Η σύμβαση της εποχής λέει ότι με το πέρασμα στο 2020 ολοκληρώθηκε μια δεκαετία. Η σύμβαση λέει, ακόμη, ότι όποτε ολοκληρώνεται μια χρονική περίοδος, πολλώ δε μάλλον μια δεκαετία, οφείλουμε να κοιτάμε πίσω και να κάνουμε τον απολογισμό της. Και ποιοι είμαστε εμείς να αντιταχθούμε στις συμβάσεις της εποχής; Τους τελευταίους μήνες, λοιπόν, κοιτάξαμε πίσω, από τις αρχές του 2010 ως και τα τελειώματα του 2019 και αναζητήσαμε όσα μας άγγιξαν, όσα μας συγκίνησαν και τελικά όσα πήραμε μαζί μας στη νέα δεκαετία που ξεκίνησε. Όχι πως όσα λείπουν θα τα ξεχάσουμε, μα να, αυτά εδώ έχουν ήδη κερδίσει τη θέση που τους αρμόζει.
Διαβάστε τα άρθρα μας για τους σκηνοθέτες, τους ελληνικούς δίσκους και τους διεθνείς δίσκους που ξεχωρίσαμε.
Ο κινηματογράφος πέρασε μια ιδιαίτερη δεκαετία. Η εμφάνιση του Netflix και άλλων διαδικτυακών συνδρομητικών υπηρεσιών αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε ταινίες και αμφισβητεί την πρωτοκαθεδρία της μεγάλης οθόνης, που παρά την τηλεόραση και την πειρατεία ήταν δεδομένη. Παράλληλα, η πληθώρα τηλεοπτικών σειρών κινηματογραφικού budget και αισθητικής κλέβει μερίδιο από την πίτα. Ο κινηματογράφος αντιδρά με την παραγωγή ταινιών μεγαλύτερης διάρκειας και δίνοντας στο κοινό αυτό που (νομίζει ότι) θέλει, που για αυτή τη δεκαετία ήταν οι ταινίες με υπερήρωες. Ακόμα και αν δεν συντασσόμαστε απαραίτητα με τον Scorcese που σχεδόν τις αποκάλεσε «σκουπίδια», έχουμε έντονους προβληματισμούς σχετικά με το μονοπώλιο που τείνει να δημιουργηθεί. Προβληματισμοί υπήρξαν και για τις αποκαλύψεις για σεξουαλική παρενόχληση στη βιομηχανία του κινηματογράφου, με προεξέχον το σκάνδαλο Weinstein. Βρισκόμαστε στην εποχή #MeToo και ευελπιστούμε να παραμείνουμε. Κανένας επαγγελματικός κλάδος δεν είναι αγγελικά πλασμένος, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει από το να καθαρίζουμε την κόπρο που μας τριγυρίζει.
Αρκετά όμως με τις εισαγωγές, τις γενικότητες και τον αρνητισμό. Σε αυτό το άρθρο γιορτάζουμε τις ταινίες της δεκαετίας 2010-2019, όπως τις επέλεξαν έξι συντάκτες μας. Μία ταινία από τον ελληνικό κινηματογράφο (ήδη μαντεύετε ποια!) και είκοσι από τις διεθνείς παραγωγές, ενώ καταγράφουμε μαζί και ορισμένες που απλώς δεν χώρεσαν στη λίστα μας.
Ελληνικός κινηματογράφος
Η ταινία που ξεχωρίσαμε
«Κυνόδοντας» (2009)
διεθνής τίτλος: "Dogtooth"
Ξεκίνησε να προβάλλεται στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2009, αλλά κυκλοφόρησε διεθνώς το 2010. Οπότε, θεωρούμε ότι -έστω και καταχρηστικά- ανήκει στις ταινίες των ‘10s.
Μετά από την «Κινέτα» του 2005, ο Γιώργος Λάνθιμος έκανε το ξεπέταγμά του στα τέλη του 2009 με τον «Κυνόδοντα», μία ταινία γνωστή πλέον και εκτός των ελληνικών συνόρων (υποψηφιότητα για Oscar Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας), με πολύ αμφιλεγόμενες, ωστόσο, κριτικές και ποικίλα επίπεδα αποδοχής της. Για εμένα, είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές ταινίες της δεκαετίας που μας πέρασε, καθώς μιλάει για τον πυρήνα της οικογένειας ανεξάρτητα από την ελληνική πραγματικότητα, προσδίδοντας έναν καθολικό χαρακτήρα στο εγχείρημα. Η υπόθεση αφορά μία οικογένεια με τρία ενήλικα παιδιά που δεν έχουν γνωρίσει άλλο κόσμο πέρα από το πολυτελές σπίτι τους, το οποίο απαγορεύεται να εγκαταλείψουν, μέχρι να τους πέσει ο πρώτος κυνόδοντας. Το σεναριακό δίδυμο Λάνθιμος - Φιλίππου στήνει ένα αλληγορικό έργο με συμβολισμούς προκειμένου να εξηγήσει πώς δημιουργούνται και αναπαράγονται οι κοινωνικές συμβάσεις περιορίζοντας τα εξωτερικά ερεθίσματα που μπορεί να τις αλλοιώσουν (π.χ. η γάτα είναι το πιο επικίνδυνο ζώο). Κι ενώ οι ηθοποιοί έχουν πάνω κάτω το ίδιο physique –κάπως ψυχρό και άχαρο– καταλήγει αυτό να γίνει ένα πετυχημένο χαρακτηριστικό στοιχείο της ταινίας, που πλησιάζει τους ήρωες με ρεαλιστικό τρόπο. Αδιαμφισβήτητα μία ταινία «τροφή για σκέψη». – Ελένη Ζαρκάδα
Εύφημος μνεία στις παρακάτω ταινίες, σε αλφαβητική σειρά:
Έτερος Εγώ (2016)
Το ελληνικό "Seven" δια χειρός Σωτήρη Τσαφούλια.
Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά (2013)
Ένα άδειο ξενοδοχείο, μια μισοάδεια πισίνα και ο Χρήστος Στέργιογλου.
