Πριν από μία εβδομάδα παρακολουθήσαμε στο Ηρώδειο τον Κύκλωπα, το μοναδικό σατυρικό δράμα του Ευριπίδη που έχει σωθεί ολόκληρο, σε συμπαραγωγή του θεάτρου του Νέου Κόσμου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ιδωμένο από μία ιδιαίτερη οπτική, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες παραστάσεις στο θέατρο του Νέου Κόσμου, μας κέντρισε το ενδιαφέρον αλλά και μας προβλημάτισε αρκετά. Η παράσταση έλαβε χώρα για μία μόνο βραδιά και δεν ήταν λίγοι όσοι έδωσαν το παρόν.
Η υπόθεση συνοπτικά:
Ο Κύκλωψ του Ευριπίδη πραγματεύεται την άφιξη του Οδυσσέα στο νησί των Κυκλώπων με σκοπό να ζητήσει βοήθεια και προμήθειες, για να συνεχίσει το ταξίδι προς την Ιθάκη. Εκεί, οι σάτυροι δούλοι του κύκλωπα Πολύφημου τον αποτρέπουν εξιστορώντας του τις αποτρόπαιες πράξεις του αφεντικού τους, την κάκιστη συμπεριφορά του και τον τρόμο που σκορπά. Ωστόσο, ο Οδυσσέας αντί να αποχωρήσει, αποφασίζει να παραμείνει και να τιμωρήσει τον μονόφθαλμο για όσα έχει κάνει, αφού πρώτα έρθει σε συμφωνία με τους σάτυρους. Ο Πολύφημος πληροφορείται την άφιξη των ξένων κι ετοιμάζεται να τους φάει σε ένα γεύμα που αρμόζει στην προσωπικότητά του. Κατά την προετοιμασία πέφτει, όμως, στην παγίδα και ο Οδυσσέας τον χτυπά με ένα καμένο ακόντιο στο μάτι. Η παράσταση τελειώνει με την αποχώρηση του Οδυσσέα, των συντρόφων του και των σατύρων κι έναν μονόλογο του Κύκλωπα.
Η απόδοση ενός κλασικού έργου σε διαφορετικά συμφραζόμενα αποτελεί ομολογουμένως ένα δύσκολο εγχείρημα. Η εκάστοτε μετανάγνωση πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις και να διατηρεί λεπτές ισορροπίες, ειδάλλως μοιάζει περισσότερο με παρωδία παρά με διαφορετική προσέγγιση. Το σίγουρο είναι πως δεν πρέπει να αλλοιώνονται βασικά χαρακτηριστικά της συγγραφής του εκάστοτε δημιουργού, πόσω μάλλον όταν πρόκειται για έναν από τους τραγικούς της κλασικής εποχής.
Θα χαρακτήριζα την παράσταση που παρακολουθήσαμε ως μία ελευθεριάζουσα απόδοση με στοιχεία αναχρονιστικά, που στόχο είχαν αφενός να τέρψουν, αφετέρου να πραγματοποιήσουν μία σύνδεση με τη σύγχρονή μας πραγματικότητα. Δεν θεωρώ ότι ήταν επιτυχημένη επιλογή, κυρίως ως προς τη συνοχή. Τα κομμάτια αυτά έμοιαζαν παράταιρα. Στο γενικότερο πλαίσιο της απόδοσης της διττής διάστασης του σατυρικού δράματος, η επιλογή του λεξιλογίου ήταν αρκετά εύστοχη.
Τα σκηνικά λιτά και λειτουργικά, με στόχο να εστιαστεί το κοινό στις ερμηνείες. Κουτιά, σακιά και φύλλα δέντρων, με το καφέ χρώμα να δεσπόζει στη σκηνή. Τα κοστούμια δηλωτικά του κάθε χαρακτήρα, ίσως λίγο υπερβολικά, κυρίως στην παρουσίαση των σατύρων με ανδρικά μόρια και ξεγυμνωμένα γυναικεία στήθη. Οι φωτισμοί δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη λειτουργία και η μουσική ήταν εξαιρετική. Ωστόσο ο ήχος δεν ήταν τόσο καλός. Ήταν αρκετές οι στιγμές που δεν ξεχώριζαν οι ομιλίες, ειδικά στο πάνω διάζωμα, ή τις κάλυπτε η μουσική. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε κατά πόσο ήταν θέμα ηχοληψίας ή των ηθοποιών.
