Μπορείς να ανακαλέσεις την ημέρα που με αγωνία κοίταξες το ρολόι σου, σκεπτόμενος/η «θα έχει ξεκινήσει άραγε, προλαβαίνω;». Θυμάσαι εκείνες τις στιγμές που τα φώτα έσβηναν και η αίθουσα λουζόταν μονάχα με το φως των προβολέων; Πότε ήταν άραγε η στερνή φορά που εκνευρίστηκες, ελαφρώς, επειδή ο άγνωστος στη διπλανή θέση είχε ένα ξέσπασμα βήχα; Ποια να ήταν άραγε η τελευταία μέρα που έκλαψες/γέλασες στο θέατρο; Μπορείς να ανακαλέσεις στη μνήμη σου πώς ήταν η σκηνή όταν την εγκατέλειψες, θαρρώντας πως ο χωρισμός θα ήταν βραχύς; Μήπως σου λείπουν τα φώτα, οι σκηνές και οι άνθρωποι των θεάτρου, όσο και σ' εμάς;
Γράφει η Ελένη Ζαρκάδα
Έχοντας κλείσει έναν χρόνο χωρίς να έχω μπει σε κλειστή θεατρική αίθουσα και έχοντας παρακολουθήσει μόνο δυο-τρεις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις στο διαδίκτυο, διψάω για τη στιγμή που θα ακούσω το τρίτο κουδούνι να χτυπά και την αίθουσα να γεμίζει σκοτάδι. Μιλώντας από τη σκοπιά του θεατή, μετά την καραντίνα περιμένω μία ανανεωμένη θεατρική Αθήνα, με ανακατατάξεις στους θιάσους και σε πολλά «μεγάλα» ονόματα, καθώς και λιγότερους γνωστούς «ηθοποιούς-σκηνοθέτες» στις διαφημιστικές αφίσες. Με λίγα λόγια, αναμένω το «ξεμούχλιασμα» των θεατρικών σκηνών - και δεν αναφέρομαι στην κλεισούρα λόγω του lockdown - και την άνθιση μιας φρέσκιας νέας γενιάς ηθοποιών που εδώ και πολλά χρόνια έβραζε στο τσουκάλι μικρότερων θεατρικών σκηνών. Ήρθε η ώρα οι θεατρικοί παραγωγοί να αναλάβουν ευθύνες και οι θεατές να εμπιστευτούν νέα ονόματα, λιγότερο βαρύγδουπα αλλά και όσα παλιότερα εννοείται έχουν υγιή και προοδευτική παρουσία στον χώρο και δεν παγιδεύονται από συνεχώς επαναλαμβανόμενες μανιέρες.
Ακόμη, μετά την καραντίνα περιμένω να δω το επάγγελμα των ηθοποιών να αναβαθμίζεται, αποκτώντας όλα τα απαραίτητα εργασιακά δικαιώματα που τους προστατεύουν καθώς και έναν κώδικα δεοντολογίας που θα αναδείξει ακόμα περισσότερο την ασφάλεια τους στον χώρο εργασία τους. «Ουτοπία», θα μου πείτε... Θα σας απαντήσω πως έστω και στα μισά του δρόμου να είμαστε για τα παραπάνω, λαμβάνοντας υπόψη την αδράνεια των τελευταίων μηνών πάνω στη σκηνή, είναι ένα θετικό δείγμα πως με την επιστροφή στις σκηνές και με ακόμα πιο συντονισμένες κινητοποιήσεις, οι ηθοποιοί θα πλησιάσουν τον στόχο τους.