Μαύρο Λιβάδι (2009)
Ένα λυρικό παραμύθι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Τετάρτη 04:45 (2015)
Δεν έγινε το ελληνικό "John Wick", αλλά του Μάινα του πηγαίνει το νουάρ.
Το τελευταίο σημείωμα (2017)
Μνήμες Κατοχής και εκτελέσεων. Δυνατές ερμηνείες και σπουδαίο σινεμά από τον Παντελή Βούλγαρη.
Χώρα προέλευσης (2010)
Η πρώτη ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα σοκάρει και παραλύει. Ακόμα περιμένουμε τη λύτρωση.
Catastroika (2012)
Ίσως το αρτιότερο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου για την ελληνική οικονομία.
Tungsten (2011)
Μια αλληγορία για την Αθήνα της κρίσης και τη ζωή που αντιγράφει την τέχνη.
Xenia (2014)
Ένα συγκινητικό road movie που στέκεται περήφανα κόντρα σε προκαταλήψεις.
Διεθνείς παραγωγές
Οι ταινίες που ξεχωρίσαμε σε αλφαβητική σειρά
"All Is Lost" (2013)
ελληνικός τίτλος: «Όλα χάθηκαν»
Το μοναχικό ταξίδι ενός ηλικιωμένου στον Ινδικό Ωκεανό μετατρέπεται σε αγώνα επιβίωσης μετά από την πρόσκρουση του ιστιοπλοϊκού του σε κοντέινερ. Δεν φαίνεται ιδιαίτερα έμπειρος ναυτικός, καθώς ξεφυλλίζει βιβλία πλοήγησης και σπαζοκεφαλιάζει με τον εξάντα. Αλλά είναι δεξιοτέχνης και εφευρετικός και δεν το βάζει κάτω. Και έχει τόσο απαράμιλλο στυλ, που κι αυτήν την καταιγίδα θα την υποδεχθεί καλοξυρισμένος.
Ο J.C. Chandor διασκεύασε ελεύθερα, αν και ενδεχομένως ασυνείδητα, τον Hemingway και παρουσίασε μια απλή ιστορία για έναν γέρο και τη θάλασσα. Η παντελής απουσία διαλόγων, πέρα από κάποιες κραυγές, φέρνουν στο επίκεντρο τους ήχους της θάλασσας και της καταιγίδας, καθώς και την υπέροχη μουσική του Alex Ebert, με προεξέχον το κεντρικό θέμα και το "Amen" των τίτλων τέλους.
Ο λόγος ύπαρξης της ταινίας, γενικότερα, αλλά και σε αυτή τη λίστα, είναι ο Robert Redford - ναι, αυτός που το νεότερο κοινό γνωρίζει μέσω σύντομων εμφανίσεων σε ταινίες του MCU. Στην πρώτη του ταινία αφού σταμάτησε τη σκηνοθεσία, αφέθηκε ολοκληρωτικά στον Chandor, επικεντρώθηκε στην ερμηνεία και την απογείωσε, σηκώνοντας μόνος του –στα 75 του χρόνια– δραματουργικά και τα 100 λεπτά της ταινίας.
Με υποδειγματική αφήγηση και συνεχή δράση που φαινομενικά αντιβαίνει στον άκρως πειραματικό χαρακτήρα του, το "All Is Lost" εξερευνά με τον πιο εύγλωττο, οικείο και ανεπιτήδευτο τρόπο τα όρια της ανθρώπινης αποφασιστικότητας. – Ορέστης Καζασίδης
"Amour" (2012)
ελληνικός τίτλος: «Αγάπη»
Οπωσδήποτε μία ταινία όπως το "Amour" δεν φέρνει στον θεατή ευχάριστα συναισθήματα, αφού πραγματεύεται υπαρξιακές έννοιες, όπως τα γηρατειά, η αρρώστια και ο θάνατος. Εξερευνώντας τις παραπάνω έννοιες στα πλαίσια μιας ώριμης ερωτικής σχέσης, ο Michael Haneke φέρνει στο προσκήνιο την αγάπη που αναδύεται στις δύσκολες στιγμές που η ζωή απειλείται. Ο George και η Anne είναι ένα ευτυχισμένο ζευγάρι ηλικιωμένων που πρέπει να αντιμετωπίσει μία πολύ δύσκολη στιγμή: το εγκεφαλικό που παθαίνει η Anne, το οποίο αλλάζει όχι μόνο την ποιότητα ζωής της, αλλά και την ίδια την προσωπικότητά της. Οι θεατές παρακολουθούν, λοιπόν, την πορεία της σχέσης από μία ευχάριστη στιγμή στην έναρξη, προς τις χειρότερες, με τέτοια ρεαλιστική λεπτομέρεια που είναι δύσκολο να μείνουν ασυγκίνητοι ή ακόμα και να μη δυσφορήσουν. Πάντως, ασυγκίνητες δεν έμειναν ούτε οι επιτροπές των κινηματογραφικών φεστιβάλ και διοργανώσεων, αφού κέρδισε -μεταξύ άλλων- τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και το Oscar Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Για εμένα, ήταν μία από τις πιο συναισθηματικά φορτισμένες στιγμές στον κινηματογράφο, αλλά και από τις πιο ενδιαφέρουσες συνάμα, αφού είναι από τις λίγες ταινίες που ασχολούνται με την τρίτη ηλικία και τους καθημερινούς προβληματισμούς της. – Ελένη Ζαρκάδα
"Arrival" (2016)
Δώδεκα διαστημόπλοια εξωγήινων με σχήμα που θυμίζει τον ʻOumuamua, τον πρώτο διαστρικό επισκέπτη που ανιχνεύσαμε το 2017, φτάνουν στη Γη. Οι κυβερνήσεις και οι πολίτες πανικοβάλλονται και οι επιστήμονες επιστρατεύονται, πριν επέμβει ο στρατός. Το "Arrival" ξεκινά με το ερώτημα πώς θα επικοινωνήσουμε με τους εξωγήινους, αποτυπώνοντας τις προσπάθειες μιας γλωσσολόγου και ενός θεωρητικού φυσικού να δώσουν χρηστικές απαντήσεις. Οι ανθρωπιστικές και οι θετικές επιστήμες συναντιούνται για να συνεργαστούν και όχι για να ανταγωνιστούν.
