The Favourite poster

"The Favourite": Ποια θα κερδίσει τη Βασίλισσα;

Μια Βασίλισσα, δύο ευρυγώνιοι φακοί, μια τριάδα σπουδαίων πρωταγωνιστριών (Olivia Colman, Rachel Weisz και Emma Stone) και μια δεκάδα οσκαρικές υποψηφιότητες στη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου.
Διαβάστηκε φορες
Μια φορά κι έναν καιρό ...

Βρισκόμαστε στη Μεγάλη Βρετανία στις αρχές του 18ου αιώνα. Η Βασίλισσα Αν είναι φιλάσθενη και παρουσιάζει ξαφνικές μεταπτώσεις στη διάθεση και εκρήξεις θυμού. Η αδυναμία της φέρνει στο προσκήνιο τη Λαίδη Σάρα, παιδική φίλη της Αν και έμπιστη σύμβουλό της. Η Σάρα διοικεί τη χώρα στη θέση της Αν, με δυναμισμό, αποφασιστικότητα και ερχόμενη συχνά σε σύγκρουση με το Κοινοβούλιο. Προωθεί το δικό της όραμα για «το καλό της χώρας» και παράλληλα φροντίζει να ισχυροποιεί τη θέση της. Μια μέρα καταφθάνει στο παλάτι η Άμπιγκεϊλ, ξαδέρφη της Σάρα, που όμως έχει απολέσει τα οφέλη της ευγενούς καταγωγής της και αναζητά δουλειά ως υπηρέτρια. Η Σάρα αναγνωρίζει τη σπιρτάδα στα μάτια της Άμπιγκεϊλ και την παίρνει υπό την προστασία της. Ωστόσο, η Άμπιγκεϊλ έχει βλέψεις να αποκαταστήσει την κοινωνική της κατάσταση και γι’ αυτό πρέπει να φτάσει ως τη Βασίλισσα. Η ενασχόληση της Σάρας με τη διακυβέρνηση δίνει στην Άμπιγκεϊλ τον απαραίτητο χώρο και χρόνο για να αυτονομηθεί και να προσεγγίσει την Αν. Σύντομα την μαγεύει με τη γοητεία και την αφοσίωσή της. Η σύγκρουση των δύο γυναικών δεν θα αργήσει.

Ο κινηματογράφος δεν είναι μάθημα ιστορίας

Το "The Favourite" είναι ένα δράμα εποχής με οξείς διαλόγους και διακριτικές κωμικές πινελιές. Εξετάζει τη φιλία, την αγάπη και τον έρωτα, διανθισμένα με σεξ, δολοπλοκίες και δηλητηριάσεις. Η ιστορία αντλεί έμπνευση από την πραγματική Αν, την πρώτη Βασίλισσα της Μεγάλης Βρετανίας και τελευταία του Οίκου των Στιούαρτ, και τις σχέσεις της με τη Σάρα Τσώρτσιλ –Λαίδη του Μάρλμπορω– και την Άμπιγκεϊλ Χιλ. Το αρχικό σενάριο γράφτηκε από την ιστορικό Deborah Davis το 1998 και έμενε αρκετά πιστό στα γεγονότα. Όταν περί το 2010 ο Γιώργος Λάνθιμος ανέλαβε να το ζωντανέψει, αποφάσισε να βασίσει την ταινία στις σχέσεις μεταξύ των τριών γυναικών, παίρνοντας ελευθερίες στο χτίσιμο των χαρακτήρων τους. Στο πρόσωπο του Tony McNamara βρήκε τον ιδανικό εκφραστή των ιδεών του. Παρότι, λοιπόν, το σενάριο του "The Favourite" δεν υπήρξε εξαρχής δημιούργημα του Λάνθιμου, μετατράπηκε στην πορεία. Δεν είναι διόλου παράξενο, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι φέρει την πολυπλοκότητα στη δομή και την αμφισημία που χαρακτηρίζουν κάθε ταινία του.

The Favourite

Και οι τρεις ήταν υπέροχες

Η Βασίλισσα Αν έχει χάσει 17 παιδιά είτε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είτε μετά από λίγες μέρες ζωής. Βασίζεται στην ακεραιότητα της Σάρα, στην οποία έχει παραδώσει ουσιαστικά όλες τις εξουσίες της. Αποζητά τόσο παθιασμένα την αγάπη, που είναι διατεθειμένη να την ψάξει –αφελώς– ακόμα και στις κολακείες. Όμως έχει συνηθίσει να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής όλων. Είναι, άλλωστε, η Βασίλισσα, for God's sake!

