Τις τελευταίες εβδομάδες παρακολουθούμε συγκλονισμένοι τις διαδηλώσεις που οργανώνονται στην Αμερική με αφορμή τη στυγνή δολοφονία του George Floyd στη Minnesota. Άλλοι έγραψαν άρθρα επιθυμώντας μέσω της τέχνης να ρίξουν φως στα τεκταινόμενα με τους Αφροαμερικανούς πολίτες, ενώ άλλοι αρκέστηκαν να ανεβάσουν μία μαύρη εικόνα στο προφίλ τους σε social media, ως ένδειξη υποστήριξης.
Όπως πάντα, πολλοί έσπευσαν να σχολιάσουν αρνητικά τους δεύτερους μιλώντας για παθητικότητα και καμία ουσιαστική συνεισφορά στην εξέλιξη των πραγμάτων. Σύμφωνοι, όμως τι μπορεί να κάνει ένας λευκός κάτοικος δυτικής χώρας, εφόσον εκ των πραγμάτων βρίσκεται σε θέση ισχύος; Να κάνει κήρυγμα, να βγάλει λογύδριο ή να δημοσιεύσει κείμενα με βρισιές προς όλους τους αστυνομικούς; Όπως κι αν αποφασίσουμε να πράξουμε, θα το κάνουμε εκ του ασφαλούς και πάλι κάποιος θα βρεθεί να μας τονίσει πως δίνουμε ρεσιτάλ με αφορμή δημοφιλή γεγονότα, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες ζούμε ανέμελοι απολαμβάνοντας τα οφέλη.
Αυτό που αντιπροτείνω μέσα από το συγκεκριμένο άρθρο είναι να μη σταματάμε ποτέ να αναζητάμε την αλήθεια και να καλλιεργούμε μέσα από την τέχνη ευαισθησίες πάνω σε ζητήματα ρατσισμού. Διότι ακόμα κι αν ένα γεγονός μπορεί να μην έχει χτυπήσει μέχρι τώρα την πόρτα μας, δεν σημαίνει ότι δεν θα το κάνει και στο μέλλον. Ελπίζω να μην είναι πολλοί οι αναγνώστες που δεν έχουν παρακολουθήσει την πρωτότυπη σειρά του Netflix "When They See Us" (2019) της Ava DuVernay - μεταξύ των παραγωγών και η Oprah Winfrey. Η εν λόγω σειρά είναι ένα φωτεινό παράδειγμα έργου που παρουσιάζει στο θεατή με σύντομο και ουσιώδη τρόπο ένα από τα πιο ρατσιστικά συμβάντα κι ένα παράδειγμα αποπροσανατολισμού της δικαιοσύνης που συνέβη το 1989 στις Η.Π.Α. Το γεγονός που είχε συγκλονίσει την τότε κοινή γνώμη έγινε γνωστό ως "the Central Park jogger case".
Για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει τη σειρά τεσσάρων επεισοδίων, πρόκειται για την αληθινή ιστορία πέντε εφήβων που ζούσαν στο Harlem, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για τον βιασμό μίας νεαρής, χωρίς κανένα αποδεικτικό στοιχείο, παρά μόνο ότι βρίσκονταν στο Central Park - όπως και το θύμα - εκείνη τη νύχτα. Η ανάγκη για άμεση ικανοποίηση του αισθήματος δικαίου της κοινωνίας οδήγησε την αστυνομία στο να κατηγορήσει τους νεαρούς, βασισμένη κατά κύριο λόγο στη διαφορά χρώματος δέρματος ή/και καταγωγής. Έτσι, πέντε οικογένειες μπήκαν σε έναν αγώνα που εν τέλει δικαιώθηκε δεκατρία χρόνια μετά. Η ιστορία των Kevin, Antron, Yusef, Raymond και Korey ενσαρκώνεται από τους ηθοποιούς Asante Blackk, Caleel Harris, Ethan Herisse, Marquis Rodriguez σε νεαρή ηλικία και Justin Cunningham, Jovan Adepo, Chris Chalk, Freddy Miyares στην ενήλικη ηλικία, ενώ μόνο ο Jharrel Jerome υποδύεται τον Korey και στις δύο φάσεις της ζωής του με ανατριχιαστική επιτυχία. Αποκορύφωμα αποτελεί το τελευταίο επεισόδιο που τόσο ρεαλιστικά παρουσιάζει την ψυχική φθορά του ήρωα, ενώ όλη η σειρά τονίζει τον ψυχικό βιασμό και εξαναγκασμό όλων των παιδιών με αποτέλεσμα την απώλεια της εφηβικής τους ηλικίας. Θα μπορούσα να συζητάω για ώρες για την ποιότητα του αποτελέσματος αυτής της σειράς καθώς και για την υπόθεση, αλλά μη θέλοντας να κάνω spoiler και αφού ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι διαφορετικός, σταματάω εδώ.
Με δυσκολία μπορεί κανείς να περιγράψει τα συναισθήματα που δημιουργούνται στον θεατή. Επιπλέον, για όποιον ενδιαφέρεται για την υπόθεση, μπορεί να παρακολουθήσει και τη σχετική συνέντευξη των συντελεστών αλλά και των αληθινών ηρώων στην Oprah Winfrey, πάλι διαθέσιμη από την πλατφόρμα του Netflix. Μέσα από αυτή τη σειρά θα καταλάβεις πώς η ανικανότητα ορισμένων ανθρώπων (ιδίως λευκών) να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις «προβάλλεται» πάνω σε περιθωριοποιημένες ομάδες. Και ακόμα χειρότερα, θα συνειδητοποιήσεις πως για την υπεράσπιση μίας μερίδας ανθρώπων που βρίσκονται επίσης στο περιθώριο (γυναίκες θύματα βιασμού) αδικήθηκε μία άλλη ομάδα, ενώ αυτό απέχει παρασάγγας από το νόημα της ισότητας και της αλληλεγγύης. Οι «αδύναμοι» μπορεί να έχουν διάφορα πρόσωπα, χαρακτηριστικά, ήθη, έθιμα, συνήθειες. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως κανένας άνθρωπος δεν είναι περισσότερο σημαντικός από κάποιον άλλον.
Κλείνοντας, μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά η δύναμη του καθενός να αλλάζει και να εξελίσσεται φέρνει την συλλογική αλλαγή σταδιακά. Είναι μια διαδικασία που θέλει υπομονή και χρόνο... Είτε ανεβάσεις, λοιπόν, μαύρη φωτογραφία στο προφίλ σου είτε όχι, μικρή σημασία έχει όταν καθημερινά ανοίγεις την πόρτα στην τέχνη για να αγγίξει την ψυχή σου και να δώσει άλλη διάσταση στις απόψεις σου - πόσο μάλλον όταν πράττεις με σύνεση απέναντι στους αδύναμους και υπερασπίζεσαι τα δικαιώματά τους. Ψάξε, διάβασε, δες, συζήτα...