Πριν ασχοληθεί με το σύμπαν του Blade Runner και προσεχώς του Dune, ο Denis Villeneuve βούτηξε στην επιστημονική φαντασία με μια ιστορία που θυμίζει το "Contact" του Carl Sagan. Η Amy Adams υποδύεται τη γλωσσολόγο που όχι μόνο θα αποκρυπτογραφήσει τη γραπτή γλώσσα των εξωγήινων, αλλά και θα αρχίσει να ονειρεύεται σε αυτή. Στο απογειωτικό δεύτερο μέρος μπαίνουμε σε λιγότερο εξερευνημένες περιοχές. Ποια επίδραση μπορεί να έχει η γλώσσα στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο (ξεκινήστε γκουγκλάροντας τον όρο "linguistic relativity"); Υπάρχει στ’ αλήθεια ελεύθερη βούληση; Είναι το μέλλον αναπόφευκτο ή επιλογή μας; Παραδινόμαστε στο πεπρωμένο μας ή το διαμορφώνουμε;
Το "Arrival" δεν περιμένει το τελευταίο πεντάλεπτο για κάποια ανατροπή. Χτίζει σταδιακά την αγωνία και αποκαλύπτει ξεκάθαρα τα χαρτιά του, ώστε ο θεατής να αφοσιωθεί στην πραγματική ουσία του. Προσπαθώντας να επικοινωνήσουμε με τους άλλους –έστω κι αν είναι εξωγήινοι– τελικά γνωρίζουμε πιο βαθιά τον ίδιο μας τον εαυτό. – Ορέστης Καζασίδης
"Black Swan" (2010)
ελληνικός τίτλος: «Μαύρος Κύκνος»
Η Natalie Portman στα καλύτερά της και φυσικά με το χρυσό αγαλματίδιο Oscar ανά χείρας. Για το "Black Swan" ο λόγος, το οποίο μνημονεύεται ακόμα και σήμερα ως μια ανεπανάληπτη ψυχολογική ταινία που καταπιάνεται με τις εσωτερικές μάχες του ανθρώπου. Ο Darren Aronofsky δημιούργησε μια εκπληκτικά σκοτεινή ατμόσφαιρα με πολλές ανατριχιαστικές και καθηλωτικές σκηνές. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από μια μπαλαρίνα η οποία παλεύει με τους δαίμονές της. Η πορεία προς την κατάληξή της σκηνοθετήθηκε με μαεστρία από τον Aronofsky, ενώ το τέλος του ταξιδιού της πρωταγωνίστριας είναι αυτό που έπρεπε. Το "Black Swan" αξίζει να θεωρείται μία από τις κορυφαίες ταινίες της περασμένης δεκαετίας. – Θωμάς Τζίτζης
"Hell or High Water" (2016)
ελληνικός τίτλος: «Πάση θυσία»
Μία από τις σπουδαιότερες ταινίες των τελευταίων ετών, κυρίως για την ησυχία και τη μετριοπάθειά της. Οι ερμηνείες των Ben Foster, Chris Pine, Jeff Bridges και Gil Birmingham, σε αυτό το γουέστερν που πατάει στα βήματα των αδελφών Cohen, είναι υποδειγματικές και απογειώνουν το καλογραμμένο σενάριο του Taylor Sheridan. Οι σχέσεις των δύο αδελφών καθώς και των δύο συναδέλφων αστυνομικών είναι πραγματικά συγκινητικές και βαδίζουν σε ένα τεντωμένο σχοινί, το οποίο χωρίζει πάντα το καλό από το κακό, το ηθικό και το ανήθικο.
Είναι να απορεί κανείς, αλλά ένας Βρετανός σκηνοθέτης, ο David Mackenzie, καταφέρνει και γυρίζει τόσο μαεστρικά μια ιστορία που διαδραματίζεται στην Άγρια Δύση και κάνει τα αμερικάνικα σαγόνια να πέφτουν στο πάτωμα.
Ένα από τα σημαντικότερα ατού της ταινίας, είναι η μουσική που έγραψαν για αυτήν οι Nick Cave και Warren Ellis και είναι να γελάει κανείς που δεν ήταν υποψήφια για Oscar. Θεωρώ πως τόσο το σενάριο (το έχασε από το "Manchester by the Sea", αν είναι δυνατόν), όσο κι ο Jeff Bridges (το πήρε ο Mahershala Ali, μικρότερη η αντίρρησή μου σε αυτό) έπρεπε να έχουν κερδίσει τα αγαλματάκια. – Δημήτρης Καμπούρης
"Jagten" / "The Hunt" (2012)
ελληνικός τίτλος: «Το κυνήγι»
Μεγάλη ταινία από μεγάλο σκηνοθέτη με μεγάλο ηθοποιό. Κανονικά εδώ θα έπρεπε να τελειώνει η «κριτική» κι όσοι δεν την έχετε δει να τρέξετε να τη δείτε.
Ο Thomas Vinterberg σκηνοθετεί τον Mads Mikkelsen πιθανότατα στην καλύτερη του ερμηνεία. Σοβαρός, μετρημένος, με τις απαραίτητες εξάρσεις, όπου ο ρόλος το απαιτεί, σε τραβάει μαζί του στην τρύπα χωρίς πάτο που πέφτει και δημιουργείται από ένα παιδικό ψέμα.
Μια ταινία που μιλάει κυρίως για την αδυναμία της κοινωνίας να μπει σε μια διαδικασία κρίσης και έρευνας, πριν αυθαίρετα καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα κι αρχίσει να εξαπολύει ένα κυνήγι μαγισσών. Μια αγελαία συμπεριφορά, μιας «ομάδας» ανθρώπων που αρέσκονται στο εύκολο κατηγορώ, χωρίς να μπουν καν στη διαδικασία να το ψάξουν λίγο περισσότερο. Μια «ομάδα» ανθρώπων που μπορεί να περιλαμβάνει ξένους και κολλητούς, αστυνόμους και εγκληματίες, απλούς πολίτες κάθε χρώματος, τάξης κι ιδέας, αφού το μόνο που τους ενώνει εκείνη τη στιγμή είναι η δύναμη της μάζας.
