Ο Ειρηνικός Ωκεανός είναι μεγάλος, επομένως μετά τη στάση στη Νότια Κορέα θα κατέβουμε λίγο νοτιότερα πριν τον διασχίσουμε με προορισμό τη Νότια Αμερική. Τι ξέρουμε για την Ινδονησία στο μικρό χωριό μας; Το εύκολο είναι η ολλανδικές επιρροές και σχέσεις ως απόρροια της αποικιοκρατίας, κάποια πιάτα από την πλούσια κουζίνα των νησιών της και ίσως κάποιοι να θυμούνται τον Ινδονήσιο χρυσό ολυμπιονίκη στην Αθήνα στην αντιπτέριση / badminton. Για τη μουσική όμως; Λίγα πράγματα κι αυτά κυρίως από ευρωπαϊκές εταιρείες ή φεστιβάλ που «εισάγουν» συγκεκριμένα σχήματα και μουσικές. Είναι δύσκολο ακόμα και το να αντιληφθούμε τον μουσικό πλούτο που μπορεί να κρύβει μια χώρα με εκατοντάδες τοπικές γλώσσες και πάνω από χίλιες εθνότητες στο εσωτερικό του μεγάλου πληθυσμού της. Η jazz υπήρχε στη χώρα από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, όπως και η rock με πολλές προεκτάσεις της αργότερα. Όλα αυτά συχνά συγκερασμένα με παραδοσιακούς ήχους και είδη, σαν το gamelan που είναι μάλλον το ευρύτερα διαδεδομένο και εκτός συνόρων. Σήμερα θα ασχοληθούμε με έναν μουσικό που έχει συγκριθεί με τον Bob Dylan και με ένα από τα συγκροτήματα ενός δραστήριου κιθαρίστα.
Iwan Fals - Opini (1982)
Ο Iwan Fals ήταν μικρό παιδί όταν ο Bob Dylan άκουγε τις γιούχες στο Newport Folk Festival, αλλά ακόμα και σημερινά παιδιά θα επηρεαστούν από τον νομπελίστα, πλέον, Αμερικάνο. Ο Ινδονήσιος τραγουδιστής συμπλήρωσε πρόσφατα τα εξήντα του χρόνια, είναι ήδη καταξιωμένος στη χώρα του και έχει μια εκτενή δισκογραφία, σημαντικό κομμάτι της οποίας είναι διαθέσιμο ψηφιακά για streaming. Η αξία του έγκειται στα όσα έκανε στην ευρύτερη folk όπως αυτή εννοείται από «δυτική» σκοπιά χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του, παρά στη συνειδητή ανάμιξη τοπικών μουσικών με αλλότρια στοιχεία.
Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, πως δεν υπάρχουν καθόλου τέτοια μουσικά στοιχεία (ινδονησιακής επιρροής δηλαδή) στα τραγούδια του. Οι λέξεις και μόνο, όμως, κυριαρχούν στο πόσο «εξωτικό» ακούγεται ένα τραγούδι του στα αυτιά μας, ανεξάρτητα από το πόσο οικεία χρησιμοποιείται η κιθάρα ή η φυσαρμόνικα. Όλα τα παραπάνω κάπως χωράνε στα περίπου 40 λεπτά που διαρκεί ένας από τους σημαντικότερους δίσκους του, αυτός με τίτλο “Opini” από το 1982. Τη «γνώμη» του (έτσι μεταφράζεται ο τίτλος) για διάφορα θέματα δίνει ο Iwan Fals στα οχτώ τραγούδια, τους στίχους των οποίων εύκολα θα βρείτε και θα μεταφράσετε σε διπλανή καρτέλα.