Η Λαίδη Σάρα έχει βρεθεί, λίγο από ανάγκη και λίγο από συμφέρον, στη θέση να κυβερνά τη Μεγάλη Βρετανία. Τουλάχιστον αυτό προσπαθεί να κάνει, όποτε δε χρειάζεται να κανακεύει τη Βασίλισσα. Είμαστε μεσούντος του πολέμου της ισπανικής διαδοχής και ο σύζυγός της που είναι επικεφαλής του στρατού ξεκινά μια νέα εκστρατεία στη Γαλλία, κωφεύοντας μπροστά σε όσους προτιμούν μια ειρηνευτική συνθήκη. Η Σάρα είναι η μοναδική που αντιμιλά στη Βασίλισσα. Είναι, άλλωστε, φίλες από πιτσιρίκια, for heaven's sake!

Η Άμπιγκεϊλ Χιλ βρέθηκε από τα σαλόνια στα αλώνια. Όμως δεν έχει σκοπό να παραμείνει εκεί. Και δουλειά βρίσκει στο παλάτι· και έναν βαρόνο κάνει να τρέχει πίσω της· και πληροφοριοδότης πολιτικών γίνεται. Είναι φτιαγμένη για τη μεγάλη ζωή. Δεν διστάζει να πουλήσει εξυπηρετήσεις και έρωτα σε όσους και όσες χρειαστεί για να φτάσει στο στόχο της. Το αξίζει, άλλωστε, for mercy's sake!

Οι τρεις πρωταγωνίστριες είναι –κατά σειρά εμφανίσεως στο άρθρο– η Olivia Colman, η Rachel Weisz και η Emma Stone. Η Colman και η Weisz έχουν συνεργαστεί με τον Λάνθιμο και στον «Αστακό», ενώ η Emma Stone, η μοναδική Αμερικανίδα του καστ, είχε επιλεγεί ήδη δύο χρόνια πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι και οι τρεις είναι εξαιρετικές στους ρόλους τους. Δεν μπήκαν απλώς στο πετσί των χαρακτήρων που ενσαρκώνουν· έγιναν οι χαρακτήρες τους. Η Olivia ένας ασβός, η Rachel ένα γεράκι και η Emma ένας χαμαιλέοντας. Είναι τόσο σημαντικό να βλέπεις γυναίκες σε ρόλους διαφορετικούς από πιστές Πηνελόπες, femmes fatales και διακοσμητικά λαμπατέρ. Ο Λάνθιμος και ο McNamara μεταμόρφωσαν ένα αξιοσημείωτο ιστορικό στιγμιότυπο σε ένα απολαυστικό μάθημα σκακιού, στο οποίο γυναίκες κινούν τα πιόνια, ενώ άνδρες χαριεντίζονται.

The Favourite

Μια ταινία εποχής με την παραμορφωτική ματιά του Γιώργου Λάνθιμου

Η πρώτη ταινία εποχής που σκηνοθετεί ο Λάνθιμος, γυρίστηκε ως επί το πλείστον στο Hatfield House, στα περίχωρα του Λονδίνου. Μάλιστα το συγκεκριμένο μέγαρο (ή κάστρο, αν προτιμάτε) χρησιμοποιείται και από τη σειρά του Netflix "The Crown", στην οποία πλέον θα πρωταγωνιστεί η Olivia Colman, αντικαθιστώντας από την τρίτη σεζόν την Claire Foy στο ρόλο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄. Το "The Favourite" είναι γυρισμένο σε αναλογικό φιλμ, ακριβώς όπως η αμέσως προηγούμενή του ταινία («Ο θάνατος του ιερού ελαφιού»), αποδεικνύοντας ότι το ψηφιακό πέρασμά του με τις «Άλπεις» και τον «Αστακό» αποτέλεσε παρένθεση. Στην φωτογραφία κυριαρχεί το άσπρο, το μαύρο και το χρυσό, καθώς τα γυρίσματα έγιναν με φυσικό φωτισμό και υπό το φως των κεριών και της φωτιάς. Ακόμα και τα φορέματα των γυναικών ακολουθούν την ασπρόμαυρη παλέτα, γεγονός που με βάζει στον πειρασμό να φανταστώ πόσο πολύ θα ταίριαζε η ασπρόμαυρη φωτογραφία.

Κάπου θα βρισκόταν όμως ένας –τουλάχιστον– πειραματισμός, καθώς ταινία χωρίς πειραματισμό είναι μια ευκαιρία χαμένη. Εν προκειμένω, λοιπόν, ο κινηματογραφιστής Robbie Ryan χρησιμοποιεί αρκετά τον ευρυγώνιο φακό 10mm, τον οποίο ο Λάνθιμος έχει δοκιμάσει και στο παρελθόν. Ο συγκεκριμένος φακός τονίζει τα αχανή δωμάτια και τους μακρείς διαδρόμους του παλατιού και εξυπηρετεί την κινηματογράφηση της δράσης στις λιγοστές εξωτερικές λήψεις (όπως για παράδειγμα στο ερωτικό κυνηγητό της Άμπιγκεϊλ και του βαρόνου μνηστήρα της, που τόσο ταιριαστά παραπέμπει στην «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού). Ο Λάνθιμος, όμως, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, πειραματιζόμενος και με έναν υπερευρυγώνιο φακό (fisheye) 6mm. Οι συγκεκριμένες λήψεις παρουσιάζουν έντονη παραμόρφωση (distortion) και κρίνονται μάλλον αποτυχημένες, έστω και αν διαρκούν για ελάχιστα δευτερόλεπτα και δεν εξυπηρετούν κάποια οργανική λειτουργία στην ταινία. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το εφέ της οπτικής παραμόρφωσης μέσω κυρτών καθρεφτών (το οποίο παρουσιάζεται και στους υπερευρυγώνιους φακούς) συναντάται στη ζωγραφική της Αναγέννησης, οπότε δεν είναι εντελώς αναχρονιστικό για την εποχή στην οποία διαδραματίζεται η ταινία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα μπορείτε να βρείτε στα έργα του van Eyck, Botticelli, και του Parmigianino.