Για να το πω απλά κι ελληνικά, must see ταινία. – Δημήτρης Καμπούρης
"Inception" (2010)
Ο Christopher Nolan είναι ένας από τους πιο πολυσυζητημένους σκηνοθέτες της τελευταίας εικοσαετίας. Όχι άδικα, καθώς η φιλμογραφία του αποτελείται από εξαιρετικές ταινίες. Η βασική ιστορία του "Inception" ταξιδεύει τον θεατή στον κόσμο των ονείρων μέσω του Dominick Cobb, ενός επαγγελματία κλέφτη ιδεών, που με τη χρήση μιας ιδιαίτερης τεχνολογίας εισχωρεί στο ασυνείδητο ανυποψίαστων θυμάτων την ώρα που αυτά κοιμούνται. Έρχεται όμως η στιγμή που ο Cobb θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια μεγάλη πρόκληση. Θα πρέπει να κάνει την αντίθετη διαδικασία από τη συνηθισμένη και να φυτέψει μια ιδέα στο μυαλό ενός σημαντικού επιχειρηματία.
Η σκηνοθεσία του Nolan σε συνδυασμό με το πανέξυπνο σενάριο και τα απίστευτα οπτικά εφέ παίζουν με το μυαλό του θεατή από το πρώτο μέχρι και το τελευταίο δευτερόλεπτο. Παρά την μεγάλη του διάρκεια και την πληθώρα πληροφοριών, η ένταση παραμένει στα ύψη δίχως να κουράζει στο ελάχιστο. Όταν μάλιστα η ένταση αυτή είναι «ντυμένη» με τις υπέροχες μελωδίες του Hans Zimmer, το αποτέλεσμα είναι ακόμα καλύτερο.
Το "Inception" είναι η πιο άρτια ταινία του Christopher Nolan μέχρι σήμερα. Αποτελεί με βεβαιότητα μια από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας που μας πέρασε, καθώς κατάφερε και ρίζωσε στο μυαλό μου από την πρώτη φορά που την είδα και πολύ πιθανόν στο μέλλον θα είναι ένα από τα κλασσικά κομμάτια του κινηματογράφου. – Ραφαήλ Αντωνιάδης
"Les Intouchables" / "Intouchables" (2011)
ελληνικός τίτλος: «Άθικτοι»
Μια ιστορία που φέρνει κοντά δύο ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο, με φόντο το Παρίσι και μουσική ένδυση από τον Ludovico Einaudi. Ο Driss προσλαμβάνεται ως φροντιστής του Philippe, που είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο λόγω αναπηρίας. Μαζί με τον Driss, ο Philippe βιώνει συναισθήματα ασυνήθιστα της καθημερινότητας του. Η συνύπαρξή τους αποτελεί μία ευκαιρία και για τους δύο να κινηθούν σε αχαρτογράφητα εδάφη. Μέσα από κωμικές στιγμές, οι «Άθικτοι» μας φέρνουν αντιμέτωπους με τα στερεότυπά μας προς το διαφορετικό και μας συγκινούν. Ο Omar Sy ξεχωρίζει με την τόσο εκφραστική και ζωντανή του ερμηνεία, κάνοντας τον χαρακτήρα που υποδύεται να μείνει αξέχαστος στους θεατές. – Ελένη Ζαρκάδα
"Contratiempo" / "The Invisible Guest" (2016)
ελληνικός τίτλος: «Αόρατος Επισκέπτης»
Σε αυτό το θρίλερ μυστηρίου, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας Adrián Doria ξυπνά κλειδωμένος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, δίπλα στο νεκρό σώμα της ερωμένης του. Καθώς δεν μπορεί να εξηγήσει πώς βρέθηκε εκεί, ο Doria κατηγορείται για τη δολοφονία της. Με σκοπό να αποδείξει την αθωότητά του, προσλαμβάνει μια διακεκριμένη δικηγόρο, με την οποία θα πρέπει να συνεργαστούν, έχοντας εχθρό τους τόσο τον χρόνο, όσο και την κοινή λογική.
Ο Ισπανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Oriol Paulo μας είχε δείξει ήδη τις δυνατότητές του από την προηγούμενη ταινία του με τίτλο "El Cuerpo" («Το σώμα»), ωστόσο, εδώ ξεπέρασε τον ίδιο του τον εαυτό. Το σκοτεινό-μουντό μοτίβο σε συνδυασμό με την εξαιρετική φωτογραφία της ταινίας δημιουργούν μια εκπληκτική ατμόσφαιρα που ταιριάζει απόλυτα με το μυστήριο και την αγωνία που νιώθει ο θεατής από το εξαιρετικό και αψεγάδιαστο σενάριο. Παρότι υπάρχει μια επανάληψη εναλλακτικών ιστοριών για το ίδιο γεγονός, το "Contratiempo" καταφέρνει να μην κάνει «κοιλιά». Αντιθέτως, οι ανατροπές που καταδέχονται η μία την άλλη καθηλώνουν τον θεατή μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο.
