Christian Ronig - Το μινόρε της Αυγής
Ο Christian Ronig κατάγεται από το Μύνστερ της Γερμανίας. Ανεξάρτητος δημοσιογράφος, κειμενογράφος για τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και για διαδικτυακούς τόπους και παράλληλα τραγουδιστής και τραγουδοποιός. Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ, το «Greece is mine», από τη Violins Productions, όπου συμμετέχουν ο Ανδρέας Πολυγωζόπουλος, ο Βαγγέλης Καρίπης, ο Γιώργος Τσιατσούλης και άλλοι σπουδαίοι μουσικοί.
Τον άκουσα για πρώτη φορά σε ένα ταξίδι μου στην Σύρο, όπου ένας πολύ καλός του φίλος ήρθε με ενθουσιασμό να μου παρουσιάσει τα τραγούδια του κολλητού του. Από το πρώτο κιόλας άκουσμά τους ξαφνιάστηκα και η αλήθεια είναι πως ενθουσιάστηκα με τη μαγική φωνή του -που μου θύμισε κάτι από Johnny Cash και Leonard Cohen-, τη μουσική επένδυση και φυσικά το είδος των τραγουδιών που επέλεξε να διασκευάσει. Παλιά ρεμπέτικα, λαϊκά, σμυρναίικα, παραδοσιακά τραγούδια, σε balkan, folk, punk, jazz, ethnic και άλλους ξεσηκωτικούς ρυθμούς.
Έτσι, θέλησα να τον συναντήσω, να τον γνωρίσω από κοντά και να συζητήσω μαζί του γι’ αυτό το ιδιαίτερο ταξίδι του στην ελληνική μουσική παράδοση. Είπαμε τόσα - μα τόσα πολλά σε αυτή μας τη συνάντηση και πιστεύω πως όλα όσα θα διαβάσετε παρακάτω θα δώσουν μια σαφή εικόνα της δουλειάς του, η οποία κατά την άποψή μου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ξεχωριστή.
Σε ευχαριστώ πολύ, Christian, και σου στέλνω τις καλύτερες ευχές μου τόσο για το άλμπουμ σου, όσο και για τα επόμενα μουσικά σου ταξίδια…
Christian Ronig - Θεέ μου Μεγαλοδύναμε: Άκουσε το
Πότε ξεκίνησες την ενασχόλησή σου με τη μουσική και πώς αυτή εξελίχθηκε με την πάροδο των χρόνων;
Όταν ήμουν 6 ετών, στο σχολείο, όπως κάνουν στη Γερμανία. Αρχικά με φλογέρα, στα 11 με φλάουτο και αργότερα, γύρω στα 15, ασχολήθηκα με την κιθάρα. Πάντα, βέβαια, ως χόμπι. Μάλιστα, όταν ήμουν 15-16 ετών είχα με την παρέα μου ένα μικρό μουσικό σχήμα και όνειρα για κάποιο άλμπουμ. Αλλά τότε ήμασταν μικροί και δε συνέβη ποτέ κάτι τέτοιο. Όσον αφορά στο σήμερα, πριν από 5-6 περίπου χρόνια ξεκίνησα να παίζω ρεμπέτικα. Βασικά, μου ζητήθηκε από έναν καλό μου φίλο, τον Μήτσο, στο Μύνστερ, γιατί διέκοψε ο κιθαρίστας τους και χρειάζονταν κάποιον που να παίζει κιθάρα. Όταν λοιπόν άκουσα για πρώτη φορά ρεμπέτικα, αλλά και άλλα είδη, όπως σμυρναίικα, παραδοσιακά, νέο κύμα, λαϊκά, έντεχνο, ανακάλυψα ότι έχετε πάρα πολύ ωραία τραγούδια, πολύ καλή ελληνική μουσική και μου άρεσε πραγματικά. Όλοι αυτοί οι εξωτικοί ρυθμοί, οι ιδιαίτερες μελωδίες μου τράβηξαν το ενδιαφέρον και με οδήγησαν στο να ασχοληθώ περισσότερο. Χρειάστηκα, βέβαια, αρκετή εξάσκηση και πολλά ταξίδια στην Ελλάδα για να καταλάβω αυτούς τους χαρακτηριστικούς ρυθμούς.
Christian Ronig - Όταν χαράζει
Και αυτήν την περίοδο κυκλοφορεί το άλμπουμ σου. Θα ήθελες να μας μιλήσεις λίγο περισσότερο γι’ αυτό;
Αυτό είναι το πρώτο μου κανονικό άλμπουμ. Το προηγούμενο ήταν δική μου ηχογράφηση. Περιλαμβάνει 10 τραγούδια σε αγγλικό και γερμανικό στίχο, διασκευές από γνωστά ρεμπέτικα, έντεχνα, λαϊκά, αλλά και από το νέο κύμα, που αν το ακούσεις δε σε παραπέμπει πια σε ρεμπέτικο, έντεχνο, λαϊκό, νέο κύμα. Θα χαρακτήριζα κυρίως το ύφος του ως μουσική του κόσμου, με πολλές επιρροές από folk και ethnic μουσική, όπως επίσης και από τον Tom Waits και τον Johnny Cash. Ονομάζεται «Greece is mine» και κυκλοφορεί από τη Violins Productions.
