Ο Στάθης Δρογώσης τράβηξε φέτος το ενδιαφέρον της επικαιρότητας, όχι άδικα, μιας και προέβη σε μία κίνηση πρωτόγνωρη για την εγχώρια σκηνή. Δημιούργησε την Antelma, μία δική του ανεξάρτητη εταιρία, από την ιστοσελίδα της οποίας έδωσε δωρεάν τον καινούριο του δίσκο «Όμορφη ζωή». Ταυτόχρονα έδωσε τη δυνατότητα στους ακροατές να αφήνουν οι ίδιοι όποιο χρηματικό ποσό επιθυμούν, ενώ το album διατίθεται και στη φυσική του μορφή.
Αυτή του η κίνηση, τα νέα του τραγούδια αλλά και η συμμετοχή του στο Mix Grill Festival στις 17 Απριλίου, ήταν οι αφορμές για να τον συναντήσουμε πριν λίγες μέρες στη Νέα Σμύρνη και να μιλήσουμε μαζί του. Άνθρωπος πολύ απλός, που δεν μασάει τα λόγια του, αλλά και ανήσυχος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, ο Στάθης Δρογώσης μιλά για το νέο του δίσκο και τον τρόπο που τον διέθεσε, για την κατάσταση στη δισκογραφία, για τις ταμπέλες του έντεχνου και του εναλλακτικού και προτρέπει: «Ας είμαστε πιο ανοιχτόμυαλοι».
Ας ξεκινήσουμε με το νέο σου δίσκο. Είσαι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα;
Καλλιτεχνικά νομίζω ότι είναι ένα βήμα παραπάνω απ’ό,τι έχω κάνει. Πάντα, όταν βγάζω ένα δίσκο, έχω την αγωνία να μην θυμίζει τον προηγούμενο, να πηγαίνει λίγο πιο πέρα τη μουσική μου και να είναι και πιο μοντέρνα η παραγωγή. Η ενορχήστρωση και η παραγωγή είναι δομικά στοιχεία της τέχνης μου. Είμαι πολύ τυχερός γιατί, όπως και στον προηγούμενο δίσκο, δούλεψα με μια ομάδα ανθρώπων, τους Δραμαμίνη, τον Χάρη Μιχαηλίδη και τον Γιάννη Μιχαηλίδη. Ο Χάρης είναι ένας ασύλληπτος κιθαρίστας. Ο Γιάννης, ο αδερφός του, είναι ένας άνθρωπος με τρομερή δημιουργική φαντασία στην ενορχήστρωση. Μουσικά για πρώτη φορά απείχα σχεδόν από την ενορχήστρωση. Αυτή όμως η ενορχήστρωση είναι που με εκφράζει απόλυτα. Επίσης είχα ένα άγχος με αυτό το δίσκο γιατί πολλοί με λένε «έντεχνο», που ναι μεν αυτά είναι ταμπέλες, αλλά μισο-σοβαρά μισο-αστεία, αρχίζει και με ενοχλεί ο όρος. Δεν είμαι έντεχνος τραγουδοποιός. Ξεκίνησα μέσα από συγκρότημα, τα «Φώτα που σβήνουν», που ήταν ένα group του ελληνικού ροκ και μετά έκανα κάποιους solo δίσκους, που αν τους ακούσει κανείς θα είναι αδικία να με πει «έντεχνο». Αυτό δεν σημαίνει ότι έχω κάτι με το είδος αυτό, αλλά εγώ δεν είμαι, τι να κάνουμε;
Λέγοντας «έντεχνο» εννοείς τον όρο με την έννοια που έχει επικρατήσει; Υπάρχει τελικά το «έντεχνο»; Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί στον όρο;
Εμένα με ενοχλεί το να με λένε κάτι που δεν είμαι. Έντεχνο υπάρχει. Ο Θ.Παπακωνσταντίνου, ο Μάλαμας, ο Ιωαννίδης και όλοι αυτοί οι δημιουργοί τους οποίους θαυμάζω πάρα πολύ και με κάποιους είμαι και φίλος, είναι σπουδαίοι καλλιτέχνες. Ίσως τους λένε «έντεχνους» γιατί βάζουν στοιχεία και όργανα απ’τη λαϊκή-παραδοσιακή μουσική. Εγώ όμως δεν είμαι αυτό, τι να κάνουμε; Εγώ στηρίζομαι στη δυτική μουσική. Μεγάλωσα με Beatles και είμαι παιδί του ελληνικού ροκ. