MixGrill: Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στη Θεσσαλονίκη. Θα θέλατε να μοιραστείτε δυο λόγια μαζί μας για τα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια;
Δημήτρης Ζερβουδάκης: Mεγάλωσα σε μια πόλη όπου η κανέλα και το γαρύφαλλο ζυμωνόταν καθημερινά χαρίζοντας το άρωμά τους στα σοκάκια, στις γειτονιές της, στα σπίτια μα και στην ψυχή μας. Μια πόλη με ανοιχτά τα παράθυρα και τις πόρτες της. Για τον μόνο, τον φτωχό. Στα γλέντια, στις λύπες, τις χαρές, τη δίψα για Δημοκρατία. Μια πόλη που τα ρέματά της ακόμη ζούσαν και «δούλευαν». Είναι ζωντανές οι μνήμες των διελεύσεών μας από αυτά με ένα φαναράκι στο χέρι. Μια πόλη που το αγαπημένο δάσος του Σέιχ Σου τη δρόσιζε από τον πυρετό της καλπάζουσας και άκριτης αστικής της ανάπτυξης. Κάτω από την Καμάρα να στροβιλίζεσαι σαν σβούρα. Να αποθηκεύεις δύναμη σαν ένα ελατήριο για την φαντασιακή φυγόκεντρη διαφυγή σου προς τη θάλασσα. Ανάμεσα στα τελευταία τούρκικα και εβραϊκά σπίτια με τα χαγιάτια και τις αυλές που εξαφάνισε ο σεισμός του 1978.
M.G.: Ξεκινήσατε τη μουσική σας πορεία από πολύ νωρίς, στην εφηβεία ακόμα. Θα θέλατε να μας δώσετε το μουσικό πλαίσιο εκείνης της εποχής και τι σκεφτόσασταν όταν ξεκινούσατε τη μουσική σας σταδιοδρομία; Τις πρώτες μουσικές σας επιρροές;
Δ.Ζ.: Οι επιρροές μας ήταν πολλές και ιδιαίτερα αντιφατικές. Κάτι που θεωρώ αγωνιώδες ως διαχείριση αλλά και ευλογία στην τελική «απόσταξη». Ξεκινήσαμε με το περίσσιο θράσος του νεοφώτιστου ερασιτέχνη εραστή της μουσικής και βρεθήκαμε με τη σειρά μας να δίνουμε τη μάχη για την επιβίβαση στη συλλογική μνήμη μέσα από το αποτύπωμά μας.
M.G.: Η πρώτη σας προσπάθεια μουσικά ήταν με το συγκρότημα «Νέοι Επιβάτες». Θα θέλατε να μοιραστείτε τα πρώτα συναισθήματα και δυο λόγια για το πώς δημιουργήθηκε το συγκρότημα και τα μέλη του;
Δ.Ζ.: Φοιτητές άγουροι στη Θεσσαλονίκη, σε μια εποχή που ευνοούντο ιδιαίτερα οι κομπανίες με επανεκτελέσεις παλιών τραγουδιών, εμείς καλέσαμε το φοιτητικό μας ακροατήριο σε μια συναυλία με τίτλο: «Εμείς… σε δικά μας τραγούδια.» Μας βγήκε η φάση. Έτσι ξεκινήσαμε. Τόσο απλά.
M.G.: Τα τραγούδια σας έχουν έντονο το κοινωνικό κομμάτι. Αυτό έγινε από ανάγκη λόγω των πολιτικών σας αναζητήσεων ή ήταν κάτι που δημιουργήθηκε με την πάροδο των χρόνων και απλά συνέβη;
Δ.Ζ.: Οι απογοητεύσεις από την πολιτική-κοινωνική δράση με οδήγησαν στην αγκαλιά της μουσικής δημιουργίας, όπου αναπνέω ελεύθερα. Ακόμη συμβαίνει αυτό. Είναι η διαφυγή μου. Χαίρομαι που αναγνωρίζετε στα τραγούδια την σύνδεσή τους με την μεγάλη εικόνα. Με κάτι ευρύτερο.