Ως ερμηνεία ξεχωρίσαμε εκείνη της Αλεξάνδρας Αϊδίνη ως Σιληνού. Ήταν παρούσα στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης. Άμεση και λυμένη, παραδομένη σε αυτό που υπηρετεί, ερμηνεύει με τρόπο αξιοπρόσεκτο και δεν αργούσε κάποιος να παρατηρήσει ότι κρατάει την παράσταση πάνω της. Αντιθέτως, η Άννα Καλαϊτζίδου στον ρόλο του Οδυσσέα μας προβλημάτισε αρκετά. Φαινόταν πολύ μαγκωμένη και όχι εκατό τοις εκατό παρούσα. Ακόμη και στην εκφορά του λόγου παρατηρήσαμε κάποια συστολή, ωστόσο μπορεί να πρόκειται για κάποια σκηνοθετική οδηγία. Ίσως οι παύσεις να ακολουθούν το μέτρο, στην προκείμενη περίπτωση όμως ήταν υπερβολικό, αν ήταν εσκεμμένο. Η Στεφανία Γουλιώτη στον ρόλο του Κύκλωπα, ενώ αρχικά δεν κέντρισε το ενδιαφέρον, στη συνέχεια, οπότε η παρουσία της ήταν συχνότερη, έδειξε να χαλαρώνει και να προσεγγίζει τον ρόλο της με περισσότερη άνεση και φυσικότητα. Ο μονόλογός της στο τέλος της παράστασης ήταν δυσανάλογα μεγάλος και κάπως κουραστικός. Οι υπόλοιπες ηθοποιοί, Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαρία Μοσχούρη, Αμαλία Νίνου, Μυρτώ Πανάγου, ΕλένηΤσιμπρικίδου στους ρόλους των σατύρων ήταν πολύ καλές, αν και υπήρχε ένα πρόβλημα στην ακουστική, όπως αναφέρθηκε πριν, όταν μιλούσαν μαζί. Η παρουσία της Έφης Ρευματά ως συντρόφου του Οδυσσέα ήταν, ακόμα και χωρίς να αρθρώσει λέξη, αξιοπρόσεκτη.
Στο σύνολό της ήταν μία αξιόλογη προσπάθεια και σε κάθε περίπτωση ένα τέτοιο εγχείρημα αξίζει συγχαρητήρια για τη συμβολή όλων των συντελεστών και πάντοτε αποτελεί μία χρήσιμη εμπειρία για τους θεατές.
Το σίγουρο είναι πως το Θέατρο του Νέου Κόσμου δεν ακολουθεί την πεπατημένη, δεν σταματά να κάνει ιδιαίτερες επιλογές και να τις υποστηρίζει παρά τη δυσκολία τους. Αναμένουμε τις επικείμενες παραστάσεις τους.
Συντελεστές
Μετάφραση: Παντελής Μπουκάλας
Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
Σκηνικά - Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Επιμέλεια κίνησης: Ερμής Μαλκότσης
Μουσική: Λευτέρης Βενιάδης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά, Θανάσης Ζερίτης
Βοηθός Σκηνογράφου - Ενδυματολόγου: Μυρτώ Κοσμοπούλου
Κατασκευή Σκηνικού: Νίκος Δεντάκης
Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Στεφανία Γουλιώτη (Κύκλωπας), Άννα Καλαϊτζίδου (Οδυσσέας), Αλεξάνδρα Αϊδίνη (Σιληνός), Νεφέλη Μαϊστράλη, Μαρία Μοσχούρη, Αμαλία Νίνου, Μυρτώ Πανάγου, ΕλένηΤσιμπρικίδου (Σάτυροι), ΈφηΡευματά (Κομπάρσος)