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά, αν δεν υπήρχε ο ρατσισμός απ’την άλλη πλευρά, απ’τους αγγλόφωνους και όλη αυτή τη σκηνή, που λένε «ο Δρογώσης είναι έντεχνος, δεν τον ακούμε, δεν πάμε στη συναυλία, δεν γράφουμε γι’αυτόν» κλπ. Όταν έφυγα απ’την εταιρία, οι μικρές ανεξάρτητες με έλεγαν έντεχνο δηλ εμπορικό και οι μεγάλες εταιρίες με έλεγαν έντεχνο δηλ αντιεμπορικό! Πρέπει να σταματήσει αυτή η πλάκα και χαίρομαι πάρα πολύ που θα παίξω στο Φεστιβάλ σας με την μπάντα μου, που είναι ο Αλέκος Κούρτης στα τύμπανα, ο Κώστας Γιαννίρης στο μπάσο και ο Αλέκος Βουλγαράκης στην κιθάρα, για να δούνε ότι τα σπάμε στη σκηνή και δεν είμαστε έντεχνοι! (γέλια)
Μα και στο νέο σου δίσκο ο ήχος ο βρετανικός είναι πολύ έντονος…
Ναι, έχω επιρροές και από Radiohead και από διάφορα πράγματα. Δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την Αμερική. Είμαστε πάντα επηρεασμένοι από αυτά που γίνονται στο εξωτερικό. Θα συμφωνήσω ότι το ενδιαφέρον στην Ελλάδα είναι ότι πατάμε σε δύο σανίδες. Εγώ όμως έχω πάρει θέση σε αυτό το διχασμό και γράφω δυτικά. Μακάρι να μπορούσα να περάσω στη μουσική μου πράγματα απ’την ελληνική παράδοση. Δεν το έχω κάνει και υπάρχει λόγος που δεν το έχω κάνει. Θέλει τεράστιο ταλέντο. Δεν είμαστε όλοι Θανάσης Παπακωνσταντίνου να μπορούμε να βάζουμε την παράδοση μέσα σε ένα καινούριο πρίσμα. Ο οποίος έχει εκπληκτικούς μουσικούς, φοβερούς συνεργάτες και κυρίως ένα όραμα ο ίδιος και τον λατρεύω ως καλλιτέχνη. Μακάρι να μπορούσα να το κάνω κι εγώ, αλλά δεν μπορώ. Στην ουσία την αδυναμία μου εκφράζω λέγοντας ότι δεν είμαι έντεχνος.
Υπάρχουν ακόμα ταμπέλες πάντως, έτσι; Ακόμα και σήμερα που όταν βλέπεις μια δισκοκριτική από κάτω γράφει ότι ο δίσκος είναι, ας πούμε, pop-rock-funk-jazz. Παρότι λοιπόν υπάρχουν πολλές διαφορετικές επιρροές στις ενορχηστρώσεις και τον ήχο, υπάρχουν ακόμα ταμπέλες…
Έχουμε ταμπέλες και έχουμε και σκληρό ρατσισμό σε δημοσιογραφικά έντυπα, σε sites και σε δισκογραφικές εταιρίες. Και ενώ παλιά υπήρχε η δικτατορία του σουξέ, δηλ αν έγραφες σουξέ υπήρχες, τώρα υπάρχει η δικτατορία του μη σουξέ. Αν κάνεις ένα τραγούδι που αρέσει στον κόσμο, τότε αυτομάτως δεν είσαι στους εκλεκτούς 1500 που πηγαίνουν στα ίδια μέρη, που διαβάζουν τα εναλλακτικά έντυπα και εύχονται να είχαν γεννηθεί στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη, με ράστα μαλλί, εν δυνάμει σκηνοθέτες, ζωγράφοι κλπ. Έχουμε σκληρό ρατσισμό ο οποίος αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Θα σου πω ένα παράδειγμα. Εγώ ζω απ’τη μουσική. Βασανίζομαι, δηλ κάθε φορά που βγάζω ένα δίσκο, πρέπει να κάνω αυτό που έχω εγώ στο μυαλό μου και ταυτόχρονα να ζήσω απ’αυτό που κάνω. Οπότε αναγκαστικά πρέπει να απευθύνομαι στον κόσμο, για να έρχεται στις συναυλίες μου ή για να παίζονται τα τραγούδια μου στο ραδιόφωνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ξεπουλιέμαι. Αν είχα κι εγώ στην καβάτζα κάποιες χιλιάδες ευρώ, θα μπορούσα να γράψω ό,τι πιο avant-guard υπάρχει, δηλ κονσέρτα για ηλεκτρική σκούπα και ορχήστρα και παπαγάλους να κάνουν στριπτίζ για video clip. Αλλά δεν είναι αυτό το νόημα της δουλειάς μου.
Δεν πιστεύω ότι θα έγραφες καλύτερη μουσική αν είχες τις χιλιάδες ευρώ στην άκρη. Θεωρώ ότι καλύτερα τραγούδια βγαίνουν όταν ζεις την κατάσταση την οποία περιγράφεις με αυτά.
