Μετά από μια σύντομη παύση, το ταξίδι μας συνεχίζεται με την πυξίδα να δείχνει σταθερά αριστερά της πορείας μας. Η Κορεατική Χερσόνησος του καιρού μας είναι χωρισμένη και στη νότια πλευρά που θα μας απασχολήσει σήμερα η πολιτιστική εξωστρέφεια είναι αισθητή. Δεν είναι μόνο ο οσκαρικός Bong Joon-Ho με τα «Παράσιτα» του 2019 - αξιόλογος κορεατικός κινηματογράφος υπήρχε ήδη από τη δεκαετία του 1960 - και η χαοτική επιτυχία του Gangnam Style πριν από δέκα (10, ναι, κιόλας) χρόνια. Συγκροτήματα της K-pop όπως οι BTS και οι Blackpink σήμερα πρωτοστατούν στις streaming πλατφόρμες σε ολόκληρο τον (δυτικό) κόσμο. Τα παραπάνω, βέβαια, είναι μόνο ορισμένες εκφάνσεις της κορεάτικης κουλτούρας. Οι διαφορές τόσο μουσικολογικά όσο και γλωσσολογικά με όσα έχουν συνηθίσει τα βαλκανικο-δυτικά αυτιά μας κάνουν την εξερεύνηση δύσκολη, συνεπώς ενδιαφέρουσα. Το διαδίκτυο είναι σωτήριο για τέτοιες ορέξεις, που ελπίζω να ανοίξουν με τα παρακάτω.
Geomungo Factory - Metamorphosis (2010)
Οι Geomungo Factory είναι ένα σύγχρονο συγκρότημα που φέρνει την κορεάτικη παραδοσιακή μουσική στον 21ο αιώνα. Το geomungo είναι ένα από τα παραδοσιακά όργανα της περιοχής· μπορεί να έχετε δει εικόνες με καθιστούς οργανοπαίχτες να παίζουν με (κάτι σαν) δοξάρι αυτό το έγχορδο όργανο που μοιάζει με μεγάλη σανίδα. Οι τρεις φίλοι που δημιούργησαν το συγκρότημα μελετούσαν το όργανο κατά τη διάρκεια των (καλλιτεχνικών) σπουδών τους στην αρχή του αιώνα, όταν το geomungo ήταν ακόμα λιγότερο δημοφιλές στη χώρα από όσο είναι σήμερα. Η συμβολή τους είναι σημαντική, μιας και επενέβησαν στο ίδιο το όργανο μειώνοντας το μέγεθός του ώστε να μπορείτε να παιχτεί όρθιο (σαν τσέλο) και χρησιμοποιώντας ηλεκτρισμό (με ενίσχυση και παραμορφώσεις).
Στην παρέα σύντομα προστέθηκε και τέταρτο μέλος με το παραπλήσιο όργανο ονόματι gayageum, που όμως παίζεται με τα δάχτυλα. Έχουμε να κάνουμε κατά κάποιο τρόπο με ένα κουαρτέτο (παραδοσιακών) εγχόρδων που φέρνει τη μουσική του μέσα από τεχνικές (και τεχνολογικές) αλλαγές, όπως υποδηλώνει και η λέξη Factory στο όνομά τους. Μόλις δύο δίσκους εντοπίζω να έχουν κυκλοφορήσει, αλλά το ντεμπούτο τους είναι τόσο πλούσιο και χορταστικό που αρκεί για να κερδίσουν τη θέση τους στη στήλη και - ευελπιστώ - στα ηχεία σας.