Στο Hollywood πολύ πιθανόν να ζηλεύουν τέτοιες ταινίες, καθώς ο Oriol Paulo, σαν ένας μοντέρνος Alfred Hitchcock, δημιούργησε ένα σημείο αναφοράς για το πώς θα πρέπει να είναι ένα σύγχρονο θρίλερ μυστηρίου. Αυτό και μόνο αρκεί για να συμπεριληφθεί στις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας που μας πέρασε. – Ραφαήλ Αντωνιάδης
"Joker" (2019)
Η ψυχική ασθένεια και η περιθωριοποίηση των ανθρώπων που ταλανίζονται από αυτή είναι ένα all time classic θέμα της τέχνης και ιδιαίτερα του κινηματογράφου, άλλοτε ως προσπάθεια να δοθούν εξηγήσεις σε ψυχικά φαινόμενα και άλλοτε για την ευαισθητοποίηση του κοινού. Ωστόσο, αυτό που χαρακτηρίζει την ταινία του Todd Phillips με τον δικό του Joker είναι ότι δημιουργεί ένα ασφυκτικό περιβάλλον από το οποίο ο θεατής δεν μπορεί να ξεφύγει, βιώνοντας πολύ έντονα την εμπειρία θέασής της. Η αντισυμβατικότητα του χαρακτήρα, η συνύπαρξη καλού-κακού στον ίδιο ήρωα και μία ερμηνεία που συγκλονίζει του -βραβευμένου με Oscar Α' Αντρικού Ρόλου- Joaquin Phoenix είναι τα βασικά συστατικά της επιτυχίας αυτής της ταινίας. Φέρνοντας στο προσκήνιο κοινωνικά ζητήματα που λαμβάνουν χώρα γύρω μας, τα οποία ωστόσο επιδεικτικά αγνοούμε, ο Joker κάνει μία απέλπιδα προσπάθεια να μας ευαισθητοποιήσει, ακόμα και φορώντας την μάσκα του κακού. Στο σύνολό της πρόκειται για μία σκοτεινή ταινία, με ανατριχιαστική μουσική επένδυση που δεν σου δίνει την ευκαιρία να πάρεις ανάσα. Αποτελεί ένα must see που δεν πρέπει να λείπει από την λίστα σου με τις καλύτερες ταινίες και ερμηνείες όλων των εποχών. – Ελένη Ζαρκάδα
"Mad Max: Fury Road" (2015)
ελληνικός τίτλος: «Mad Max: Ο δρόμος της οργής»
Το υπερθέαμα του "Mad Max: Fury Road" έχει μείνει ανεξίτηλο. Είναι αυτό που λέμε ότι μένεις με το στόμα ανοιχτό παρακολουθώντας μια ταινία δράσης που τα έχει πραγματικά όλα. Μπορεί σεναριακά να μην είναι κάτι ξεχωριστό, αλλά οι εικόνες ξεπερνούν κάθε όριο μαγνητίζοντας το θεατή. Charlize Theron και Tom Hardy σε πρωταγωνιστικούς ρόλους ανεβάζουν το επίπεδο της ταινίας, η οποία που δεν σταματάει καθ’ όλη τη διάρκειά της να «τρέχει» και να γεμίζει σκηνές δράσης. Το "Mad Max: Fury Road" είναι μια κινηματογραφική εμπειρία, η οποία, όσες φορές και να τη δεις, θα σε καθηλώνει στο κάθισμα και θα ανεβάζει τις ταχύτητές σου στο μέγιστο. – Θωμάς Τζίτζης
"Moonrise Kingdom" (2012)
ελληνικός τίτλος: «Ο έρωτας του φεγγαριού»
Πώς θα μπορούσε να λείπει ο Wes Anderson από τις ταινίες της δεκαετίας; Από το έργο του ξεχωρίζω το "Moonrise Kingdom" για την απλότητα, το χιούμορ, τα συμμετρικά κάδρα, τα πολύχρωμα σκηνικά, αλλά και την αγνότητα του έρωτα, την εφηβική τρέλα και την επανάσταση δοσμένη από δύο μικρά παιδιά. Δύο χαρακτήρες τόσο ιδιαίτεροι, με τη δική τους ολοκληρωμένη προσωπικότητα, που τολμούν να ονειρεύονται και να δραπετεύουν. Ο Wes Anderson καταφέρνει να χτίσει μια ιστορία με βασικούς χαρακτήρες τα παιδιά, αλλά κεντρικές ιδέες με τις οποίες μπορεί να ταυτιστεί ο καθένας. Από την άλλη, η σκηνοθεσία θα ικανοποιήσει και τον πιο ψυχαναγκαστικό. Όλα μελετημένα, τοποθετημένα με τρόπο που δημιουργεί την απόλυτη αρμονία στο πλάνο. Και φυσικά η χρωματική παστέλ πανδαισία. Ένα παραμύθι για μεγάλους και μάλιστα ένα παραμύθι για τους μεγάλους που θα ήθελαν να νιώσουν για λίγο και πάλι παιδιά. – Μύριαμ Πατρού
"Nymphomaniac" (2013)
Τα δύο μέρη της νυμφομανούς Charlotte Gainsbourg πηγάζουν από τις πιο σκοτεινές σκέψεις. Ίσως και όχι βέβαια, αν αναλογιστούμε πως η ταινία αποτελεί μια βαθυστόχαστη συζήτηση γύρω από όλα τα θέματα της ανθρωπότητας. Ο Lars von Trier έφτιαξε μια ταινία με σκοπό να σοκάρει. Και το κατάφερε όχι με τις σκηνές σεξουαλικού περιεχομένου, αλλά με γεμάτες ειλικρίνεια σκληρές κουβέντες γύρω από θέματα, όπως η ανθρώπινη ζωή, η θρησκεία, ο πόλεμος, η ειρήνη. Μετά τις δύο ταινίες "Nymphomaniac" ο οργασμός που συμβαίνει στο μυαλό δεν ξεπερνιέται εύκολα. Αξίζει δύο και τριών προβολών για να εντοπίσει ο θεατής κάθε φορά και κάτι άκρως ενδιαφέρον, αλλά αιρετικό στις συζητήσεις. – Θωμάς Τζίτζης
"Notre jour viendra" / "Our Day Will Come" (2010)
ελληνικός τίτλος: «Θα έρθει η μέρα και για 'μας»
Ποιος είπε ότι οι κοκκινοτρίχηδες δεν είναι κουλ; Σίγουρα όχι ο Romain Gavras που σκηνοθετεί μια ταινία πρόκληση. Τα ηνία της ταινίας κρατάει σφιχτά ο Vincent Cassel, εριστικός, σκοτεινός, μυστηριώδης αλλά και γοητευτικός. Με κεντρική ιδέα τον ρατσισμό απέναντι στους gingers, ένας νεαρός έφηβος γνωρίζει τον ψυχικά ασταθή Cassel, ο οποίος τον παρασύρει στο όνειρο για το ταξίδι στην Ιρλανδία και την επερχόμενη επιθυμητή αποδοχή. Ο Gavras χρησιμοποιεί έναν έξυπνο και χιουμοριστικό τρόπο να παραλληλίσει την έννοια του ρατσισμού μέσα από κάτι φαινομενικά ανούσιο, όπως το χρώμα των μαλλιών. Άλλωστε, πόσο απέχει στην πραγματικότητα από το χρώμα του δέρματος; Καταφέρνει να προκαλέσει με την ακραία και σκοτεινή σκηνοθεσία του που φλερτάρει στα όρια λογικής και παραλογισμού. Ο Gavras δεν φοβήθηκε να την τραβήξει στα άκρα και αυτός είναι και ο λόγος που η ταινία για εμένα ξεχωρίζει από τις δήθεν avant garde προσπάθειες της δεκαετίας! – Μύριαμ Πατρού
"Gisaengchung" / "Parasite" (2019)
ελληνικός τίτλος: «Παράσιτα»
Όταν το "Old Boy" διαδιδόταν σαν ιός στα μέσα των ‘00s, έμοιαζε ότι δεν θα αργούσε η στιγμή που ο μοντέρνος ασιατικός κινηματογράφος (και δεν αναφέρομαι σε ταινίες όπως το «Τίγρης και Δράκος» που κοιτούν περισσότερο στην ασιατική παράδοση) θα κατακτούσε το δυτικό κοινό. Τελικά άργησε. Αλλά το 2019 έφτασε το "Parasite". Ο Bong Joon-ho έφυγε θριαμβευτής τόσο από τις Κάννες, όσο και από τα Oscars, κάνοντας τους Ευρωπαίους να χειροκροτούν όρθιοι και βάζοντας τα γυαλιά στους Αμερικάνους – για να διαβάζουν τους υπότιτλους.