Σε ό,τι με αφορά, σας διαβεβαιώ πως κάνω ότι μπορώ έτσι ώστε τα «προτεινόμενα» να έχουν στέρεα θεμέλια στην μεγάλη αξία που λέγεται Άνθρωπος σε ένα βιώσιμο περιβάλλον. Χωρίς πολέμους, αδικία και εγκατάλειψη.
M.G.: Από πολύ νεαρή ηλικία είχατε πολιτικές ανησυχίες. Πώς εξηγείτε το ότι από την εφηβεία ακόμα είχατε τέτοιες αναζητήσεις;
Δ.Ζ.: Ανήκω στη γενιά της Μεταπολίτευσης. Από την αρχή του τέλους για τη Χούντα, είχα την τύχη να δεχτώ άμεσα τα ερεθίσματα των νέων, οι οποίοι τότε έκαναν την υπέρβασή τους και κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο το 1973. Όσοι από εμάς είχαμε μεγαλύτερα αδέρφια, δεχτήκαμε με δέος αυτό το άρωμα του μέλλοντος που έφτασε στις μέρες μας. Έφτασε ως ελπίδα, ως μια νέα δυναμική αισθητική αλλά κυρίως με το «αεράκι» της εξέγερσης απέναντι στο άδικο και την εξάρτηση της χώρας από τους ξένους. Ο ενθουσιασμός των ημερών με την εγκαθίδρυση της αβασίλευτης Δημοκρατίας το 1974 στον τόπο, τροφοδότησε με νέες δυνάμεις την κινηματική ζωή στην πρώιμη περίοδο της Μεταπολίτευσης. Αναζωπύρωσε το αίτημα για θεσμικές αλλαγές στο πολίτευμα και την κοινωνία. Σύντομα και μέσα από την επιθυμία για τη συλλογική χειραφέτηση της κοινωνίας, αποκτήσαμε και τα πρώτα ιδεολογικά εφόδια, τα οποία οφείλω να πω πως είχαν (και έχουν) σαφέστατο ταξικό πρόσημο. Εκεί ακριβώς αντιληφθήκαμε πολλοί από εμάς και την ολοκλήρωση της προσωπικής μας εξέλιξης φιλοσοφικά, άρα ιδεολογικά και κατ΄ επέκταση πολιτικά.
M.G.: Η ενασχόλησή σας με την πολιτική σήμερα θεωρείτε πως ήταν φυσικό επακόλουθο λόγω των πολιτικών σας αναζητήσεων και του κοινωνικού σας υπόβαθρου ή ήταν κάτι που δεν το είχατε ποτέ φανταστεί;
Δ.Ζ.: Καταρχάς, ουδέποτε όδευσα στην πολιτική ως επαγγελματίας της. Χαίρομαι την κινηματική ζωή νιώθοντας πως ακόμη εξελίσσομαι μέσα από αυτήν. Αναπνέω ελεύθερα στην αγκαλιά της. Ωστόσο, σίγουρα έχει να κάνει και με το γεγονός του πως αντιλαμβάνεται ο καθένας από εμάς την ίδια την ουσία της Τέχνης του. Από την αρχή της καλλιτεχνικής μου προσπάθειας το ζητούμενό μου ήταν η όσμωση της με την κοινωνία και την ανάγκη μας για Ελευθερία και κοινωνική Δικαιοσύνη.
