Lolita Reversed

Lolita Reversed: Ανήθικη ή αναπόφευκτη; Έρωτας ή αρρώστια; Στο Θέατρο Επί Κολωνώ

H ηρωίδα-σύμβολο από το κλασικό βιβλίο του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ που σόκαρε και δίχασε όσο λίγα, «εξελίσσεται» στο Θέατρο Επί Κολωνώ. 
Διαβάστηκε φορες
«Ήταν η Lo το πρωί, 
η Lola στη γειτονιά,
η Dolly στο σχολείο,
η Dolores στα χαρτιά,
στην αγκαλιά μου όμως ήταν πάντα η LOLITA.» 
Vladimir Nabokov 

Εισαγωγή 

lolita

Ήταν το 1955 όταν ο Ρωσοαμερικάνος συγγραφέας Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ κυκλοφόρησε τη "Lolita" του. Το μυθιστόρημα που σόκαρε και δίχασε όσο λίγα στη σύγχρονη πεζογραφία θεωρείται ήδη κλασικό. Στον Nabokov μάλιστα αποδίδεται η γέννηση της λέξης «νυμφίδιο» (nymphet), έννοιας που περιγράφει ένα θηλυκό μεταξύ προεφηβείας και εφηβείας με όψη κοριτσιού και δύναμη και ελκυστικότητα γυναίκας που επιδιώκει τη σύναψη ερωτικών σχέσεων.

Η ιστορία της Λολίτα και του Χάμπερτ, του δωδεκάχρονου κοριτσιού που γίνεται αντικείμενο πόθου και εμμονής για τον μεσήλικα καθηγητή και πατριό της, έχει μετατραπεί πια σε σύμβολο: του πειρασμού και του απαγορευμένου, της ανήθικης έλξης, της πρώιμης σεξουαλικότητας και φυσικά της λεπτής γραμμής που χωρίζει τον έρωτα με ένα ανήλικο κορίτσι από την παιδοφιλία (αν χωρίζονται τελικά). Η ιστορία έχει μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη δύο φορές, μία το 1962 από τον Stanley Kubrick προσανατολισμένη περισσότερο στο σασπένς που υπάρχει στο βιβλίο και μία το 1997 με σαφή ροπή στην κατάδειξη της αρρωστημένης (;) ερωτικής σχέσης μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ταινίες η Lolita ήταν 14 ετών και όχι 12, κατά παρέκκλιση του βιβλίου, με στόχο να μετριαστεί όσο ήταν δυνατό η λογοκρισία και η κοινωνική κατακραυγή που τη συνόδευε. 


Lolita Reversed 

Η Λολίτα και η ιστορία της είναι λοιπόν γνωστές. Γι' αυτό ο Χρήστος Καρασαββίδης μας την παρουσιάζει στο Θέατρο Επί Κολωνώ, reversed. Ο ταλαντούχος νεαρός δημιουργός επέλεξε να τονίσει στην εν λόγω θεατρική παράσταση το δίπολο έρωτα-παιδοφιλίας και να φωτίσει μέσα από το έργο του αυτή την πτυχή της ιστορίας. 

Η "Lolita Reversed" δεν αποτελεί ούτε μια μεταφορά του σπουδαίου μυθιστορήματος στο σανίδι, ούτε μια θεατρική αποτύπωση των δύο ταινιών. Αποτελεί ένα νέο έργο, εμπνευσμένο και ξεπεταγμένο από το βιβλίο και διανθισμένο με τα ανάλογα κινηματογραφικά στοιχεία. Πρόκειται για μια Λολίτα «εξελιγμένη» ή αλλιώς για μια Λολίτα-υβρίδιο, που περιλαμβάνει χαρακτηριστικά από τα παραπάνω, αλλά παράλληλα συγκεντρώνει γνωρίσματα ανθρώπων της γενιάς μας και διακρίνεται από μια μοντέρνα ιδιοσυγκρασία. Ο Χρήστος Καρασαββίδης μεταπλάθει την ιστορία της Λολίτα, ενώ ταυτόχρονα καταφέρνει να τη μεταφέρει στη σημερινή εποχή και να την κάνει επίκαιρη.