Πρόκειται για μια ιστορία για τους πάνω και τους κάτω, δοσμένη με τον πιο επίκαιρο τρόπο. Στη σύγχρονη Σεούλ μια φτωχή οικογένεια καταλαμβάνει σταδιακά όλες τις θέσεις του υπηρετικού προσωπικού μιας πλούσιας οικογένειας. Οι φτωχοί ζουν το όνειρό τους, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι παρά τα παράσιτα του τίτλου, αυτοί που εξαντλούν την εφευρετικότητά τους για να τρυπώσουν στα σπίτια των πλουσίων και καταλήγουν να κρύβονται κάτω από τα έπιπλά τους σαν τις κατσαρίδες. Ένα απρόσμενο γεγονός πυροδοτεί μια αλληλουχία εξελίξεων που θα οδηγήσει στην έκρηξη. Και όταν αυτή γίνει, δεν θα έχει σημασία αν είσαι καλός, ηθικός ή ικανός. Το μόνο που θα έχει σημασία θα είναι αν είσαι πλούσιος ή φτωχός, ένα εγγενές χαρακτηριστικό στο γιγάντιο καπιταλιστικό κράτος που ζούμε. Θα έχει σημασία σε ποιο σπίτι γεννήθηκες. Θα έχει σημασία πώς μυρίζεις. – Ορέστης Καζασίδης
"Roma" (2018)
Ο Alfonso Cuarón καταθέτει την πιο προσωπική του ταινία. Μια ταινία για την πολιτική κατάσταση στο Μεξικό του 1970 μέσα από την ιστορία μιας ιθαγενούς οικιακής βοηθού. Πρόκειται για μια βαθιά συγκινητική προσέγγιση στα ανθρώπινα συναισθήματα, τις κοινωνικές ανισότητες. Παράλληλα, μπορούμε να δούμε τις αναταραχές στην ζωή της οικιακής βοηθού μέσα από την χαοτική κατάσταση των διαδηλώσεων στο Μεξικό ως μια αλληγορία για τη θέση του εαυτού μας μέσα στον κόσμο. Ακολουθεί ο προσωπικός και συλλογικός αγώνας, η εσωτερική σύγκρουση και η λύτρωση. Ο Cuarón διεγείρει τις αισθήσεις του θεατή με δυναμικά πλάνα και έντονους ήχους της καθημερινότητας. Η σκηνοθεσία παίζει με το φως, τις σκιές, τις αντιθέσεις και τις εντάσεις. Προσωπικά εκτιμώ μια ταινία που καταφέρνει να συνδυάσει τόσο ποιητικά την αισθητική και την πολιτική συνείδηση. – Μύριαμ Πατρού
"Scott Pilgrim vs. the World" (2010)
ελληνικός τίτλος: «Ο Σκοτ Πίλγκριμ Εναντίον των 7 Πρώην»
Το "Scott Pilgrim vs. the World" αποτελεί την τέταρτη και ίσως πιο περίεργη κινηματογραφική δουλειά του Edgar Wright. Το σενάριο βασίζεται στο ομώνυμο κόμικ και η ιστορία αφορά τον Scott Pilgrim, ο οποίος ερωτεύεται την Ramona Flowers. Εκείνη, ανταποκρίνεται στο ερωτικό του κάλεσμα, όμως για να την κάνει πραγματικά δική του, ο Scott Pilgrim θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με «τους» εφτά πρώην της.
Ο Edgar Wright κατάφερε να συνδυάσει με απόλυτη αρμονία τον κινηματογράφο, τα κόμικς και τα retro βιντεοπαιχνίδια. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί εκτεταμένα ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία των κόμικς, τις λεζάντες που παρουσιάζουν πληροφορίες ή προσομοιώνουν καταστάσεις. Επίσης, τα ηχητικά και οπτικά εφέ από βιντεοπαιχνίδια, καθώς και οι αναφορές σε αυτά αποτελούν ένα από τα όμορφα συστατικά της ταινίας. Άξιο αναφοράς είναι και το soundtrack, το οποίο αποτελείται τόσο από υπάρχοντα, όσο και από πρωτότυπα τραγούδια.
