«Αρίστος»: Μια παράσταση έκπληξη στις «καθυστερήσεις» της σεζόν

Μία παράσταση, φόρος τιμής στο Αριστείδη Παγκρατίδη, θύμα της Δικαιοσύνης Συμφερόντων, αναβιώνει γεγονότα και συνθήκες της προ πεντηκονταετίας συμπρωτεύουσας, παρουσιάζοντας στη σκηνή τη δικαστική υπεράσπιση που ποτέ δεν προσφέρθηκε στο νεαρό άντρα.
Διαβάστηκε φορες
Ένα απριλιάτικο απόγευμα, λίγο πριν το Πάσχα, έψαχνα στο site του Θεάτρου του Νέου Κόσμου για μια παράσταση που μου είχαν προτείνει. Διαβάζοντας, λοιπόν, τις περιγραφές των παραγωγών που ανεβαίνουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στις τρεις σκηνές του θεάτρου, την προσοχή μου τράβηξε η φράση «Ο Δράκος του Σέιχ Σου». Όντας από άλλη γενιά και μην έχοντας κάποια ιδιαίτερη σχέση με τη Θεσσαλονίκη, για μερικές στιγμές φαντάστηκα πως επρόκειτο για κάποιο εξωτικό θέμα, πιθανώς μυθοπλαστικό, που τελικά ενέπνευσε ολόκληρη παράσταση. Πολύ σύντομα, όμως, ο ρεαλισμός πήρε τη θέση της φαντασίας με το κείμενο της περιγραφής να αναφέρεται σε τρεις άντρες, τον Αριστείδη Παγκρατίδη, το Γιώργο Παπαγεωργίου και το Θωμά Κοροβίνη. Ο πρώτος, περνώντας μια πολυτάραχη και γεμάτη κακουχίες ζωή, τελικά, κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε ως ο κατά συρροή δολοφόνος «Δράκος του Σέιχ Σου», με την εκτέλεσή του να λαμβάνει χώρα το 1968. Ο δεύτερος, με καταγωγή απ’ τη συμπρωτεύουσα, μεγάλωσε στην ίδια γειτονιά με τον Παγκρατίδη και σύχναζε στα ίδια μέρη της Τούμπας, αν και περίπου είκοσι  χρόνια μετά από τον πρώτο. Στα τριάντα επτά του αποφάσισε να μεταφέρει στο θεατρικό σανίδι τον «Δράκο», σκηνοθετώντας το μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη με τίτλο «Ο γύρος του θανάτου», του οποίου τη διασκευή και δραματουργική επεξεργασία επιμελήθηκε η Θεοδώρα Καπράλου.



Γυρίζοντας περίπου 60 χρόνια στο παρελθόν, το 1959, στο δάσος του Σέιχ Σου στην Τούμπα της Θεσσαλονίκης, μια σειρά από φόνους νεαρών ζευγαριών που ερωτοτροπούσαν εκεί, τρομοκράτησε ολόκληρη την πόλη. Ο δράστης, αφού επιτίθετο στα θύματά του με πέτρες, χτυπώντας τα, έπειτα βίαζε τις μισόνεκρες κοπέλες και εξαφανιζόταν. Τα αποτρόπαια αυτά εγκλήματα, λόγω της ωμότητας τους, ενεργοποίησαν πολλούς κάτοικους της πόλης πιέζοντας εντόνως την αστυνομία ώστε να λάβει μέτρα και να βρει το δολοφόνο. Η κατάσταση υπήρξε τραγική με πολλές οικογένειες να μην επιτρέπουν στα παιδιά τους να βγουν από τα σπίτια τους μέχρι τη σύλληψη. Με την Ελλάδα να βρίσκεται στη μεταπολεμική περίοδο και το Παρακράτος, που «εξαφάνισε» το Γρηγόριο Λαμπράκη με συνοπτικές διαδικασίες, να προσπαθεί να εδραιώσει την κυριαρχία του στην κοινωνία, ένας νεαρός, ο Αριστείδης Παγκρατίδης, κάτοικος της περιοχής, ορφανός, φτωχός και ταλαιπωρημένος, έχοντας περάσει κάποια χρόνια στο Αναμορφωτήριο της νήσου Βίδο έξω από την Κέρκυρα, εμπλεκόμενος συχνά πυκνά σε υποθέσεις μικροκλοπών και πουλώντας το κορμί του σε εύπορους άντρες για ένα πιάτο φαγητό, εμφανίστηκε ως το τέλειο θύμα για να επωμιστεί το ρόλο του κατά συρροή δολοφόνου. Το ακλόνητο άλλοθι του για κάποιο από τα βράδια των δολοφονιών, οι δεκατρείς αιτήσεις για την αθωότητα του από αρκετούς δικηγόρους, ο εκ γενετής φόβος του για το αίμα και το, σε καμία περίπτωση, ταιριαστό ψυχολογικό προφίλ του νεαρού ως ένας ανώμαλος, σχιζοφρενής δολοφόνος, δεν πτόησαν κανέναν εκ του εφετείου ώστε να μην τον καταδικάσουν σε τετράκις (!) εις θάνατον. Η ανάγκη για εξιλαστήριο θύμα υπήρξε μεγαλύτερη της απονομής δικαιοσύνης.