Ταυτόχρονα με έλκει μια πιο «ελευθεριακή» προσέγγιση, στην ίδια την ουσία της πολιτικής μου άποψης, όπως και της Τέχνης μου. Έχουμε πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών οι οποίοι λειτούργησαν το ίδιο δημιουργικά και στην πολιτική, προς ωφέλεια της κοινωνίας. Η θεσμική παρουσία των ανθρώπων αυτών, σε συνδυασμό με την αγάπη του κόσμου προς το πρόσωπό τους, μέσω του καλλιτεχνικού τους έργου. Η προσφορά τους στην αναβάθμιση του μέσου όρου της κοινωνίας μας. Η συνέπεια με την οποία το έπραξαν, ευτυχώς μέσα στα χρόνια, θεωρώ πως άφησαν θετικότατο αποτύπωμα στην «αγωνία αυτού του τόπου για ζωή».
M.G.: 40 χρόνια δισκογραφικής πορείας. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να είστε όλα αυτά τα χρόνια παρών στα μουσικά πράγματα;
Δ.Ζ.: Κρατήστε, σας παρακαλώ, πως είμαι ευτυχής βαθιά, μιας και ζω από αυτό που αγαπώ. Ας μην φανταστεί κανείς, όμως, πως ήταν ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Αυτό που το έκανε εύκολο είναι πρωτίστως οι άνθρωποί μου. Οι συνεργάτες μου. Οι φίλοι. Η οικογένειά μου. Επιπλέον, η τύχη μου στο να διαγνωστεί το τάλαντο στην τέχνη της βιωματικής τραγουδοποιίας, όπου αυτοπροσδιορίζομαι ως δημιουργός. Ως καλλιτέχνης. Ήρθε και ως δώρο στη συνέχεια η ταύτιση ενός μέρους του κοινού με την προσπάθεια, με το μήνυμα αν προτιμάτε, και να 'μαι να συνεχίζω.
M.G.: Έχει αλλάξει ο κόσμος της μουσικής, οι δημιουργοί και το κοινό, μέσα στην πάροδο των χρόνων;
Δ.Ζ.: Ναι. Και ίσως έτσι έπρεπε να γίνει και ως νομοτέλεια. Αυτό που με στριμώχνει, όμως, στην αλλαγή αυτή είναι η αμερικανοποίηση του τρόπου, της έντασης της εργασίας. Ενός ψευδεπίγραφου πάθους για επιτυχία με κάθε κόστος.
Ανάμεσα στο κοινό και τους καλλιτέχνες έχουν ακμάσει επαγγέλματα και υπηρεσίες αμφιβόλου ποιότητας και αισθητικής. Πρόσθετα επιβάρυναν το οικονομικό κόστος άτσαλα πιέζοντας κοινό και καλλιτέχνες: το μεν πρώτο να πληρώνει ακριβά τις καλλιτεχνικές του ανάγκες ως καταναλωτής. Τους δε δεύτερους να εργάζονται πολλές φορές με συνθήκες γαλέρας. Σίγουρα όμως κάποιος θα βρει και πολλά θετικά. Ένα από αυτά είναι η εξέλιξη της μουσικής τεχνολογίας η οποία ανοίγει νέους ορίζοντες, αρκεί βέβαια να μην καταργεί τον άνθρωπο. Νιώθω πως όλοι έχουμε γίνει καλύτεροι στη δουλειά μας, αποδοτικοί και σαφέστεροι.
M.G.: Πώς εξηγείτε την είσοδο τριών κομμάτων της ακροδεξιάς στη Βουλή στις πρόσφατες εκλογές;
Δ.Ζ.: Η επέλαση της ακροδεξιάς ως αντίληψη αποτελεί δυστυχώς για μια ακόμη φορά πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Επιτρέψτε μου όμως να σας πω πως έχει ξύλινα ποδάρια, διότι εδράζεται στην διακίνηση του μίσους ανάμεσά μας. Δυστυχώς δηλητηριάζει τη ζωή μας, κάτι που ήδη το βρίσκουμε μπροστά μας. Ωστόσο, ο φασισμός, με την δημαγωγική του εκφορά. τον λαϊκισμό, τη βία και το ψέμα, βρήκε έδαφος και πάλι σε μια ασθμαίνουσα από τη φτώχεια κοινωνία. Μια κοινωνία βουτηγμένη στον πόλεμο, την ανυποληψία, την κοινωνική κατεδάφιση ελευθεριών και χρόνιων δικαιωμάτων-κατακτήσεων. Ξεκάθαρος σύμμαχος της καταστολής έχει κι αυτός ταξικό πρόσημο υπέρ της ολιγαρχίας και του πλούτου, λειτουργώντας σαφώς ως υπάλληλός τους. Η πιο σωστά ως μαντρόσκυλό τους.