Η συγκεκριμένη παράσταση ανήκει στο πειραματικό είδος θεάτρου, προερχόμενη άλλωστε από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και ως τέτοια έχει την αντίστοιχη σκηνοθεσία, αν και στον δημιουργό είναι σαφές μέσα από το έργο πως δεν αρέσουν ούτε οι «ταμπέλες» ούτε τα «πρέπει». Στο μη περιγραφικό και γεμάτο από μαξιλάρια σκηνικό, οι συμβολισμοί της παράστασης δηλώνουν την ευφυΐα του σκηνοθέτη. Η Λολίτα τρέχει, παίζει και εμπαίζει, προκαλεί, θυμώνει, κάνει έρωτα, πνίγεται. Τα συναισθήματα του θεατή είναι ανάμεικτα: αισθάνεται οίκτο για τον Χάμπερτ, αλλά παράλληλα οργή και θυμό για τον ίδιο, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στο πρωτότυπο. Αυτή η εκδοχή του ήρωα αγγίζει τα όρια ενός μεσήλικα που εκμεταλλεύεται χυδαία το νυμφίδιο και όχι ενός άντρα παρασυρμένου από το πάθος και εγκλωβισμένου στην ερωτική εμμονή του.

Το κείμενο του Χρήστου Καρασαββίδη αποτελείται από αυτούσια κομμάτια του βιβλίου του Ναμπόκοφ (κάποια από αυτά υπάρχουν και στις ταινίες) και από δικά του κείμενα απόλυτα ταιριαστά με το ύφος, την ιστορία, τα νοήματα και τα μηνύματα του κυρίως έργου. Εντύπωση και απέραντη συγκίνηση προκαλεί ένας σπαρακτικός μονόλογος που υπάρχει στην παράσταση και ο οποίος είναι γραμμένος από τον ίδιο. Η λαχτάρα για ελευθερία και η θέληση για αποκοπή από τα όποια δεσμά μας κρατούν εγκλωβισμένους σε μια νοσηρή πραγματικότητα, ήταν συμπυκνωμένα σ' αυτόν τον συγκλονιστικό μονόλογο δια στόματος Δώρας Παρδάλη. Τα γραπτά του Ναμπόκοφ και τα κείμενα του Καρασαββίδη έδεσαν αρμονικά και πήγαν τη «νέα Λολίτα» ένα βήμα παραπέρα. Δεν είναι εύκολα ή εύπεπτα, αλλά δεν περνούν απαρατήρητα. Απαιτούν συγκέντρωση και προσοχή από τον θεατή για βαθύτερη κατανόηση όσων λέγονται και όσων υπονοούνται. Κυρίως των δεύτερων.

λολιτα

Ο σκηνοθέτης επιλέγει να στήσει την παράστασή του με έξι ηθοποιούς, εκ των οποίων οι τρεις αποτελούν διαφορετικές γυναικείες εκδοχές. Ίσως να πρόκειται για διαφορετικές εκδοχές της Λολίτα, ίσως πάλι και όχι. Το ίδιο συμβαίνει και με τους άντρες ήρωες. 

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αυτόν της Λολίτας όπως την έπλασε ο Ναμπόκοφ, βλέπουμε τη Τζωρτζίνα Λιώση. Με το άκουσμα ότι η συγκεκριμένη ηθοποιός θα υποδυθεί αυτή την ηρωίδα και με τις φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν για την προώθηση της παράστασης, ξέραμε ότι τουλάχιστον οπτικά η Τζωρτζίνα Λιώση ήταν ιδανική, μια γεννημένη Λολίτα. Η αψεγάδιαστη ομορφιά της, ο νεανικός της αέρας, ο σωματότυπος, η γλυκύτητα που διαθέτει έμοιαζαν απόλυτα ταιριαστά με τον ρόλο. Το μεγάλο στοίχημα όμως ήταν το εξής: Θα κατάφερνε η ηθοποιός, που έχουμε συνηθίσει ως το «καλό κορίτσι», να ντυθεί τη φορεσιά του λάγνου νυμφιδίου με την ακαταμάχητη σεξουαλικότητα και τη δυναμική να υποτάσσει όποιον θέλει στο πέρασμά του;