Το "Scott Pilgrim vs. the World" είναι η πιο ιδιαίτερη κόμικ ταινία της δεκαετίας που μας πέρασε και η θέασή της μου προκαλεί μια γλυκιά νοσταλγία για τα παιδικά-εφηβικά μου χρόνια. Πάνω από όλα όμως, είναι απίστευτα διασκεδαστική, για αυτό και την λάτρεψα. – Ραφαήλ Αντωνιάδης
"Saul fia" / "Son of Saul" (2015)
ελληνικός τίτλος: «Ο Γιος του Σαούλ»
Αν έπρεπε να επιλέξεις μία μόνο ταινία για το Ολοκαύτωμα από τη δεκαετία που πέρασε, νομίζω πως αυτή πρέπει να είναι «Ο Γιος του Σαούλ». Ο Ούγγρος σκηνοθέτης László Nemes ντεμπουτάρει με αυτό το αριστουργηματικό δράμα και κάνει τον κάθε έναν από εμάς Σαούλ. Προσπαθεί με αυτά τα ασφυκτικά, θολά, βρωμισμένα πλάνα να σε τοποθετήσει σε αυτόν τον κόσμο της αδιανόητης φρίκης.
Σε ένα τόσο «βαρετό» πια θέμα, που έχουμε δει δεκάδες, μην πω εκατοντάδες σχετικές ταινίες, τοποθετημένες ρεαλιστικά, σουρεαλιστικά, ποιητικά, ρομαντικά, δραματικά, κωμικά, σατιρικά και ό,τι άλλο θες απέναντί του, είναι λιγοστές εκείνες που πραγματικά αξίζουν της προσοχής, που δεν εκβιάζουν το συναίσθημα, που δεν «καφρίζουν» τα γεγονότα. Κι από αυτές είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού αυτές που ξεχωρίζουν πραγματικά και δικαιολογημένα αξίζουν τα βραβεία όλου του κόσμου. «Ο Γιος του Σαούλ» είναι μία τέτοια ταινία, που καθόρισε την δεκαετία. Δεν είναι πολλές αυτές που κατάφεραν κάτι ανάλογο. Μια ταινία που εντέλει θα καθορίζει τον κινηματογράφο παντοτινά. – Δημήτρης Καμπούρης
"What We Do in the Shadows" (2014)
ελληνικός τίτλος: «Όσα κάνουμε στις σκιές»
Δε σας κρύβω πως πρόκειται για μία από τις απολαυστικότερες κωμωδίες τρόμου της δεκαετίας. Θα έλεγα πως ήμουν από τους τυχερούς, αφού την παρακολούθησα χωρίς να γνωρίζω τίποτα για την πλοκή και την κεντρική ιδέα, άρα ο ενθουσιασμός μου ήταν ακόμη μεγαλύτερος από κάποιον που είναι «προετοιμασμένος».
Μια ταινία από την Νέα Ζηλανδία (πολλά κινηματογραφικά διαμαντάκια προέρχονται από την Ωκεανία), πίσω από την οποία κρύβονται οι δημιουργοί Jemaine Clement and Taika Waititi (ναι, ο ίδιος που έκανε το "Thor: Ragnarok" και το "Jojo Rabbit"). Η ιστορία ουσιαστικά είναι ένα ντοκιμαντέρ το οποίο μιλάει για τις δυσκολίες συγκατοίκησης τεσσάρων βρικολάκων. Νομίζω πως η προηγούμενη πρόταση περικλείει όλα όσα θα πρέπει να περιμένει κανείς. Άφθονο χιούμορ σουρεαλιστικών καταστάσεων, αρκετό αίμα (χελόου … ταινία με βρικόλακες), σκαμπρόζικες, ολοκληρωμένες ερμηνείες, ατμόσφαιρα και χρώμα, κι όλα αυτά σα να μη συμβαίνει τίποτε περισσότερο, σα να βλέπεις ένα απλό επεισόδιο μιας σειράς.
Δεν είναι η καλύτερη ταινία της δεκαετίας, σίγουρα όμως θα μπορούσε να μπει σε μια κατηγορία με τις καλύτερες ιδέες ταινιών. – Δημήτρης Καμπούρης
"Under the Skin" (2013)
ελληνικός τίτλος: «Κάτω από το δέρμα»
Μια μυστηριώδης γυναίκα τριγυρίζει με το βαν της στη Σκωτία αναζητώντας μοναχικούς άνδρες. Αφού τους δελεάσει με την εμφάνισή της, τους παρασύρει στο άντρο της για τα περαιτέρω. Προσοχή, όμως, καθώς τα περαιτέρω δεν είναι αυτά που φαντάζεσαι και αυτό εδώ δεν είναι ένα συνηθισμένο θρίλερ. Μπορεί να προσπαθήσεις να το περιγράψεις και να το ταξινομήσεις, αλλά αυτό ελίσσεται, κυλάει και σε διαψεύδει. Το "Under the Skin" είναι αλλόκοτο, αλλοπρόσαλλο, απόκοσμο και παρανοϊκό. Επίσης, αποτελεί την πιο προκλητική από κάθε προηγούμενη ταινία του Jonathan Glazer, ο οποίος ομολογουμένως έχει «βεβαρημένο» παρελθόν με το "Sexy Beast" και το "Birth".
Η διαφήμισή του ως «η ταινία όπου η Scarlett Johansson εμφανίζεται γυμνή» θα αποτελούσε όχι μόνο φτηνό κόλπο, αλλά και κατάφωρη αδικία. Δυστυχώς η παρουσία της Johansson δεν απέτρεψε την εμπορική αποτυχία. Ωστόσο, της επέτρεψε να δώσει την πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία της καριέρας της, 20 χρόνια μετά από το "Lost in Translation".