Ναι, βέβαια. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τους πλουσίους που γράφουν μουσική. Λέω απλώς ότι βιοποριζόμαστε. Όπως είναι άσχημο κάποιοι καλλιτέχνες να είναι εξαφανισμένοι από τις playlist, έτσι και απ’την άλλη πλευρά είναι άσχημο να μην δέχονται τους δίσκους μας στα «εναλλακτικά» έντυπα. Όχι για θετικές κριτικές, αλλά για αρνητικές. Είναι άδικο να εκθειάζεις ή να θάβεις κάποιον από ένα μόνο τραγούδι. Εμένα μου έβαλαν την ταμπέλα του έντεχνου επειδή συνεργάστηκα με τον Κότσιρα, πράγμα για το οποίο όχι μόνο δεν μετανιώνω, αλλά ήταν μια εξαιρετική συνεργασία. Λέω απλώς να είμαστε όλοι πιο ανοιχτόμυαλοι. Θέλουμε κόσμο και δίνουμε μια μάχη να ακουστούν τα τραγούδια μας. Το τραγούδι δεν θα πάει μπροστά μόνο με τους εναλλακτικούς του BIOS. Τα λέω αυτά γιατί βλέπω ότι ξαφνικά ήρθαν κάποιοι και νομίζουν ότι ανακάλυψαν την Αμερική. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τι είναι εναλλακτικό. Εναλλακτικός τρόπος ζωής ή εναλλακτικές συγχρορδίες; Όταν κάποιος κυνηγάει τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας για να κάνει διαφήμιση με το τραγούδι του, τι σόι εναλλακτικός είναι; Όταν παίρνει αυτούσια πράγματα απ’το εξωτερικό και τα μεταφέρει εδώ… Όταν θεωρούμε ατμοσφαιρικό ένα τραγούδι μόνο και μόνο επειδή είναι γραμμένο στα αγγλικά… Ας μην υπάρχει ρατσισμός λοιπόν.
Όσον αφορά το δίσκο σου, πώς πήγε το concept με την Antelma, την ανεξάρτητη εταιρία που έφτιαξες και τη δωρεάν διακίνησή του μέσα από την ιστοσελίδα της;
Είναι η πρώτη φορά που έγινε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα από καλλιτέχνη που παίζεται πολύ στο ραδιόφωνο – γιατί πολλές μπάντες όχι πολύ γνωστές έχουν δώσει δωρεάν τα τραγούδια τους. Δεν σας κρύβω ότι νιώθω και μια περηφάνια γι’αυτό, αλλά κυρίως με ενδιαφέρει το υλικό του δίσκου. Θέλω δηλ να μείνει ο δίσκος για τα τραγούδια του και όχι για τον τρόπο που διαδόθηκε. Το δίσκο τον έχουν «κατεβάσει» περίπου 5000 άτομα, που σημαίνει ότι έχει φτάσει σε περισσότερους γιατί θα δόθηκε και χέρι με χέρι. Κάποιες εκατοντάδες έχουν βάλει και χρήματα και κάποιες εκατοντάδες τον έχουν αγοράσει, γιατί πουλάω και το ίδιο το album σε φυσική μορφή. Οικονομικά, σε ό,τι αφορά το δίσκο θα μπω μέσα, αλλά δεν με ενοχλεί. Απ’το να μου τα φάνε οι γιατροί… (γέλια).
Αν εξαιρέσει κανείς δυο-τρία ονόματα, δεν γίνονται πωλήσεις δίσκων, δεν προχωράει το πράγμα γενικά…
Είναι ένα τεράστιο ζήτημα αυτό. Κατανοώ ότι εφόσον δεν υπάρχουν πωλήσεις οι εταιρίες δεν μπορούν να πληρώνουν τις παραγωγές των δίσκων. Αφού δεν πληρώνουν τις παραγωγές όμως, δεν πρέπει να κρατάνε τους δίσκους μας για πάντα. Αυτό που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος είναι ότι ο καλλιτέχνης, αν του πληρώσει η εταιρία την παραγωγή, τότε δεν έχει κανένα δικαίωμα πάνω στο ηχογράφημα. Δηλ η εταιρία παίρνει εσαεί το δικαίωμα του ηχογραφήματος και μπορεί να κάνει το δίσκο ό,τι θέλει, να τον πουλήσει με εφημερίδες, με αρνιά, με σερβιέτες, με οτιδήποτε. Η δική μου στάση έτσι ξεκίνησε. Δεν θέλω να το παίζω επαναστάτης χωρίς αιτία. Η συνεργασία μου με τις εταιρίες ήταν άψογη και είχα απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία. Απλά έφτασα σε ένα σημείο που δεν με συνέφερε να κρατήσει μια εταιρία το ηχογράφημά μου. Προτίμησα λοιπόν να βάλω τα λεφτά και να έχω όλα τα δικαιώματα εγώ και τα παιδιά μου για πάντα. Ο δίσκος μου ούτως ή άλλως θα έβγαινε στο διαδίκτυο απ’τους πειρατές, οπότε αποφάσισα να τον δώσω εγώ ο ίδιος δωρεάν. Νομίζω πήγε πολύ καλά το concept και το βλέπω και στις συναυλίες όπου παίζω 9 καινούρια τραγούδια που βγήκαν πριν 3 μήνες και ο κόσμος τα ξέρει.