Η απάντηση ήρθε θετική. Η ηθοποιός τα κατάφερε και μας ξάφνιασε ευχάριστα, δεδομένου ότι ήταν ένας ρόλος κόντρα -ξαναλέμε- σε ό,τι είχαμε δει μέχρι τώρα από εκείνη. Ως άλλες Λολίτες, που μπορεί να ήταν τελικά και περισσότερες από δύο, είδαμε τις Κρίστελ Καπερώνη και Δώρα Παρδάλη. Η εξέλιξη της Λολίτας του βιβλίου, η Λολίτα-ερωμένη του Βλάντι (Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ), η εκφυλισμένη Λολίτα, η Λολίτα του 2017, η Λολίτα σκέψη στο μυαλό του συγγραφέα. Πολλές Λολίτες ή η Λολίτα σύμβολο. Και οι δύο ηθοποιοί είναι παρούσες για να συνδέσουν την κλασική ηρωίδα με το σήμερα. Η Κρίστελ Καπερώνη είναι η πιο τολμηρή από όλες και διακρίνεται για την αυτοπεποίθησή και τον δυναμισμό της. Η δική της εκδοχή είναι -κατά τη γνώμη μας- αυθύπαρκτη και με πολλαπλή σημασία, τόσο πολλαπλή που ανά στιγμές μπερδεύει. Η Δώρα Παρδάλη, διαφέρει κατά πολύ από τις άλλες δύο. Εκτός του εξαιρετικού μονολόγου της που -ας μας επιτραπεί- «σπάει κόκαλα», η ηρωίδα της με τον λυγμό στη φωνή της και την αδυναμία της συμβολίζουν την παρεκτροπή, το "potential" που πάει χαμένο, το «είχα τα πάντα, μα τι πήγε λάθος;» και είναι συγκινητική. Τέλος, η Μάρω Παπαδοπούλου στον ρόλο της μητέρας της Λολίτα, όπως ακριβώς διαγράφεται στο βιβλίο, είναι υπέροχη, τόσο στις χιουμοριστικές της σκηνές όσο και σε αυτές της σιωπής γεμάτης νόημα...

Ο έμπειρος Κώστας Καζανάς υποδύεται τον καθηγητή, σε έναν από τους πλέον κατακεραυνωμένους ήρωες βιβλίων. Το έργο του είναι εξ' ορισμού δύσκολο. Διεκδικεί να τον «ακούσει» ο θεατής που τον σιχαίνεται για τα αίσχη του. Προσπαθεί να τον κατανοήσουν θεοί και άνθρωποι όταν και ο ίδιος ακόμα γνωρίζει πως είναι αδικαιολόγητος. Κι όμως, με την εξέλιξη της ιστορίας, ο τρίτος παρατηρητής πιάνει τον εαυτό του να συμπονά, ακόμη και να δίνει ελαφρυντικά στον καθηγητή, ο οποίος «επικαλείται την άγνοια για όσα δεν νιώσαμε ποτέ» σε μία κορυφαία φράση του έργου, για να αντέξει. Ο ηθοποιός είναι καλός, προσεγγίζει πιστά και με συνέπεια τον χαρακτήρα του, όπως διαμορφώθηκε από τον Ναμπόκοφ, εκφράζει και γεννά συναισθήματα. Ο θίασος συμπληρώνεται από τον ηθοποιό αλλά και δημιουργό Νικόλα Ανδρουλάκη. Ο ρόλος του είναι κάπως θολός στα μάτια του θεατή: τις περισσότερες φορές μοιάζει να ενσαρκώνει τον ίδιο τον συγγραφέα και σε κάποιες άλλες είναι σαν να πραγματοποιούσε έναν ειρωνικό εσωτερικό διάλογο, ως Χάμπερτ. Πολύ καλή η προσπάθειά του, αν και και σε μερικά σημεία αγγίζει την υπερβολή.


