Πρωτότυπος τίτλος: Little Women (2019)
Ελληνικός τίτλος: Μικρές Κυρίες
Σκηνοθεσία και σενάριο: Greta Gerwig
Πρωταγωνιστούν: Saoirse Ronan, Emma Watson, Florence Pugh, Eliza Scanlen, Laura Dern και Timothée Chalamet
Η ταινία έγινε πρόσφατα διαθέσιμη στο Netflix.
Ξεχωρίζει για: τη θεατρικότητα της σκηνοθεσίας, καθώς και για τη συνύπαρξη ορισμένων από τις πιο ξεχωριστές νέες ηθοποιούς, υπό τη διακριτική επίβλεψη του ογκόλιθου που ονομάζεται Meryl Streep
Σταθείτε αν: σας εκφράζουν οι ζωές που οδηγούνται από το συναίσθημα
Προσπεράσετε αν: δε συμπαθείτε την κλασική λογοτεχνία, αλλά είστε πιο αναρχικό πνεύμα. Σε αυτήν την περίπτωση, σπεύσατε να δείτε το "Lady Bird" (ελλ. τίτλος «Πασχαλίτσα»), την πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε η Gerwig, όπου επίσης πρωταγωνιστεί η Saoirse Ronan.
Το περίφημο μυθιστόρημα της Louisa May Alcott (1832–1888) «Μικρές Κυρίες» έχει συντροφεύσει τα παιδικά και εφηβικά χρόνια αρκετών κοριτσιών. Έχοντας πρωτοκυκλοφορήσει στα μέσα του 19ου αιώνα, παραμένει ένα από τα ελάχιστα βιβλία κλασικής λογοτεχνίας από γυναίκες συγγραφείς που έχουν εδραιωθεί στο πέρασμα των χρόνων. Σε συγγενικά μονοπάτια ξεχωρίζουν ακόμα η Jane Austen και οι αδερφές Brontë, ενώ αν ανοίξουμε κάπως τη θεματική βεντάλια σημειώνουμε και τη Mary Shelley.
Το βιβλίο της Alcott διηγείται τη ζωή των τεσσάρων κοριτσιών της οικογένειας Μαρτς, εν μέσω του Αμερικανικού Εμφυλίου, καθώς αυτά αναζητούν τη θέση τους στην κοινωνία, μορφώνονται, ερωτεύονται, δουλεύουν· καθώς μεγαλώνουν, με μια λέξη. Οι «Μικρές Κυρίες» είχαν ήδη μεταφερθεί έξι φορές στον κινηματογράφο (1917, 1918, 1933, 1949, 1994 και 2018), πριν η Greta Gerwig αναλάβει το σενάριο και τη σκηνοθεσία της πιο πρόσφατης ταινίας. Μάλιστα οι δύο προηγούμενες μεταφορές ήταν από γυναίκες σκηνοθέτιδες: από την Gillian Armstrong το 1994 (με τη Winona Ryder και την Kirsten Dunst να ξεχωρίζουν από το καστ) και από την Clare Niederpruem το 2018 στην επέτειο των 150 χρόνων από την κυκλοφορία του βιβλίου. Οπότε, εκ των προτέρων ακουγόταν κάπως βιαστική μια νέα προσπάθεια, έστω κι αν αυτή συγκέντρωνε ένα all-star γυναικείο καστ.
Στην πράξη η Gerwig δημιούργησε ένα αυτόνομο έργο, που όσο κι αν παίρνει έμπνευση από το βιβλίο, τελικά αποκτά υπόσταση από τις ανανεώσεις που έγιναν στο πρωτότυπο υλικό· από κάποιες μικρές πινελιές που μετασχηματίζουν την ιστορία, καθιστώντας την ξεχωριστή για το σήμερα. Η ταινία της Gerwig διατηρεί το πνεύμα του πρωτότυπου, αλλά αποφεύγει να παπαγαλίσει και να αναπαράξει ξεπερασμένα στερεότυπα. Δεν είναι απλώς μια ιστορία για κορίτσια με όνειρα που τελικά γίνονται γυναίκες της παντρειάς.