Γράφει η Άννα Παπαδάκη
Δεν είμαι σίγουρη πώς ένας κλάδος που βάλλεται από πολλές πλευρές - και εκ των έσω, καθώς η υπουργός πολιτισμού είναι επιλεκτικά παρούσα και επιδεικτικά απούσα - θα καταφέρει να ορθοποδήσει. Δυστυχώς, αναμένω να δω πολλά θέατρα κλειστά, πολλές σκηνές να υπολειτουργούν, πολλούς δημιουργούς, καλλιτέχνες, τεχνικούς να δυσκολεύονται ακόμη και μετά την επιστροφή μας στην όποια κανονικότητα. Όταν οι τέχνες και ο χώρος του πολιτισμού θεωρούνται πολυτέλεια και οι άνθρωποι που τις υπηρετούν υποστηρίζεται ότι δεν έχουν ανάγκη, περιμένουμε να βρούμε επιστρέφοντας όσους άντεξαν. Θα ήθελα, όμως, η πλειονότητα του κόσμου που θα ξεχυθεί σε μπαρ και εστιατόρια, να στηρίξει και τον χώρο του θεάτρου, παρακολουθώντας έστω μια παράσταση.
Ελπίζω πως ακόμη και οι άνθρωποι που μέσα από τις διαδικτυακές παραστάσεις γνώρισαν το θέατρο, να παρακολουθήσουν περισσότερες παραστάσεις. Κι όσοι από εμάς το αγαπούν και το τιμούν συχνά, ήρθε η ώρα να στηρίξουν κάθε είδους εγχείρημα, παραστάσεις σε θέατρα μικρά, μεγάλα, σκηνές, δώματα. Να δώσουμε μια ώθηση σε εκείνους που άντεξαν, σηκώθηκαν, προσπάθησαν και βγήκαν μπροστά αφοσιωμένοι στην τέχνη τους.
Τέλος, θα ήθελα να βρω έργα καινούργια, νέων ανθρώπων που έχουν κάτι να πουν για όσα βιώνουμε και όσα μας πλήττουν, όμως ξέρω πως πολλά από αυτά θα απορριφθούν και θα μπουν στον πάγο, αφού θα προτιμηθούν έργα γνωστά, κλασικά, ή μεγάλες παραγωγές που θα αποφέρουν σίγουρα χρήματα. Δεν θα ήθελα να χαθούν οι άνθρωποι των τεχνών, ούτε να τα παρατήσουν. Θα ήθελα να τους δω να διεκδικούν και να κάνουν τέχνη!
To Berliner Ensemble του Βερολίνου. Φωτογραφία από τον Moritz Haase.
Γράφει ο Σπύρος Σουρβίνος
Την ίδια στιγμή που η Εθνική Πινακοθήκη εγκαινιάζεται, τα στρατιωτικά άρματα γρασάρονται και οι αρχαιολογικοί χώροι - παραδόξως - επαναλειτουργούν, ένα απλό καφάσι της λαϊκής που στήθηκε την Κυριακή 21/3 στην πλατεία Συντάγματος, ήταν αρκετό για να δημιουργηθεί θέατρο. Ένα τέτοιο θέατρο αδημονώ να ξαναδώ. Εκείνο το θέατρο που απ' το τίποτα δημιουργεί τα πάντα. Και ηθοποιούς από κάθε κοινωνική ομάδα να ανεβαίνουν σ' αυτό το ετοιμόρροπο καφάσι δίνοντας ζωή σε μια Τέχνη που τόσο έχει υποβαθμιστεί τον τελευταίο χρόνο. Είμαι σίγουρος πως ο κόσμος θα το αγκαλιάσει, θα αγκαλιάσει την αλήθεια του, θα θυμηθεί τι σημαίνει το συλλογικό βίωμα των θεατών και οι συντονισμένες αντιδράσεις παρακολουθώντας θέατρο. Κάπως έτσι πρέπει να ‘ταν και ο Χορός στο Αρχαίο Δράμα: ετερόκλιτοι άνθρωποι που συντονίζονταν για μερικές ώρες βιώνοντας κοινά συναισθήματα, αλλά, ταυτόχρονα, ο καθένας με το δικό του τρόπο.