Ένας ακόμη πειραματισμός που θεωρώ αποτυχημένο είναι οι ταχείς πανοραμίκ λήψεις (whip pan shots), δηλαδή η γρήγορη στροφή της στατικής κάμερας, σε γωνίες μεγαλύτερες των 90°. Σίγουρα απλουστεύει το μοντάζ, μιας και δεν απαιτείται cut για τη μετάβαση π.χ. από τη μία πλευρά του δωματίου στην άλλη. Ωστόσο, σε συνδυασμό με τον ευρυγώνιο φακό οδηγεί σε υπερβολικά θολά ενδιάμεσα πλάνα.

Το μοντάζ μιας ταινίας γυρισμένης σε φιλμ είναι πάντοτε μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία. Ο Γιώργος Μαυροψαρίδης, πρώτος Έλληνας που λαμβάνει υποψηφιότητα για Όσκαρ Μοντάζ, αποδίδει μια λεπτοδουλεμένη και συνεκτική αφήγηση, με ένα απογειωτικό τελευταίο μισάωρο, στο οποίο –ευτυχώς– δεν βρήκαν θέση οι οπτικοί πειραματισμοί. Το ηχητικό τοπίο που χτίζει ο Johnnie Burn, στην τρίτη του συνεργασία με τον Λάνθιμο, βασίζεται σε κλασσικές και σύγχρονες μουσικές, καθώς και μια πληθώρα φυσικών ήχων, όπως ακριβώς περιμένουμε σε ένα παλάτι με κατανυκτική ατμόσφαιρα. Μια βιόλα που μπλέκει με τον άνεμο που φυσά μέσα από το τζάκι θυμίζει κάτι από "Birdman" και "Dunkirk".

The Favourite

Ο Γιώργος Λάνθιμος ευνοούμενος της Ακαδημίας

Παρά τις δέκα υποψηφιότητες για Oscar, το "The Favourite" πολύ δύσκολα θα αποσπάσει περισσότερα από ένα ή δύο βραβεία (πιθανολογώ για μία ερμηνεία και πρωτότυπο σενάριο). Ωστόσο, μόνο άδικο δεν είναι το γεγονός ότι ο Γιώργος Λάνθιμος εξελίσσεται σε ευνοούμενο της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Βασισμένος σε τρεις ισχυρές πρωταγωνίστριες, κατάφερε να δημιουργήσει μια δυνατή, σύγχρονη ταινία εποχής, χωρίς να κάνει καμιά έκπτωση στον τρόπο δουλειάς του. Παρότι η εμπλοκή του στο σενάριο ήταν σημαντική, δεν έλαβε κανένα credit ο ίδιος (κάτι που θα του είχε αποφέρει άλλη μία οσκαρική υποψηφιότητα) και μάλιστα απέδωσε credits στους δύο σεναριογράφους του (Davis και McNamara) ως διευθυντές παραγωγής (executive producers). Η δημιουργική ταυτότητα του Λάνθιμου, οι επιτυχημένες συνεργασίες και τα βραβεία τον καθιερώνουν πλέον ξεκάθαρα ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα του παγκόσμιου κινηματογράφου και του ανοίγουν ευκαιρίες για το επόμενο βήμα. Ένα βήμα που πιθανολογώ ότι δεν θα αργήσει, καθώς ήδη δουλεύει αρκετά σενάρια, τόσο παρέα με τον Ευθύμη Φιλίππου, όσο και με τον Tony McNamara.

* Η ταινία προβάλλεται από τις 31 Ιανουαρίου στις αθηναϊκές αίθουσες Odeon Όπερα και Αβάνα λίγο πριν το επίσημο άνοιγμά της στους κινηματογράφους στις 7 Φεβρουαρίου υπό τον τίτλο «Η Ευνοούμενη».

Αξιολόγηση ταινίας
Βαθμός ταινίας
7,0 / 10 (σε 2 αξιολογήσεις)
Για να αξιολογήσετε επιλέξτε το επιθυμητό αστέρι

Κωδικός επιβεβαίωσης, γράψτε τους χαρακτήρες που βλέπετε στην εικόνα

Διαβάστε ακόμα