Νομίζω ότι η απόσβεση του δίσκου έχει μπει περισσότερο στο κομμάτι της συναυλίας, δηλαδή από εκεί περιμένεις να βγάλεις κάτι…
Ναι, έτσι είναι. Ας υποθέσουμε ότι ο καλλιτέχνης είναι πια ένα «λογιστικό μοντέλο» με τρεις τομείς: δισκογραφία – συναυλίες – δικαιώματα. Η δισκογραφία θα είναι μονίμως μείον και αν έχεις κοινό τα άλλα δύο θα είναι συν. Δεν κλαίω για τις εταιρίες. Αυτό που με νοιάζει εμένα είναι να βγαίνει καλή μουσική. Και μάλιστα τώρα που έχουμε ανάγκη καλλιτέχνες που να εκφράσουν τη γενιά μας που τα΄χει δει όλα. Που μεγάλωσε με φροντιστήρια αγγλικών, με πανελλαδικές και με την ψευδαίσθηση ότι η Ελλάδα είναι η υπερδύναμη των Βαλκανίων και ταυτόχρονα είναι η γενιά που θα δει φίλους της να φεύγουν με τα τρένα μετανάστες και που θα κάτσει εδώ μέσα στην ανεργία και τη μιζέρια να κάνει παιδιά και να βοηθήσει μια χώρα που πεθαίνει. Κι όλα αυτά τα είδαμε μέσα σε 10 χρόνια! Η αλλαγή είναι συνταρακτική και αν η Τέχνη μείνει πίσω θα είναι μια κωμωδία.
Η θέση του καλλιτέχνη σε όλη αυτήν την κατάσταση ποια είναι; Τι μπορεί να κάνει δηλαδή;
Εγώ είχα πάντα θέση. Ήμουν ενάντια και στους Ολυμπιακούς Αγώνες και σε όλο αυτό το έργο. Δεν είναι όλοι οι καλλιτέχνες το ίδιο πράγμα. Μέσα σε αυτή τη συλλογική ευφορία που καλλιεργήθηκε τότε, υπήρξαν κάποιοι που επέλεξαν να πάνε με το καθεστώς και να πάρουν τα φράγκα. Να παίξουν σε κρατικά επιχορηγούμενες συναυλίες και να γίνουν τσανακογλύφτες της εξουσίας. Εμείς δεν έχουμε να χάσουμε κάτι. Εμένα όλη μου η παρέα ήταν σε κρίση πριν την κρίση. Για να μην είμαστε και υπερβολικοί, η Ελλάδα πριν το μνημόνιο δεν ήταν και παράδεισος… Το καθήκον για μένα είναι να μην πας να σε δωροδοκήσει το καθεστώς. Μπορεί να ακούγεται γραφικό, αλλά υπάρχει καθεστώς. Ψηφίζουν ελάχιστοι, αυτοί που ψηφίζονται λένε άλλα πριν τις εκλογές και άλλα κάνουν μετά, οπότε υπάρχει ένα καθεστώς. Ένα καθεστώς με εφημερίδες, με κανάλια και με πολιτικούς που είναι ανδρείκελα των τραπεζιτών και τοποτηρητές των δανειστών. Οι καλλιτέχνες λοιπόν πρέπει να πάνε με τον κόσμο και όχι με την εξουσία. Να προσπαθήσουν να κάνουν τον κόσμο είτε να περάσει καλά είτε να μην ξεχάσει. Και κάτι ακόμα. Ο καλλιτέχνης να μην πάρει και πολύ στα σοβαρά τον εαυτό του. Τραγούδια γράφουμε σε μια μικρή χώρα. Δεν είμαστε ούτε γιατροί, ούτε οικοδόμοι.
Τελειώνοντας, πες μας δυο λόγια για το τι θα παίξεις στο Φεστιβάλ με την μπάντα σου.
Επέλεξα συνειδητά να παίξουμε αρκετά κομμάτια απ’τον καινούριο δίσκο γιατί αυτή είναι η μπάντα με την οποία τον φτιάξαμε και θα θέλαμε να παρουσιάσουμε κάποια κομμάτια από εκεί. Βεβαίως θα παίξουμε και τραγούδια από τους παλιότερους δίσκους. Με την ευκαιρία ήθελα να πω ότι φέτος νιώθω για πρώτη φορά πραγματικά άνετος στις συναυλίες μου. Δεν ξέρω γιατί, είναι ένα μυστήριο πράγμα. Οι Δραμαμίνη με βοήθησαν πάρα πολύ να απελευθερωθώ. Νιώθω πιο λυμένος και πιο ώριμος πάνω στη σκηνή. Πάντως χαίρομαι πολύ που θα παίξω στο Φεστιβάλ και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Χρειαζόμαστε τέτοιες προσπάθειες που να φέρουν διαφορετικό κόσμο κοντά και να γίνει μια όσμωση.
info
- Ο Στάθης Δρογώσης στο Mix Grill Festival, την Κυριακή (των Βαϊων) 17 Απριλίου 2011
- Απόψε στην Κομοτηνή και αύριο (Τετάρτη 13/4) στην Καβάλα. Περισσότερα εδώ.