Η ταινία ανοίγει με μια φράση της Alcott: «Πέρασα πολλές δυσκολίες, γι' αυτό γράφω χαρούμενες ιστορίες». Και πράγματι οι «Μικρές Κυρίες» είναι μία χαρούμενη ιστορία, μια ιστορία που έγραψε η Alcott κατά παραγγελία για βιοποριστικούς λόγους. Στην εναρκτήρια σκηνή, όταν η Τζο Μαρτς προσπαθεί να πουλήσει μια ιστορία της, ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας τής κάνει κήρυγμα ότι «σημασία έχει η διασκέδαση του κοινού, όχι να περάσει η ιστορία κάποιο ηθικό μήνυμα». Αυτό θα είναι το πρώτο ξάφνιασμα για όσους και όσες έχουν διαβάσει το βιβλίο (αν και δεν θα είναι το μοναδικό). Η Gerwig ξεκινά από το 34ο κεφάλαιο του βιβλίου, σπάει τη γραμμικότητα της αφήγησης του βιβλίου, αποδεικνύοντας περίτρανα την καθοριστική σημασία της ακολουθίας γεγονότων, ακόμα κι αν η ίδια η υπόθεση διαφοροποιείται ελάχιστα. Η ταινία συνεχίζει με συνεχή εναλλαγή μεταξύ δύο χρόνων. Κατανοώ ότι αυτή η επιλογή ενδεχομένως να μπερδέψει (προσωπικά βασανίστηκα αρκετά στο πρώτο 1/3 της ταινίας). Ωστόσο, εν τέλει όχι μόνο εμπλουτίζει την ιστορία, αλλά και αποζημιώνει.
Για να επιστρέψω στην πρώτη σκηνή, λίγο πριν αποχωρήσει η Τζο, ο αρχισυντάκτης την συμβουλεύει για τις μελλοντικές ιστορίες της: «Αν ο κύριος χαρακτήρας είναι κορίτσι, φρόντισε να παντρεύεται στο τέλος. Ή να πεθαίνει. Ένα από τα δύο». Αυτή η επινόηση της Gerwig θέτει τον δεύτερο θεμέλιο λίθο για το δημιούργημά της. Η ιστορία πλέκει και μπλέκει τη ζωή της Τζο με αυτή της Alcott, με τρόπο που ενδεχομένως η ίδια η συγγραφέας – η οποία δεν παντρεύτηκε ποτέ – δεν επιτρεπόταν να κάνει στην εποχή της. Με αυτόν τον τρόπο, ένα βιβλίο από τον 19ο αιώνα εντάσσεται στο ιστορικό του πλαίσιο, χωρίς να απεκδύεται τη μυθοπλασία.
Οι αδερφές Μαρτς δεν μπαίνουν στο μπλέντερ για να προκύψει κάτι κοινό, ένας μέσος όρος που να χαρακτηρίζει τα κορίτσια της εποχής. Καθεμία έχει τα δικά της ξεχωριστά χαρακτηριστικά, τα οποία τονίζονται και από τη σκηνοθεσία, ειδικά από τη στιγμή που οι ιστορίες τους αρχίζουν να κυλούν παράλληλα και όχι ταυτόχρονα. Η Τζο της Saoirse Ronan είναι ένα δυναμικό αγοροκόριτσο, που δραπετεύει ακόμα κι από δεσμά που δεν της έχουν ακόμα επιβληθεί. Η Μεγκ της Emma Watson είναι αποφασιστική και προσγειωμένη, η Έιμι της Florence Pugh θρασεία και αεράτη, ενώ η Μπεθ της Eliza Scanlen μελαγχολική και ντροπαλή. Γύρω τους ξεχωρίζουν η μαμά Μαρτς της Laura Dern ως διευθύντρια ορχήστρας και ο γόης Λόρι του Timothée Chalamet.
Στην κριτική του The New Yorker, ο Anthony Lane αποκάλεσε τις «Μικρές Κυρίες» της Gerwig ως πιθανώς την καλύτερη ταινία από Αμερικανίδα σκηνοθέτιδα. Για μέρες αναρωτιόμουν αν αυτό το σχόλιο αποτελεί παράσημο για την ταινία και την ίδια τη Gerwig. Κατέληξα ότι είναι το ακριβώς αντίθετο. Σε μια – καλοπροαίρετη, αν και απεγνωσμένη – προσπάθεια να αναδείξουμε έργα από γυναίκες δημιουργούς, ίσως να το παρακάνουμε, φτιάχνοντας μια ξεχωριστή κατηγορία για αυτές και υπονοώντας ότι δεν μπορούν να αναμετρηθούν με τους άνδρες, αναπαράγοντας δηλαδή τα δηλητηριώδη στερεότυπα περί ανδρικής υπεροχής.
Οι «Μικρές Κυρίες» της Greta Gerwig είναι μια από τις καλύτερες, μια από τις αρτιότερες κινηματογραφικές μεταφορές κλασικής λογοτεχνίας.
Μια ταινία για τα κορίτσια που μίσησαν το βιβλίο και για τα αγόρια που δεν τόλμησαν να το διαβάσουν.
Οι «Μικρές Κυρίες» της Greta Gerwig είναι μια ταινία γεμάτη χαρά, γεμάτη ζωή, γεμάτη χαρά για τη ζωή.
Διαβάστε ακόμα για τον έρωτα που κρύβεται πίσω από τις «Μεσοτοιχίες» (aka Sidewalls, aka Medianeras).