Κλείνοντας την παραπάνω σύντομη αναδρομή στα ιστορικά γεγονότα του έργου και επικεντρώνοντας την προσοχή μου στην παράσταση, ο «Αρίστος» υπήρξε η καλύτερη παράσταση ολιγομελούς θιάσου που είδα, μέχρι στιγμής, φέτος. Με το ένα sold out να διαδέχεται το επόμενο, για να βρει κάποιος μια θέση στον Κάτω Χώρο του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, πρέπει να ψάξει για τουλάχιστον μια εβδομάδα μπροστά, παρ’ όλο που ο «Αρίστος» παίζεται από Τέταρτη έως Κυριακή (ενώ ξεκίνησε μόνο για Δευτέρα-Τρίτη!). Και, προσωπικά, το γεγονός αυτό μου φαίνεται απόλυτα λογικό. Η συνοχή, η σύμπνοια και το αξιοσημείωτο ταίριασμα των τριών ηθοποιών και του μουσικού επί σκηνής μου θύμισε κάτι από «Το πεπρωμένο ονομάζεται Κλοτίλδη», ενώ οι ερμηνείες των Ελένης Ουζουνίδου, Μιχάλη Οικονόμου και Γιώργου Χριστοδούλου αποτυπώνουν το εύρος και το καλλιτεχνικό σθένος των τριών εξαιρετικά ταλαντούχων ηθοποιών. Βέβαια, χωρίς να παραλείπουμε και τον μουσικό του έργου, πραγματικά υπήρξε άξιο απορίας αν ο Γιώργος Δούσος, πέρα από τα 10+ όργανα που αξιοποίησε επί σκηνής, γνωρίζει ακόμη περισσότερα και απλά δεν είχε πού να τα βάλει!



Πολλοί μιλούν για «παράσταση έκπληξη» της φετινής σεζόν. Κατά την άποψή μου, ο «Αρίστος» αποτελεί παράδειγμα προς κάθε νέο ή μη ηθοποιό ως προς το πόση δουλειά και πόσος κόπος πρέπει να καταβληθεί, αλλά και πόση αγάπη πρέπει να δοθεί στον εκάστοτε μυθιστορηματικό χαρακτήρα που θα επωμιστεί την ενσάρκωσή του. Με την πλοκή να εκτυλίσσεται μέσα από τα μάτια εννέα χαρακτήρων συσχετισμένων με τη ζωή του Παγκρατίδη, σκιαγραφώντας τον τραγικό πρωταγωνιστή, οι τρεις ηθοποιοί επιδόθηκαν σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας. Υποδυόμενοι από τρεις χαρακτήρες ο καθένας ήταν πραγματικά άξιο απορίας πώς κατάφερναν να εναλλάσσονται στους διάφορους ρόλους με περίσσεια ευχέρεια. Κορυφαία στιγμή του έργου ήταν αδιαμφισβήτητα ο τελικός μονόλογος του Γιώργου Χριστοδούλου, υποδυόμενος τον Παγκρατίδη λίγο πριν την εκτέλεσή του.

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Παπαγεωργίου, απ’ την άλλη, επέλεξε να μη φορτώσει την ιστορία με οποιοδήποτε εντυπωσιοθηρικό στοιχείο μένοντας, καθ' όλη τη διάρκεια συνεπής στο ρόλο του αφηγητή της ιστορίας. Μπορεί ο απλοϊκός και λεπτεπίλεπτος τρόπος προσέγγισης τόσο των χαρακτήρων όσο και, σκηνογραφικά, της εποχής να αποτελεί βασικό συστατικό της επιτυχίας του «Αρίστου», όμως, αυτή η μικρή, κρεμασμένη στον τοίχο κορνίζα με κέρδισε όσο τίποτα άλλο, φέρνοντάς με σε μια κατάσταση να αδημονώ να μάθω τι ακριβώς έδειχνε το μικρό και διακριτικό αντικείμενο. Τελικά, στην πορεία πληροφορηθήκαμε πως ο Παγκρατίδης είχε στείλει στις εφημερίδες τα δαχτυλικά του αποτυπώματα, προκειμένου να κατακρίνει δημόσια και να αποδείξει στον κόσμο πως δεν ήταν ο Δράκος, συμπληρώνοντας στο χαρτί, τη φράση «Είμαι αθώος, είμαι αθώος! Η δικαιοσύνη θα βρει τον ένοχο.». Το απόκομμα κάποιας εκ των εφημερίδων της εποχής απεικονιζόταν στη μικρή κορνίζα. Πέραν, πάντως, απ’ το τραγικό κομμάτι της συγκεκριμένης υπόθεσης, σίγουρα, δε θα μπορούσαν να παραλειφθούν και τα ποικίλα και έξυπνα τοποθετημένα κωμικά στοιχεία, προϊόντα αυτοσχεδιασμών, που, διακοσμώντας ολόκληρο το εύρος της παράστασης, επέφεραν εκείνη την κωμική ανακούφιση που ο θεατής είχε ανάγκη, ανά στιγμές.