- Ο νέος δίσκος του Στάθη Δρογώση «Όμορφη Ζωή» διατίθεται μέσα από την ιστοσελίδα του www.antelmamusic.com
- Παρουσίαση της «Όμορφης Ζωής» στο Mix Grill εδώ
Αυτή του η κίνηση, τα νέα του τραγούδια αλλά και η συμμετοχή του στο Mix Grill Festival στις 17 Απριλίου, ήταν οι αφορμές για να τον συναντήσουμε πριν λίγες μέρες στη Νέα Σμύρνη και να μιλήσουμε μαζί του. Άνθρωπος πολύ απλός, που δεν μασάει τα λόγια του, αλλά και ανήσυχος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, ο Στάθης Δρογώσης μιλά για το νέο του δίσκο και τον τρόπο που τον διέθεσε, για την κατάσταση στη δισκογραφία, για τις ταμπέλες του έντεχνου και του εναλλακτικού και προτρέπει: «Ας είμαστε πιο ανοιχτόμυαλοι».
Ας ξεκινήσουμε με το νέο σου δίσκο. Είσαι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα;
Καλλιτεχνικά νομίζω ότι είναι ένα βήμα παραπάνω απ’ό,τι έχω κάνει. Πάντα, όταν βγάζω ένα δίσκο, έχω την αγωνία να μην θυμίζει τον προηγούμενο, να πηγαίνει λίγο πιο πέρα τη μουσική μου και να είναι και πιο μοντέρνα η παραγωγή. Η ενορχήστρωση και η παραγωγή είναι δομικά στοιχεία της τέχνης μου. Είμαι πολύ τυχερός γιατί, όπως και στον προηγούμενο δίσκο, δούλεψα με μια ομάδα ανθρώπων, τους Δραμαμίνη, τον Χάρη Μιχαηλίδη και τον Γιάννη Μιχαηλίδη. Ο Χάρης είναι ένας ασύλληπτος κιθαρίστας. Ο Γιάννης, ο αδερφός του, είναι ένας άνθρωπος με τρομερή δημιουργική φαντασία στην ενορχήστρωση. Μουσικά για πρώτη φορά απείχα σχεδόν από την ενορχήστρωση. Αυτή όμως η ενορχήστρωση είναι που με εκφράζει απόλυτα. Επίσης είχα ένα άγχος με αυτό το δίσκο γιατί πολλοί με λένε «έντεχνο», που ναι μεν αυτά είναι ταμπέλες, αλλά μισο-σοβαρά μισο-αστεία, αρχίζει και με ενοχλεί ο όρος. Δεν είμαι έντεχνος τραγουδοποιός. Ξεκίνησα μέσα από συγκρότημα, τα «Φώτα που σβήνουν», που ήταν ένα group του ελληνικού ροκ και μετά έκανα κάποιους solo δίσκους, που αν τους ακούσει κανείς θα είναι αδικία να με πει «έντεχνο». Αυτό δεν σημαίνει ότι έχω κάτι με το είδος αυτό, αλλά εγώ δεν είμαι, τι να κάνουμε;
Λέγοντας «έντεχνο» εννοείς τον όρο με την έννοια που έχει επικρατήσει; Υπάρχει τελικά το «έντεχνο»; Τι είναι αυτό που σε ενοχλεί στον όρο;Εμένα με ενοχλεί το να με λένε κάτι που δεν είμαι. Έντεχνο υπάρχει. Ο Θ.Παπακωνσταντίνου, ο Μάλαμας, ο Ιωαννίδης και όλοι αυτοί οι δημιουργοί τους οποίους θαυμάζω πάρα πολύ και με κάποιους είμαι και φίλος, είναι σπουδαίοι καλλιτέχνες. Ίσως τους λένε «έντεχνους» γιατί βάζουν στοιχεία και όργανα απ’τη λαϊκή-παραδοσιακή μουσική. Εγώ όμως δεν είμαι αυτό, τι να κάνουμε; Εγώ στηρίζομαι στη δυτική μουσική. Μεγάλωσα με Beatles και είμαι παιδί του ελληνικού ροκ. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά, αν δεν υπήρχε ο ρατσισμός απ’την άλλη πλευρά, απ’τους αγγλόφωνους και όλη αυτή τη σκηνή, που λένε «ο Δρογώσης είναι έντεχνος, δεν τον ακούμε, δεν πάμε στη συναυλία, δεν γράφουμε γι’αυτόν» κλπ. Όταν έφυγα απ’την εταιρία, οι μικρές ανεξάρτητες με έλεγαν έντεχνο δηλ εμπορικό και οι μεγάλες εταιρίες με έλεγαν έντεχνο δηλ αντιεμπορικό! Πρέπει να σταματήσει αυτή η πλάκα και χαίρομαι πάρα πολύ που θα παίξω στο Φεστιβάλ σας με την μπάντα μου, που είναι ο Αλέκος Κούρτης στα τύμπανα, ο Κώστας Γιαννίρης στο μπάσο και ο Αλέκος Βουλγαράκης στην κιθάρα, για να δούνε ότι τα σπάμε στη σκηνή και δεν είμαστε έντεχνοι! (γέλια)