Τέλος, όταν επαναλειτουργήσουν τα θέατρα, ελπίζω να γεμίζουν από νωρίς τα φουαγιέ και να μένουν γεμάτα ακόμη και μετά το τέλος της παράστασης. Εύχομαι να αυξηθούν τα σύγχρονα έργα και να αφήσουμε για λίγο στις βιβλιοθήκες μας τα μεγάλα θεατρικά έργα. Πιστεύω στις νέες και στους νέους καλλιτέχνες, τόσο ως προς τις ικανότητές τους όσο και ως προς το συναισθηματικό τους πλούτο. Φτάνει πια με το θέατρο της τελειότητας, της απόλυτης ακρίβειας, της καθημερινής επαναληψιμότητας. Ένας λάθος χειρισμός από έναν και μόνο άνθρωπο, δημιούργησε μία παγκόσμια πανδημία. Αυτό το θέατρο ελπίζω εγώ να δω: το θέατρο του λάθους, του σφάλματος, της αποτυχίας. Εκείνο το θέατρο που «βρωμάει» ζωή!
Γράφει η Κατερίνα Αδαμοπούλου
Δύο ακόμα κρίσιμες εβδομάδες. Ένας επιπλέον μήνας. Ένας ακόμα Μάρτης. Tα πάντα μοιάζουν να έχουν μπει στο pause mode (εργασία, διαπροσωπικές σχέσεις, σπουδές), μα στο παρασκήνιο η ζωή παίζει το mute. Η τέχνη συμβαδίζοντας με την ζωή, αναμένει κι αυτή καρτερικά και μουδιασμένα την «ηρωϊκή έξοδο». Κάποια στιγμή οι πόρτες θα ανοίξουν, μα ποιες θα είναι αυτές; Οι σκηνές θα γεμίσουν, αλλά με ποιους ανθρώπους; Τι αναμένουμε να βρούμε στο ελληνικό θέατρο, εκτός από το «ΝΕΟ», που γεννήθηκε τον περασμένο χρόνο με τις δράσεις του "Support Art Workers", αυτό που προσπάθησε να δημιουργήσει σε αντίξοους καιρούς μέσω live streaming παραστάσεων, αυτό που βγήκε μπροστά καταγγέλοντας τους μεγάλους θεατράνθρωπους, αυτό που διψά για μάθηση και δημιουργία, όπως εμφατικά δηλώνουν με την αποχή τους από την online διδασκαλία οι σπουδαστές των δραματικών μας σχολών;
Το ελληνικό θέατρο πάσχει. Το δε τελευταίο έτος γινόμαστε μάρτυρες μιας γενναίας προσπάθειας αποβολής των καρκινωμάτων από το σώμα του. Η προσπάθεια θα πρέπει να κορυφωθεί, δίνοντας πρωτίστως βήμα στη νέα γενιά καλλιτεχνών και στα έργα τους. Εξαιρετικός o Tennessee Williams και ο Miller, διαχρονικός ο Brecht, κλασική αξία ο Shakespeare και ο Anton Chekhov, δεν αντιλέγω, μα αυτή η υπερβολική προσκόλληση στο παλιό φιμώνει τις καινούργιες ιδέες πριν καν γεννηθούν. Έχω την ανάγκη να ακούσω και τις σύγχρονες φωνές, να δω τους προβληματισμούς της γενιάς μου να μορφοποιούνται επί σκηνής. Έχω την ανάγκη να δω ένα θέατρο ανοιχτό προς το κοινό του, που συνομιλεί με την κοινωνία και την αγκαλιάζει, που σπάει τις προκαταλήψεις και την ψευτοκουλτούρα καλλιτεχνικών διευθυντών και παρατρεχάμενων. Έχω την ανάγκη να δω, επιτέλους, το θέατρο να γίνεται ένα μεγάλο σχολείο παίδευσης και σύνδεσης ανθρώπινων ψυχών και ιδεών.
Αν και διανύουμε δύσκολους καιρούς, ας διατηρήσουμε την αισιοδοξία μας δίνοντας ραντεβού στα φουαγιέ των θεάτρων Skrow, Vault, Από Μηχανής, Φούρνου, Κάτω από την Γέφυρα, Άλφα Ιδέα, Νέου Κόσμου, ΠΚ, Θησείον, Άνεσις, 104, Αλκμήνη, Πόρτα, Ροές, Επί Κολωνώ, Studio Mαυρομιχάλη, Πορεία, Τζένη Καρέζη, Ιλίσια Βολανάκης, Διάνα, Μικρό Γκλόρια, στο Υπόγειο, στην Φρυνίχου και στην Στέγη...