Τον τίτλο του άλμπουμ τον εμπνεύστηκα από ένα από τα τραγούδια του, το «Πρέζα όταν πιείς». Πιο συγκεκριμένα, όταν έκανα τις μεταφράσεις και ζητούσα άδεια από εκείνους που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα, συνάντησα σε ένα καφενείο στον Πειραιά, την Ειρήνη, την εγγονή του Αιμίλιου Σαββίδη, με την οποία είχαμε μια πολύ ωραία συζήτηση. Οι πρώτες της σκέψεις, όπως μου είπε, ήταν πως τα ελληνικά τραγούδια δε θα έπρεπε να μεταφράζονται, γιατί η ελληνική γλώσσα και κουλτούρα είναι κάτι ιδιαίτερο. Στη συνέχεια, όμως, όταν διάβασε τους στίχους και άκουσε το demo άλλαξε γνώμη και είπε να το προχωρήσω. Ανάμεσα στα άλλα μου είπε επίσης: “Ξέρεις γιατί έχει γραφτεί αυτό το τραγούδι; Δεν μιλάει μόνο για τα ναρκωτικά. Είναι γραμμένο και για την Σμύρνη. Και γι’ αυτόν το λόγο θα ήθελα στο άλμπουμ να αναγράφεται ως «Δική μου είναι η Ελλάς»”. Ήθελε να ονομάζεται «Δική μου είναι η Ελλάς», γιατί δεν είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται μόνο στα ναρκωτικά, όπως το έχουμε συνδέσει, αλλά έχει και πολιτικά μηνύματα. Και σκέφτηκα ότι ήταν αρκετά δίκαιο αυτό που ζήτησε. Επομένως γιατί να μη δώσω το ίδιο όνομα και στο άλμπουμ;
Το «Greece is mine», βέβαια, θα μπορούσε να μεταφραστεί με διάφορους τρόπους, αλλά είναι ανοιχτό στο πώς θα ήθελε ο καθένας να το μεταφράσει. Δε θα ήθελα να δώσω μια ξεκάθαρη απάντηση σε σχέση με αυτό, γιατί έχει πολλά διαφορετικά επίπεδα κατανόησης και ο συνδυασμός με τη φωτογραφία του εξωφύλλου μπορεί να δώσει πολλές ερμηνείες. Θα ήθελα ο καθένας να το μεταφράσει σύμφωνα με ό,τι του ταιριάζει και όχι να του δώσω τη δική μου οπτική. Θα ήταν βαρετό να πω στο κόσμο τι να σκεφτεί.
Ποια άλλα τραγούδια θα ακούσουμε στο άλμπουμ σου;
Μου αρέσει πάρα πολύ ο Τσιτσάνης, επομένως έχω κι ένα τραγούδι του, το «Σερσέ λα φαμ», μεταφρασμένο στα γερμανικά, σε ύφος που παραπέμπει σε καμπαρέ του Βερολίνου, της δεκαετίας του ‘20. Αντίστοιχα και η «Γκαρσόνα» μας οδήγησε αυθόρμητα στα γερμανικά και τη διασκευάσαμε με balkan και punk επιρροές. Όλα τα υπόλοιπα έχουν αγγλικό στίχο. Το «Δική μου είναι η Ελλάς», το «Όταν χαράζει», το «Ξημερώνει», το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», το «Ένα αστέρι πέφτει-πέφτει», το «Μινόρε της αυγής», το «Όλο ταξιδεύω» και το «Θεέ μου μεγαλοδύναμε».
Υπάρχουν επίσης πολύ ωραίες ιστορίες γύρω από αυτά τα τραγούδια. Όπως με το «Μινόρε της αυγής» για παράδειγμα. Ένας από τους μουσικούς του άλμπουμ, ο Γιώργος, έχει ένα συνεργείο αυτοκινήτων στην Πάρο και μια μέρα, την ώρα που άκουγε το τραγούδι, ήρθε ένας φίλος του από τη Νορβηγία, ο Σπύρος Περιστέρης. Ήταν ο εγγονός του Σπύρου Περιστέρη που έγραψε τη μουσική αυτού του τραγουδιού και είπε «αυτό το τραγούδι με ακολουθεί σε όλη μου τη ζωή και τώρα το ακούω εδώ… Εσύ είσαι αυτός που το διασκεύασε; Γιατί θυμάμαι που είχα πει, ναι, κάντε το!» Επίσης για το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», μια κυρία από την Κρήτη έχει τα πνευματικά δικαιώματα, η οποία μου ανέφερε ότι το τραγούδι το είχε γράψει ο παππούς για τη γιαγιά της, όταν ήταν ερωτευμένος μαζί της, και ότι χαίρεται πολύ που τώρα διασκευάζεται σε κάτι καινούριο.