Το "Under the Skin" είναι τόσο βαθιά ειλικρινές, τόσο ανεπιτήδευτα γοητευτικό και τόσο εγγενώς ποιητικό που προσφέρει μια μοναδική εμπειρία. Το φινάλε, βγαλμένο λες από εφιάλτη του Jean Cocteau, αποτελεί ήδη μία από τις σημαντικότερες σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου. Μετά από τόσα χρόνια και πολλές προβολές ακόμα αδυνατώ να διατυπώσω ολοκληρωμένα τις σκέψεις μου. Είναι από ξάφνιασμα; Από δέος; Από λατρεία; Μάλλον είναι από όλα αυτά και άλλα τόσα. Τέτοιες ιστορίες μόνο ο κινηματογράφος ως τέχνη μπορεί να προσφέρει. – Ορέστης Καζασίδης
"Relatos salvajes" / "Wild Tales" (2014)
ελληνικός τίτλος: «Ιστορίες για αγρίους»
Ο Αργεντίνος Damián Szifron αφηγείται έξι άγριες ιστορίες σε μια ταινία που διεκδίκησε Oscar και όχι τυχαία. Έξι διαφορετικές ιστορίες που δεν τις συνδέει κάτι, παρά μόνο το μαύρο χιούμορ και μια κοινή γεύση, λίγο πιο γλυκιά ή πικρή κάθε φορά. Δεν είναι δηλαδή από εκείνες τις ταινίες που διαφορετικές ιστορίες ενώνονται σε μία ή έχουν έναν κοινό προορισμό, όπου τα κομμάτια ενώνονται σε κάτι πιο μεγάλο.
Οι ιστορίες αυτές δεν έχουν όλες την ίδια διάρκεια, ούτε φυσικά και την ίδια δυναμική. Παρόλα αυτά, δε θα ήθελες να λείπει καμία. Κάποιες από αυτές θα τρυπώσουν στο μυαλό σας και θα τις θυμάστε για καιρό. Μοιάζουν με κάποια όνειρα/εφιάλτες που βλέπεις και ξαναβλέπεις στον ύπνο σου.
Σίγουρα θα σας έρθει στο μυαλό o Pedro Almodóvar και δεν είναι τυχαίο, αφού ο μεγάλος σκηνοθέτης είναι παραγωγός της ταινίας. Όμως o Damián Szifron καταφέρνει και ξεπερνάει εύκολα τις όποιες συγκρίσεις, παραδίδοντας μια ταινία με προσωπικότητα και ένταση. – Δημήτρης Καμπούρης
Εύφημος μνεία στις παρακάτω ταινίες, σε αλφαβητική σειρά:
Boyhood (2014)
Ένας κινηματογραφικός άθλος που γυρίστηκε σε διάστημα 12 ετών από τον Richard Linklater.
Celda 211 (2009)
Το ισπανικό "Prison Break" έχει δράση, ένταση και ολοκληρωμένους χαρακτήρες.
Citizenfour (2014)
Ο Edward Snowden και η ιστορία των υποκλοπών της NSA στο συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ της Laura Poitras.
Eighth Grade (2018)
Η πιο επίκαιρη ταινία ενηλικίωσης της δεκαετίας δεν βρήκε ποτέ διανομή στις ελληνικές αίθουσες.
Foxcatcher (2014)
Βιογραφικό δράμα με μια εξαιρετική τριπλέτα ερμηνειών από Carell, Tatum και Ruffalo.
Get Out (2017)
Το ρατσιστικό μίσος δημιουργεί τον απόλυτο τρόμο στο ντεμπούτο του Jordan Peele.
Gone Girl (2014)
Ένα χιτσκοκικό θρίλερ μυστηρίου δια χειρός του εξαιρετικού David Fincher.
Headhunters (2012)
Σκανδιναβικός κινηματογράφος και στο βάθος o Jo Nesbø.
Holy Motors (2012)
Ένας κινηματογραφικός γρίφος και ένα σημαντικό επίτευγμα από τον Leos Carax.
Ida (2013)
Λιτό, απέριττο και συγκλονιστικό.
If Beale Street Could Talk (2018)
Όταν η εικόνα συντονίζεται απόλυτα με την καρδιά.
John Wick (2014)
Όρισε τον τρόπο που θα γυρίζονται οι ταινίες δράσης στο εξής.
Logan (2017)
Αποχαιρετισμός στα όπλα και βαθιά υπόκλιση στον Hugh Jackman και τον Wolverine του.
Far from Men (2014)
Μια μικρή ιστορία του Albert Camus με τον Viggo Mortensen να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας.
Lucky (2017)
Ο Harry Dean Stanton μάς αποχαιρέτησε αφού έδωσε αυτό το μικρό διαμάντι.
Nebraska (2013)
Ο Alexander Payne σκηνοθετεί έναν υπέροχο Bruce Dern.
Nocturnal Animals (2016)
Βία, αγωνία και μυστήριο. Ο Tom Ford ξέρει και από σινεμά.
Only Lovers Left Alive (2013)
Τα γοητευτικά βαμπίρ του Jim Jarmusch έχουν τρόπους και δαγκώνουν υπέροχα.
Phoenix (2014)
Το τραγούδι του φοίνικα είναι χαμηλόφωνο, αλλά θα σας παρασύρει.
Prisoners (2013)
Οι Hugh Jackman και Jake Gyllenhaal στα καλύτερά τους.
Shoplifters (2018)
O Hirokazu Koreeda αμφισβητεί και επαναπροσδιορίζει την έννοια της οικογένειας.
Shutter Island (2010)
Το δίδυμο Martin Scorsese και Leonardo DiCaprio στην πιο επιτυχημένη στιγμή της μακροχρόνιας συνεργασίας τους.
The Babadook (2014)
Πρόσεχε ποια παιδικά βιβλία ξεφυλλίζεις. Low-budget τρόμος για σεμινάριο.
The Dark Knight Rises (2012)
Το μεγαλειώδες κλείσιμο της τριλογίας του Σκοτεινού Ιππότη.
The Grand Budapest Hotel (2014)
Ένα θρυλικό ξενοδοχείο και μια ντουζίνα αστέρων του κινηματογράφου.
The Revenant (2015)
Δεν είναι μόνο τα βραβεία που μένουν, αλλά κυρίως η ουσία.
The Shape of Water (2017)
Ο παραμυθάς Guillermo del Toro αποδίδει δικαιοσύνη. Το πλάσμα κερδίζει τη μάχη, κερδίζει και το κορίτσι.
Αστυνομική αδιαφορία και αυθαιρεσία, ρατσισμός και μια μάνα που θρηνεί το παιδί της.
Toy Story 3 (2010)
Η Pixar συνεχίζει να παραδίδει μαθήματα, ξεπερνώντας τον εαυτό της. To infinity and beyond.
Turbo Kid (2015)
Θα μπορούσε να είναι και το "Mad Max" των φτωχών.