M.G.: Τι είναι αυτό που σας θυμώνει και θεωρείτε πως πρέπει να αλλάξει στη ζωή των ανθρώπων κοινωνικά και πολιτικά;
Δ.Ζ.: Με θλίβει βασικά η αποχή από τα κοινά. Έχουμε καταπιεί αβίαστα την αυταπάτη της ανάθεσης της ζωής μας σε κάποιον «πατερούλη». Γίναμε αίφνης από ενεργοί πολίτες, εγωπαθείς απολιτίκ τιποτόφρωνες. Χαράς ευαγγέλια για ένα αδηφάγο σύστημα που φλέγεται να λειτουργεί ερήμην μας. Δηλαδή πολύ απλά, όταν έρχονται οι εντεταλμένοι να ξεσπιτώσουν τον αγαπημένο σου γείτονα, επειδή χρωστάει ένα αστείο ποσό σε μια απατηλή κάρτα καταναλωτικής πίστης η κοινόχρηστα η ότι άλλο τραγικό έχουμε ακούσει στις μέρες μας και είσαι, παραμένεις απαθής, απλά έχεις ταυτιστεί με το κτήνος και δεν το έχεις καν καταλάβει. Ας είμαστε κάτι περισσότερο από σίγουροι πως έρχεται κι η σειρά μας.
M.G.: Μάχεστε δίπλα στην αριστερά. Ποια είναι τα όνειρα και τα οράματά σας για την Ελλάδα του σήμερα και του αύριο;
Δ.Ζ.: Η ζώσα αριστερά των διεκδικήσεων και των υψηλών ανιδιοτελών αγώνων αποτελεί ένα τεράστιο κομμάτι της ιστορίας αυτού του τόπου. Όσο κι αν επιθυμούν οι πρόθυμοι «επανασυγγραφείς» της να το διαγράψουν αυτό, δεν θα τα καταφέρουν. Αλλοίμονο, όμως, αν δεν αντιληφθούμε και εμείς με τη σειρά μας, τα λάθη τα οποία μας αφορούν ως ζώντα πολιτικό οργανισμό. Πιστεύω στην διεύρυνση, στην αυτοκριτική, την ανασύσταση της ανταγωνιστικής αριστεράς των διεκδικήσεών μας. Απαλλαγμένης από τον νεόφερτο-ξενόφερτο μεσσιανισμό, τους αυτόκλητους σωτήρες η τους πολιτικά ανερμάτιστους χαρισματικούς ηγέτες. Πιστεύω στις αντιθέσεις. Την Δημοκρατία. Την διαφωνία. Την σύνθεση των απόψεων. Πιστεύω στα οργανωτικά κύτταρα που ονομάζονται όργανα. Στο αποδεχόμενο από όλους καταστατικό. Στην πολιτική διεργασία που λέγεται συνέδριο. Πιστεύω στη γέννηση ενός πανευρωπαϊκού μετώπου της δημοκρατικής αριστεράς της οικολογίας και της ανατροπής. Της ρήξης με την εκμετάλλευση. Η ενότητα της αριστεράς αποτελεί τη διέξοδο, την διαφυγή μας.