Μα και στο νέο σου δίσκο ο ήχος ο βρετανικός είναι πολύ έντονος…
Ναι, έχω επιρροές και από Radiohead και από διάφορα πράγματα. Δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την Αμερική. Είμαστε πάντα επηρεασμένοι από αυτά που γίνονται στο εξωτερικό. Θα συμφωνήσω ότι το ενδιαφέρον στην Ελλάδα είναι ότι πατάμε σε δύο σανίδες. Εγώ όμως έχω πάρει θέση σε αυτό το διχασμό και γράφω δυτικά. Μακάρι να μπορούσα να περάσω στη μουσική μου πράγματα απ’την ελληνική παράδοση. Δεν το έχω κάνει και υπάρχει λόγος που δεν το έχω κάνει. Θέλει τεράστιο ταλέντο. Δεν είμαστε όλοι Θανάσης Παπακωνσταντίνου να μπορούμε να βάζουμε την παράδοση μέσα σε ένα καινούριο πρίσμα. Ο οποίος έχει εκπληκτικούς μουσικούς, φοβερούς συνεργάτες και κυρίως ένα όραμα ο ίδιος και τον λατρεύω ως καλλιτέχνη. Μακάρι να μπορούσα να το κάνω κι εγώ, αλλά δεν μπορώ. Στην ουσία την αδυναμία μου εκφράζω λέγοντας ότι δεν είμαι έντεχνος.
Υπάρχουν ακόμα ταμπέλες πάντως, έτσι; Ακόμα και σήμερα που όταν βλέπεις μια δισκοκριτική από κάτω γράφει ότι ο δίσκος είναι, ας πούμε, pop-rock-funk-jazz. Παρότι λοιπόν υπάρχουν πολλές διαφορετικές επιρροές στις ενορχηστρώσεις και τον ήχο, υπάρχουν ακόμα ταμπέλες…Έχουμε ταμπέλες και έχουμε και σκληρό ρατσισμό σε δημοσιογραφικά έντυπα, σε sites και σε δισκογραφικές εταιρίες. Και ενώ παλιά υπήρχε η δικτατορία του σουξέ, δηλ αν έγραφες σουξέ υπήρχες, τώρα υπάρχει η δικτατορία του μη σουξέ. Αν κάνεις ένα τραγούδι που αρέσει στον κόσμο, τότε αυτομάτως δεν είσαι στους εκλεκτούς 1500 που πηγαίνουν στα ίδια μέρη, που διαβάζουν τα εναλλακτικά έντυπα και εύχονται να είχαν γεννηθεί στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη, με ράστα μαλλί, εν δυνάμει σκηνοθέτες, ζωγράφοι κλπ. Έχουμε σκληρό ρατσισμό ο οποίος αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Θα σου πω ένα παράδειγμα. Εγώ ζω απ’τη μουσική. Βασανίζομαι, δηλ κάθε φορά που βγάζω ένα δίσκο, πρέπει να κάνω αυτό που έχω εγώ στο μυαλό μου και ταυτόχρονα να ζήσω απ’αυτό που κάνω. Οπότε αναγκαστικά πρέπει να απευθύνομαι στον κόσμο, για να έρχεται στις συναυλίες μου ή για να παίζονται τα τραγούδια μου στο ραδιόφωνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ξεπουλιέμαι. Αν είχα κι εγώ στην καβάτζα κάποιες χιλιάδες ευρώ, θα μπορούσα να γράψω ό,τι πιο avant-guard υπάρχει, δηλ κονσέρτα για ηλεκτρική σκούπα και ορχήστρα και παπαγάλους να κάνουν στριπτίζ για video clip. Αλλά δεν είναι αυτό το νόημα της δουλειάς μου.
Δεν πιστεύω ότι θα έγραφες καλύτερη μουσική αν είχες τις χιλιάδες ευρώ στην άκρη. Θεωρώ ότι καλύτερα τραγούδια βγαίνουν όταν ζεις την κατάσταση την οποία περιγράφεις με αυτά.