«Αλλά ο Αρίστος τι είπε;», αναρωτήθηκαν οι τρεις ηθοποιοί, μόλις τελείωσαν την εναρκτήρια παρουσίαση της δικαστικής υπόθεσης, με τη φράση αυτή να αποτελεί το εφαλτήριο των εννιά απολογιών που θα ακολουθούσαν. Ένας επιστήθιος φίλος, μια τραγική μητέρα, ένας αστός της παραλίας, ένας χωροφύλακας, ένας παρακρατικός, ένας τραβεστί, ένας εργοδότης και μια λαϊκή τραγουδίστρια συνέθεσαν το πορτραίτο ενός αδικοχαμένου άντρα, θύματος όχι μόνο του Παρακράτους, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Πιθανώς, ο Αρίστος, άμα δεν είχε καταδικαστεί σε θάνατο, να πέθαινε μερικά χρόνια αργότερα από μόνος του, λόγω της ζωής που είχε. Όμως, ο θάνατός του δεν θεωρήθηκε, τελικά, μάταιος, καθώς ο τεράστιος σαματάς που δημιουργήθηκε εκείνη την εποχή με αφορμή την υπόθεση Παγκρατίδη, αλλά και άλλες παρόμοιες υποθέσεις αποστολών στο εκτελεστικό απόσπασμα με συνοπτικές διαδικασίες απ’ τους δικαστικούς, παρακρατικούς άρχοντες, συνετέλεσε στην κατάργηση της θανατικής ποινής στην Ελλάδα, το 1972.

Κλείνοντας, με την παράσταση να ολοκληρώνεται και το χειροκρότημα να παρουσιάζεται αποθεωτικό και διαρκείας, ο «Αρίστος» μπορεί να αποδείξει, σε όποιον θέλει να το δει φυσικά, γιατί το θέατρο πρέπει να υπάρχει στα σχολεία όχι απλά ως μάθημα, αλλά ακόμη και ως τμήμα μαθημάτων, όπως η Ιστορία. Η κατανόηση των γεγονότων, η αφομοίωσή τους, η ενεργοποίηση της κριτικής σκέψης και η εκφορά συμπερασμάτων βασισμένων σε ιστορικά τεκμήρια, παρουσιασμένα υπό μορφή θεατρικού παιχνιδιού, θα μπορούσαν να επιφέρουν την αναζωογόνηση που έχει ανάγκη η ελληνική εκπαίδευση ταυτόχρονα με την ενίσχυση της προσοχής των παιδιών σε μαθήματα που ελάχιστοι παρακολουθούν. Το θέατρο είναι σχολείο, αλλά μάλλον λίγοι το βλέπουν...



Συντελεστές Παράστασης

Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαγεωργίου
Διασκευή / Δραματουργική επεξεργασία: Θεοδώρα Καπράλου
Μουσική: Γιώργος Δούσος
Σκηνικά-Κοστούμια: Κατερίνα Αριανούτσου
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγκα
Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Προϊστάκη

Παίζουν οι ηθοποιοί: Έλενη Ουζουνίδου, Μιχάλης Οικονόμου, Γιώργος Χριστοδούλου
Μουσικός: Γιώργος Δούσος

Πληροφορίες Παράστασης

Θέατρο Νέου Κόσμου, Κάτω Χώρος, Αντισθένους 7
Τηλ.: 210 92 12 900
Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 21:15, Κυριακή στις 19:00
Τελευταία Παράσταση: Κυριακή 27/5.
Τιμές εισητηρίων: Τετάρτη, Πέμπτη & Παρασκευή: Κανονικό 13€, Φοιτητικό 10€, Ανέργων 8€.
Σάββατο & Κυριακή: Κανονικό 14€, Φοιτητικό & Ανέργων 12€.
 
Διαβάστε ακόμα