M.G.: Είστε και ερμηνευτής και τραγουδοποιός. Θα θέλατε να μας περιγράψετε τα συναισθήματα που σας προκαλεί το ότι δημιουργείτε τέχνη για άλλους αλλά και τα συναισθήματα που προκαλεί το ότι ερμηνεύετε κάτι δικό σας, κάτι προσωπικό; Επίσης, διαχωρίζετε τον τίτλο του δημιουργού από τον ερμηνευτή;
Δ.Ζ.: Ο ερμηνευτής τυραννιέται από τον ναρκισσισμό του. Κάτι που είναι απαραίτητο για την επιβίωσή του σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ο δημιουργός, πάντα αδικημένος στην ελληνική σκηνή μέχρι πριν από λίγα χρόνια, κουβαλάει το βάρος της τεκμηρίωσης του έργου του. Κάτι που πρέπει να είναι απαλλαγμένο από την «δηθενιά», το επίπλαστο, το εύκολο. Απαλλαγμένο από βερμπαλισμούς και πρότυπα επιτυχίας. Κάπως έτσι λοιπόν ορίζεται αυτή η δύσκολη ισορροπία. Για μια ακόμη φορά όπως σε όλη τη φύση μέσα από την ενότητα των αντιθέτων.
M.G.: Σήμερα σε τι φάση σάς βρίσκουμε δημιουργικά και έχοντας και όλες τις προηγούμενες εμπειρίες στο μουσικό κομμάτι;
Δ.Ζ.: Είμαι σε μια απόλυτα δημιουργική φάση, Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει ένα τραγούδι σε μουσική Χρήστου Τσαπράζη και στίχους Νίκου Μοσχόπουλου. Ένα τραγούδι «Ωδή στη ματαίωση», όπως μας προτείνει ο ίδιος ο στιχουργός του. Στη συνέχεια ακολουθεί ένας κύκλος εννέα τραγουδιών σε μουσική του Γιώργου Κομπογιάννη πάνω σε πέντε σπουδαίους παγκόσμιους ποιητές. Μπρεχτ, Μαγιακόφσκι, Έλιοτ, Λασκαράτος και Σαχτούρης. Αναμείνατε…
M.G.: Πώς βλέπετε τη νέα γενιά όσον αφορά τη μουσική;
Δ.Ζ.: Η νέα γενιά είναι εδώ παρούσα και αδημονεί για τη σειρά της. Χρέος μας να της ανοίξουμε το δρόμο. Έχουμε να μάθουμε πολλά από αυτήν για τον νέο κόσμο που προβάλλεται ήδη στις μέρες μας. Χαίρομαι ιδιαίτερα όταν μας αισθάνονται ακόμη ως κομμάτι της παρέας τους. Τους-τις πιστεύω βαθιά.
M.G.: Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για τα επόμενα καλλιτεχνικά σας βήματα;
Δ.Ζ.: Ήδη ξεκινήσαμε από τον Σταυρό του Νότου τη χειμερινή μας διαδρομή. Θα περάσουμε από διάφορες πόλεις ακριβώς σε αυτήν τη δύσκολη αλλά γόνιμη περίοδο, με σκοπό να βρεθούμε με τους ανθρώπους μας. Την περίοδο των εορτών θεωρώ πως θα έχουμε ολοκληρώσει και την επεξεργασία του οπτικο-ακουστικού υλικού από τις δύο συναυλίες μας στο περιβόητο Γεντί Κουλέ, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Επταπυργίου, έτσι ώστε να σας το παραδώσουμε ως μία «ανακεφαλαίωση» της καλλιτεχνικής μου πορείας και αναζήτησης.
M.G.: Μια ευχή για το μέλλον και μια συμβουλή που δίνετε ως ένας άνθρωπος πολιτικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένος αλλά και ως πατέρας για το μέλλον της ανθρωπότητας;
Δ.Ζ.: ΕΙΡΗΝΗ και κάτι από τον Μπρεχτ: «Η μοίρα του ανθρώπου είναι ο άνθρωπος».
Κανένας μόνος, καμία μόνη, κανένα μόνο…