Ναι, βέβαια. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τους πλουσίους που γράφουν μουσική. Λέω απλώς ότι βιοποριζόμαστε. Όπως είναι άσχημο κάποιοι καλλιτέχνες να είναι εξαφανισμένοι από τις playlist, έτσι και απ’την άλλη πλευρά είναι άσχημο να μην δέχονται τους δίσκους μας στα «εναλλακτικά» έντυπα. Όχι για θετικές κριτικές, αλλά για αρνητικές. Είναι άδικο να εκθειάζεις ή να θάβεις κάποιον από ένα μόνο τραγούδι. Εμένα μου έβαλαν την ταμπέλα του έντεχνου επειδή συνεργάστηκα με τον Κότσιρα, πράγμα για το οποίο όχι μόνο δεν μετανιώνω, αλλά ήταν μια εξαιρετική συνεργασία. Λέω απλώς να είμαστε όλοι πιο ανοιχτόμυαλοι. Θέλουμε κόσμο και δίνουμε μια μάχη να ακουστούν τα τραγούδια μας. Το τραγούδι δεν θα πάει μπροστά μόνο με τους εναλλακτικούς του BIOS. Τα λέω αυτά γιατί βλέπω ότι ξαφνικά ήρθαν κάποιοι και νομίζουν ότι ανακάλυψαν την Αμερική. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τι είναι εναλλακτικό. Εναλλακτικός τρόπος ζωής ή εναλλακτικές συγχρορδίες; Όταν κάποιος κυνηγάει τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας για να κάνει διαφήμιση με το τραγούδι του, τι σόι εναλλακτικός είναι; Όταν παίρνει αυτούσια πράγματα απ’το εξωτερικό και τα μεταφέρει εδώ… Όταν θεωρούμε ατμοσφαιρικό ένα τραγούδι μόνο και μόνο επειδή είναι γραμμένο στα αγγλικά… Ας μην υπάρχει ρατσισμός λοιπόν.
Όσον αφορά το δίσκο σου, πώς πήγε το concept με την Antelma, την ανεξάρτητη εταιρία που έφτιαξες και τη δωρεάν διακίνησή του μέσα από την ιστοσελίδα της; Είναι η πρώτη φορά που έγινε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα από καλλιτέχνη που παίζεται πολύ στο ραδιόφωνο – γιατί πολλές μπάντες όχι πολύ γνωστές έχουν δώσει δωρεάν τα τραγούδια τους. Δεν σας κρύβω ότι νιώθω και μια περηφάνια γι’αυτό, αλλά κυρίως με ενδιαφέρει το υλικό του δίσκου. Θέλω δηλ να μείνει ο δίσκος για τα τραγούδια του και όχι για τον τρόπο που διαδόθηκε. Το δίσκο τον έχουν «κατεβάσει» περίπου 5000 άτομα, που σημαίνει ότι έχει φτάσει σε περισσότερους γιατί θα δόθηκε και χέρι με χέρι. Κάποιες εκατοντάδες έχουν βάλει και χρήματα και κάποιες εκατοντάδες τον έχουν αγοράσει, γιατί πουλάω και το ίδιο το album σε φυσική μορφή. Οικονομικά, σε ό,τι αφορά το δίσκο θα μπω μέσα, αλλά δεν με ενοχλεί. Απ’το να μου τα φάνε οι γιατροί… (γέλια).
Αν εξαιρέσει κανείς δυο-τρία ονόματα, δεν γίνονται πωλήσεις δίσκων, δεν προχωράει το πράγμα γενικά…
Είναι ένα τεράστιο ζήτημα αυτό. Κατανοώ ότι εφόσον δεν υπάρχουν πωλήσεις οι εταιρίες δεν μπορούν να πληρώνουν τις παραγωγές των δίσκων. Αφού δεν πληρώνουν τις παραγωγές όμως, δεν πρέπει να κρατάνε τους δίσκους μας για πάντα. Αυτό που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος είναι ότι ο καλλιτέχνης, αν του πληρώσει η εταιρία την παραγωγή, τότε δεν έχει κανένα δικαίωμα πάνω στο ηχογράφημα. Δηλ η εταιρία παίρνει εσαεί το δικαίωμα του ηχογραφήματος και μπορεί να κάνει το δίσκο ό,τι θέλει, να τον πουλήσει με εφημερίδες, με αρνιά, με σερβιέτες, με οτιδήποτε. Η δική μου στάση έτσι ξεκίνησε. Δεν θέλω να το παίζω επαναστάτης χωρίς αιτία. Η συνεργασία μου με τις εταιρίες ήταν άψογη και είχα απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία. Απλά έφτασα σε ένα σημείο που δεν με συνέφερε να κρατήσει μια εταιρία το ηχογράφημά μου. Προτίμησα λοιπόν να βάλω τα λεφτά και να έχω όλα τα δικαιώματα εγώ και τα παιδιά μου για πάντα. Ο δίσκος μου ούτως ή άλλως θα έβγαινε στο διαδίκτυο απ’τους πειρατές, οπότε αποφάσισα να τον δώσω εγώ ο ίδιος δωρεάν. Νομίζω πήγε πολύ καλά το concept και το βλέπω και στις συναυλίες όπου παίζω 9 καινούρια τραγούδια που βγήκαν πριν 3 μήνες και ο κόσμος τα ξέρει.