Από αυτήν εδώ την καρτέλα και πριν συνεχίσουμε παραπέρα, εγώ σας προτρέπω να δοκιμάσετε το “Opiniku”, με λίγο μεγαλύτερη διάρκεια από τα συνηθισμένα τρίλεπτα-τετράλεπτα, μεγαλύτερη ποικιλία στη μουσική και στίχους που συγκρίνουν τους ανθρώπους με τα ζώα σύμφωνα, όπως προανέφερα, με τη δική του σκοπιά: «οι άνθρωποι είναι ίδιοι με τα ζώα / πάντα θέλουν να φαγητό / αλλά διαφέρει ο τρόπος / που βρίσκουν την τροφή». Ο δίσκος, βέβαια, είναι κυρίως γνωστός για το ακόμα πιο έντονα πολιτικό, πρώτο στη σειρά “Galang Rambu Anarkhi”, γραμμένο για τον νεογέννητο γιο του. «Συγχώρεσε τους γονείς σου / αν δεν μπορούν να αγοράσουν γάλα» τραγουδάει, με τη λιτή συνοδεία των χορδών της παγκόσμιας κιθάρας, πριν «γεμίσει» η ενορχήστρωση πλήκτρα, λίγα κρουστά και γυναικεία φωνητικά.
Tohpati Ethnomission - Mata Hati (2017)
«Επιστροφή» στο πρόσφατο παρελθόν, με ένα σχήμα που έχει μόλις δύο κυκλοφορίες στο ενεργητικό του, αλλά στιβαρή παρουσία στη μουσική γωνιά όπου η jazz rock κιθάρα μπλέκει με ethnic επιρροές. Πυκνό και πολυσχιδές fusion έχουμε εδώ από τον Tohpati Ario Hutomo και την ομάδα του. Ο κιθαρίστας αυτός δραστηριοποιείται και με (ή σε) άλλα σχήματα, έχει αρκετές προσωπικές δουλειές και γενικά αξίζει να τον εξερευνήσετε περαιτέρω, αν αισθάνεστε άνετα ανάμεσα στο χάος που ενώνει τις φράσεις progressive metal και ethno jazz.
Με το συγκρότημα που φέρει τη συνοδευτική λέξη Ethnomission στο όνομα κυκλοφόρησε έναν ωραίο δίσκο το 2010 και η συνέχεια ήρθε το 2017 με το “Mata Hati” που επέλεξα ως πρόταση για σήμερα. Η βάση είναι κοινή και στους δύο δίσκους, στην κιθάρα του Tohpati και την ισότιμη συνοδεία της από ινδονησιακά κρουστά και πνευστά. Δεν έχω καταλάβει την αναφορά του τίτλου και αν σε συνδυασμό με το εξώφυλλο σχετίζεται με τη Mata Hari, πάντως το πρόσωπο που απεικονίζεται μισό θα μπορούσε να είναι μια αποτύπωση της εξωτικής χορεύτριας. Τα σχόλια στο τέλος του άρθρου σάς περιμένουν να μοιραστείτε τη γνώση σας αν ξέρετε κάτι παραπάνω.
Στα όσα ακούγονται στα 50 λεπτά της διάρκειας, η εύρεση της αρχής του κουβαριού είναι περίπλοκη υπόθεση. Ο δίσκος ξεκινάει με το “Janger” (στο φυσικό προϊόν και στο Bandcamp, ενώ στο Spotify η σειρά είναι διαφορετική για κάποιον άγνωστο λόγο), στην ηχητική πανδαισία του οποίου συνδράμει και η Czech Symphony Orchestra, ανοίγοντας την όρεξη και μένοντας εκεί. Στα οκτώ τραγούδια που έπονται οι υπόλοιποι μουσικοί είναι μόνοι τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όσα εξελίσσονται στερούνται ενδιαφέροντος. Ακούστε το “Rancak”, για παράδειγμα, με τα κρουστά και το tarompet (σαν-φλάουτο) να κυριαρχούν αφήνοντας την κιθάρα για λίγο σε δεύτερο ρόλο. Το ομώνυμο “Mata Hati” είναι επίσης όμορφο με εναλλαγές σε μελωδίες και ρυθμούς, αλλά αν φτάσατε μέχρι εδώ η «βουτιά» στη μουσική του Tohpati συστήνεται να γίνει «μακροβούτι» και να διασχίσει ολόκληρο τον δίσκο.