για σήμερα επέλεξα τον τρίτο και πιο πρόσφατο δίσκο τους, με τίτλο “Make Your Move”, από το 2020. Στα 40 λεπτά που διαρκεί η κιθάρα, τα τύμπανα και η γκάιντα εναλλάσσονται όχι ακριβώς αρμονικά, αλλά μαλλον χαοτικά και με μια άγρια ομορφιά. Αυτό οδηγεί σε τραγούδια άλλοτε έτοιμα για τη χορευτική πίστα (“Pass-Pass”, “Miks Te Ei Laula?”) με rock βάση και άλλοτε για πιο ήρεμες, folk ακροάσεις (“Armasta Mind”, “Siberi Unelaul”). Το «Νανούρισμα Από Τη Σιβηρία», όπως μεταφράζεται το τελευταίο τραγούδι, κλείνει τον δίσκο με μια απόκοσμη ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα αρπίσματα της κιθάρας, τα κρουστά και το τραγούδι της Sandra Vabarna. Όλα αυτά αρχίζουν με το rock φτιαγμένο για αρένες που παίζουν στο “Rikas Sittus”, με τη γκάιντα για γέφυρα και τον ρυθμό στα αντρικά φωνητικά να διώχνει όποια ανάγκη κατανόησης των στίχων. Για δοκιμάστε.
Maarja Nuut, Ruum - Muundu (2018)
Η Maarja Nuut ανήκει στην ίδια γενιά με τους Trad.Attack! και έχει, όπως και οι παραπάνω μουσικοί, ακαδημαϊκή τριβή με τη μουσική. Βλέπουμε και στη χώρα μας τα πολλά σχήματα και μουσικούς που ξεπετάγονται από σχολές και τμήματα όπως αυτό της Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής στο ΤΕΙ Ηπείρου, αντίστοιχα τέτοια υπάρχουν στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Η Εσθονή βιολονίστρια ξεκίνησε την πορεία της από τον χώρο της κλασικής μουσικής, αλλά γρήγορα στράφηκε στην παραδοσιακή μουσική του τόπου της και στο πώς αυτή μπορεί να εκφραστεί σήμερα.
Παρουσίασε μουσική της για πρώτη φορά το 2013, κυκλοφόρησε τον πρώτο της δίσκο το 2016 (“Une Meeles”) και πέρσι ακούσαμε την τρίτη δουλειά της, σε συνεργασία με τον drummer Nicolas Stocker (“Hinged” ο δίσκος, από το 2021). Το βιολί της κυριαρχεί, εξερευνώντας διάφορα ηχοτοπία ποικίλης (χρονικής) προέλευσης. Ο δίσκος που επέλεξα, όμως, για μια λίγο πιο προσεκτική ακρόαση είναι το ντουέτο της με τον Ruum από το 2018 με τον εύστοχο τίτλο “Muunduja” που μεταφράζεται ως «μετατροπέας». Επιθυμούν οι δύο μουσικοί να μετατρέψουν ήχους και ιδέες μακρινές σε κάτι που δεν ακούγεται απόμακρο στην εποχή μας.
Τα καταφέρνουν θαυμάσια. Το βιολί της Maarja πετάει σαν μαγικό χάλι πάνω και ανάμεσα από τα ηλεκτρονικά τοπία που στήνει ο Ruum, κάνοντας την ακρόαση εθιστική άπαξ και βυθιστείς στον μουσικό κόσμο τους. Η φωνή της, είτε ως τραγούδι είτε ως άναρθρος ήχος, έρχεται όσο αραιά χρειάζεται για να ενισχύσει όλα τα άλλα που ακούγονται, προσθέτοντας έναν αιθέριο (“Mahe”), αφηγηματικό (“Kurb Laulik”) ή καθυσηχαστικό (“Una Meeles”) τόνο ανάλογα την περίσταση. Ξεχωρίζει επίσης το απλοϊκά πλούσιο “Miniature C”, που φανερώνει πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί ο ήχος τους και να γίνει ακόμα πιο χορταστικό το αποτέλεσμα, μιας και τα δυόμισι λεπτά του οδηγούν σε μια απότομη κορύφωση που έρχεται μεν με ενδιαφέρον τρόπο, αλλά θα μπορούσε να επεκταθεί σε διάρκεια. Δοκιμάστε το από την αρχή: το χαοτικό εξάλεπτο “Haned Kadunud” και το ξέφρενο “Käed-Mäed” είναι εκεί για να σας παρασύρουν.