Νομίζω ότι η απόσβεση του δίσκου έχει μπει περισσότερο στο κομμάτι της συναυλίας, δηλαδή από εκεί περιμένεις να βγάλεις κάτι…
Ναι, έτσι είναι. Ας υποθέσουμε ότι ο καλλιτέχνης είναι πια ένα «λογιστικό μοντέλο» με τρεις τομείς: δισκογραφία – συναυλίες – δικαιώματα. Η δισκογραφία θα είναι μονίμως μείον και αν έχεις κοινό τα άλλα δύο θα είναι συν. Δεν κλαίω για τις εταιρίες. Αυτό που με νοιάζει εμένα είναι να βγαίνει καλή μουσική. Και μάλιστα τώρα που έχουμε ανάγκη καλλιτέχνες που να εκφράσουν τη γενιά μας που τα΄χει δει όλα. Που μεγάλωσε με φροντιστήρια αγγλικών, με πανελλαδικές και με την ψευδαίσθηση ότι η Ελλάδα είναι η υπερδύναμη των Βαλκανίων και ταυτόχρονα είναι η γενιά που θα δει φίλους της να φεύγουν με τα τρένα μετανάστες και που θα κάτσει εδώ μέσα στην ανεργία και τη μιζέρια να κάνει παιδιά και να βοηθήσει μια χώρα που πεθαίνει. Κι όλα αυτά τα είδαμε μέσα σε 10 χρόνια! Η αλλαγή είναι συνταρακτική και αν η Τέχνη μείνει πίσω θα είναι μια κωμωδία.
Η θέση του καλλιτέχνη σε όλη αυτήν την κατάσταση ποια είναι; Τι μπορεί να κάνει δηλαδή;Εγώ είχα πάντα θέση. Ήμουν ενάντια και στους Ολυμπιακούς Αγώνες και σε όλο αυτό το έργο. Δεν είναι όλοι οι καλλιτέχνες το ίδιο πράγμα. Μέσα σε αυτή τη συλλογική ευφορία που καλλιεργήθηκε τότε, υπήρξαν κάποιοι που επέλεξαν να πάνε με το καθεστώς και να πάρουν τα φράγκα. Να παίξουν σε κρατικά επιχορηγούμενες συναυλίες και να γίνουν τσανακογλύφτες της εξουσίας. Εμείς δεν έχουμε να χάσουμε κάτι. Εμένα όλη μου η παρέα ήταν σε κρίση πριν την κρίση. Για να μην είμαστε και υπερβολικοί, η Ελλάδα πριν το μνημόνιο δεν ήταν και παράδεισος… Το καθήκον για μένα είναι να μην πας να σε δωροδοκήσει το καθεστώς. Μπορεί να ακούγεται γραφικό, αλλά υπάρχει καθεστώς. Ψηφίζουν ελάχιστοι, αυτοί που ψηφίζονται λένε άλλα πριν τις εκλογές και άλλα κάνουν μετά, οπότε υπάρχει ένα καθεστώς. Ένα καθεστώς με εφημερίδες, με κανάλια και με πολιτικούς που είναι ανδρείκελα των τραπεζιτών και τοποτηρητές των δανειστών. Οι καλλιτέχνες λοιπόν πρέπει να πάνε με τον κόσμο και όχι με την εξουσία. Να προσπαθήσουν να κάνουν τον κόσμο είτε να περάσει καλά είτε να μην ξεχάσει. Και κάτι ακόμα. Ο καλλιτέχνης να μην πάρει και πολύ στα σοβαρά τον εαυτό του. Τραγούδια γράφουμε σε μια μικρή χώρα. Δεν είμαστε ούτε γιατροί, ούτε οικοδόμοι.
Τελειώνοντας, πες μας δυο λόγια για το τι θα παίξεις στο Φεστιβάλ με την μπάντα σου.
Επέλεξα συνειδητά να παίξουμε αρκετά κομμάτια απ’τον καινούριο δίσκο γιατί αυτή είναι η μπάντα με την οποία τον φτιάξαμε και θα θέλαμε να παρουσιάσουμε κάποια κομμάτια από εκεί. Βεβαίως θα παίξουμε και τραγούδια από τους παλιότερους δίσκους. Με την ευκαιρία ήθελα να πω ότι φέτος νιώθω για πρώτη φορά πραγματικά άνετος στις συναυλίες μου. Δεν ξέρω γιατί, είναι ένα μυστήριο πράγμα. Οι Δραμαμίνη με βοήθησαν πάρα πολύ να απελευθερωθώ. Νιώθω πιο λυμένος και πιο ώριμος πάνω στη σκηνή. Πάντως χαίρομαι πολύ που θα παίξω στο Φεστιβάλ και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Χρειαζόμαστε τέτοιες προσπάθειες που να φέρουν διαφορετικό κόσμο κοντά και να γίνει μια όσμωση.
info
- Ο Στάθης Δρογώσης στο Mix Grill Festival, την Κυριακή (των Βαϊων) 17 Απριλίου 2011
- Απόψε στην Κομοτηνή και αύριο (Τετάρτη 13/4) στην Καβάλα. Περισσότερα εδώ.
- Ο νέος δίσκος του Στάθη Δρογώση «Όμορφη Ζωή» διατίθεται μέσα από την ιστοσελίδα του www.antelmamusic.com
- Παρουσίαση της «Όμορφης Ζωής» στο Mix Grill εδώ