Η προσέγγιση του Καρασαββίδη παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς οι συνειρμοί, οι συνδέσεις και οι παραλληλισμοί που δημιουργούνται στον θεατή είναι πολλοί και ποικίλοι.
Τα συναισθήματα των χαρακτήρων και οι ιδιοσυγκρασίες των ηρώων «παντρεύονται», το βιβλίο, οι ταινίες και η θεατρική παράσταση γίνονται ένα και, κάπως έτσι, ένα πέπλο διακειμενικότητας σκεπάζει ολόκληρο το εγχείρημα της "Lolita Reversed".

Ωστόσο, παρά το ενδιαφέρον της σκηνοθετικής προσέγγισης, ο θεατής μπερδεύεται μέσα στην προσπάθεια του σκηνοθέτη να «χωρέσει» τις σκέψεις του, τους συμβολισμούς του, τις απόψεις του και τη δική του οπτική. Από τη μία, αλλάζοντας το βασικό κόνσεπτ και, από την άλλη, προσαρμόζοντας το έργο στη σημερινή πραγματικότητα και, ειδικότερα, στον θεατρικό χώρο του τόπου μας με όλα τα κακώς κείμενα που ενυπάρχουν, δεν δίνεται στον θεατή μία ξεκάθαρη εικόνα και μία διαφανής δομή, ώστε να μπορεί να κατανοήσει πλήρως την παράσταση την οποία παρακολουθεί. Αξίζει να σημειωθεί η πιο δυνατή, ίσως, σκηνή, που απεικονίζει τη σκληρή πραγματικότητα του αγοραίου έρωτα. Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για έναν σκηνοθέτη που θα μας απασχολήσει πολύ και στο μέλλον με τις πρωτότυπες ιδέες του και την εναλλακτικότητα με την οποία αντιμετωπίζει το θέατρο. Στα συν της παράστασης η μουσική της, την οποία επιμελείται ο ίδιος.

Η "Lolita Reversed" είναι μία παράσταση τολμηρή, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα εγχειρήματα της φετινής θεατρικής σεζόν που θα σας εξελίξει την ιστορία της δημοφιλούς Λολίτας κατά πολύ. Αντέχετε να τη/τις γνωρίσετε;

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο-Σκηνοθεσία-Μουσική επιμέλεια: Χρήστος Καρασαββίδης
Σκηνογράφος: Ηλέκτρα Σταμπούλου
Ενδυματολόγος: Βασιλική Σύρμα
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κούδα
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Giovanni Greco
Video artist: Μαίρη Θηβαίου
Παραγωγή: Λυκόφως
Παίζουν: Κώστας Καζανάς, Μάρω Παπαδοπούλου, Τζωρτζίνα Λιώση,
Δώρα Παρδάλη, Νικόλας Ανδρουλάκης, Κρίστελ Καπερώνη

Πληροφορίες:
Θέατρο Επί Κολωνώ  
Ναυπλίου 12 & Λένορμαν 94, Αθήνα

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Εώς 17 Δεκεμβρίου ( Σάββατο 18:15, Κυριακή 21:15)

Αξιολόγηση Θεατρικής Παράστασης
Βαθμός Παράστασης
9,0 / 10 (σε 2 αξιολογήσεις)
Για να αξιολογήσετε επιλέξτε το επιθυμητό αστέρι

Κωδικός επιβεβαίωσης, γράψτε τους χαρακτήρες που βλέπετε στην εικόνα

Διαβάστε ακόμα