Το “Metamorphosis” κυκλοφόρησε το 2010 και περιλαμβάνει δέκα κομμάτια συνολικής διάρκειας περίπου 45 λεπτών. Καθώς γράφω, παίζουν τα λιτά αρπίσματα ανάμεσα σε θροΐσματα φύλλων στην εισαγωγή του “Illang Illang”. Ακριβώς πριν υπάρχει το “Fly To The Sky”, που αυτή τη στιγμή πιστεύω πως είναι το καλύτερο κομμάτι του δίσκου, με τις χαμηλόσυχνες χορδές να πάλλονται επιβλητικά, την ηλεκτρισμένη παραμόρφωση να εισβάλλει ακάλεστη μα ταιριαστή και έναν πλουσιοπάροχο συνδυασμό του δοξαριού στα χαμηλά με «πενιές» στα ψηλά να οδηγούν στο κλείσιμο. Υπάρχουν πολλά ακόμα όμορφα πράγματα να ανακαλύψετε εδώ και όλα ξεκινούν από την ιντριγκαδόρικη δίλεπτη εισαγωγή του “Jirirariru”.
Jambinai - Onda (2019)
Τώρα που μάθαμε το geomungo, μπορούμε να θέσουμε ερωτήσεις του τύπου «πώς θα ακουγόταν ένα συγκρότημα σαν τους Godspeed You! Black Emperor, αν συνδύαζε τον ήχο του με αυτό το όργανο;». Δεν ξέρω αν οι Jambinai όταν ξεκινούσαν σκεφτόντουσαν τους GY!BE, τους Mogwai ή οποιοδήποτε άλλο δυτικό συγκρότημα με το οποίο συχνά συγκρίνονται, αλλά η παρουσία τους ήταν δυναμική από το ντεμπούτο του 2013. Το “Différance” είχε κερδίσει βραβεία στη Νότια Κορέα, και σιγά σιγά το συγκρότημα οδηγήθηκε στη συνεργασία με την αγγλική εταιρεία Bella Union (που έχει στο ενεργητικό της κυκλοφορίες από ονόματα όπως Explosions in The Sky, Flaming Lips, Fleet Foxes, ακόμα και Xylouris White).
Ο πυρήνας των Jambinai είναι τρεις μουσικοί, αν και συχνά συνοδεύονται από επιπλέον ντράμερ και μπασίστες σε συναυλίες και ηχογραφήσεις. Στη δισκογραφία τους ακούμε κι άλλα παραδοσιακά κορεάτικα όργανα πέρα από το geomungo. Το haegum είναι ένα δίχορδο όργανο που παίζεται με δοξάρι και έχει οξύ ήχο όταν δεν περνάει από τις παραμορφώσεις της πεταλιέρας που χρησιμοποιούν. Ακούγονται επίσης διάφορα πνευστά, από το εκκλησιαστικού στιλ saenghwang μέχρι το πιο οικείας μορφής taepyeongso, που λειτουργούν κυρίως ως υψίσυχνες ωθήσεις στο χάος πάνω από τον όγκο τυμπάνων, μπάσου και ηλεκτρικής κιθάρας.
Η πιο πρόσφατη κυκλοφορία τους λέγεται “Onda”, που σημαίνει «έλα» ή «ερχομός», όπως μας ενημερώνουν στην πολύ ωραία εμφάνισή τους στο Tiny Desk του NPR από το καλοκαίρι που μας πέρασε. Η προσθήκη των οπτικών εφέ προσδίδει στη συνολική ατμόσφαιρα, την οποία πολύ θα ήθελα να ανακαλύψω δια ζώσης. Ακόμα και χωρίς αυτήν, όμως, ο δίσκος είναι καταιγιστικός και εύκολα θα παρασυρθεί κανείς στα πενήντα λεπτά που διαρκούν οι οχτώ συνθέσεις τους. Έχουν και στίχους σε ορισμένες από αυτές, όπως το πολύ καλό ομώνυμο τραγούδι που κλείνει τον δίσκο, αλλά οι φωνές τους ακούγονται σαν να χρησιμοποιούνται ως μια επιπλέον πηγή ήχου, όχι ως φορείς κάποιου σημαντικού νοήματος που θα χαθεί επειδή εμείς οι αδαείς που διαβάζουμε αυτές εδώ τις λέξεις δεν ξέρουμε τι σημαίνουν οι δικές τους.