Στις μεταφράσεις σου χρησιμοποιείς τους ίδιους στίχους ή κάνεις κάποιες τροποποιήσεις/ παρεμβάσεις;
Είναι μια περίπλοκη δουλειά. Ποτέ δε μπορείς να μεταφράσεις κάτι λέξη προς λέξη, για να κρατήσεις το νόημα. Έτσι, πρέπει πρώτα να καταλάβεις πολύ καλά τι λέει το τραγούδι και μετά να προσπαθήσεις να βρεις κάποιες αντίστοιχες εικόνες - λέξεις που να ταιριάζουν στα αγγλικά ή στα γερμανικά ή οπουδήποτε. Εξαρτάται λοιπόν. Κάποια τραγούδια είναι εύκολο να τα μεταφράσεις, κάποια άλλα όχι, είναι πολύ δύσκολο. Για παράδειγμα το «Θεέ μου Μεγαλοδύναμε» είναι στα «δύσκολα» τραγούδια, γιατί πώς να μεταφράσεις το «ντουμανιά», τον «αργιλέ», το «τουμπεκί»… Δεν υπάρχει τίποτα που να κολλάει με τη μαριχουάνα. Και τότε μου ήρθε αυτή η ιδέα. Η Mary Jane είναι συνώνυμο της μαριχουάνας και σκέφτηκα ότι αυτό ταιριάζει. Γιατί τώρα έχει δύο σημασίες. Υπάρχει ακόμα η αυθεντική σημασία, της μαριχουάνας, αλλά και είναι ωραίο να έχει γραφεί για μια γυναίκα. Έτσι σε ξεγελάει.
Με ποιους μουσικούς συνεργάζεσαι στο άλμπουμ;
Συνεργάζομαι με σπουδαίους μουσικούς! Τον Βαγγέλη Καρίπη (κρουστά), τον Γιώργο Τσιατσούλη (ακορντεόν, πλήκτρα, κοντραμπάσο, κιθάρα) από τους Gadjo Dilo, ο οποίος διασκεύασε για το άλμπουμ το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», γνωρίζοντας ακριβώς που ήθελα να το πάω, χωρίς καν να με έχει δει, να με έχει γνωρίσει από πριν. Και όταν το άκουσα για πρώτη φορά στο στούντιο ανατρίχιασα ολόκληρος! Έχει κάνει σπουδαία δουλειά! Τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα), έναν σπουδαίο καλλιτέχνη και άνθρωπο, με τον οποίο παίξαμε μαζί ζωντανά και στο Μύνστερ. Τον Λευτέρη Χαβουτσά (κιθάρα), έναν επίσης ωραίο άνθρωπο και πολύ καλό μουσικό, τον Σπύρο Μπάλιο (βιολί), ο οποίος είναι ταυτόχρονα και ο παραγωγός του άλμπουμ. Μάλιστα, ο Σπύρος έκανε εξαιρετική δουλειά στην παραγωγή, καθώς βρήκε και σύνδεσε τους κατάλληλους ανθρώπους. Μου άρεσε πάρα πολύ ο τρόπος που έδινε χώρο στο να ακουστούν οι ιδέες όλων, αλλά και η ατμόσφαιρα που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης. Όλοι ήμασταν με ένα χαμόγελο. Επέτρεψε στα τραγούδια και στη μουσική να αποφασίσουν τι χρειαζόμαστε, που είναι και το πιο σημαντικό στοιχείο. Ήταν μια υπέροχη διαδικασία. Ένιωθα σαν μέσα σε μια οικογένεια και αυτός είναι ο τρόπος που μου αρέσει να δουλεύω. Τον Γιώργο Πλουμίδη (κρουστά), τον Κώστα Μπαλίκο (κιθάρα), τον Μανώλη Δελέντα (ντραμς), το Νίκο Γιανναράκη (πιάνο), τον Πάνο Δέδε (μπάσο), τον Γιώργο Βεντούρη (κοντραμπάσο) και τον Αλέξη Αντωνίου στη ρύθμιση του ήχου. Ο Αλέξης, του οποίου επίσης αγαπώ τη δουλειά, με «ανακάλυψε» στο σπίτι ενός φίλου μου, του Kai, όταν εκείνος του έβαλε να ακούσει μια από τις εκτελέσεις μου.
Η πρώτη μας ζωντανή εμφάνιση στη Γερμανία, τον Νοέμβριο, ήταν με τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα), τον Γιάννη Αγγελόπουλο -Jan Van de Engel- (ντραμς) και τον Παρασκευά Κίτσο (κοντραμπάσο). Ο Ανδρέας ήταν εκείνος που έκανε την επιλογή των συγκεκριμένων μουσικών και έκανε σπουδαία δουλειά. Επέλεξε γνωστούς του μουσικούς, που θεωρούσε πολύ καλούς και μπορούσαν βέβαια να παίξουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, επειδή δεν είχαμε και πολύ χρόνο προετοιμασίας. Έτσι, δημιουργήσαμε αυτήν την όμορφη μπάντα. Στο μέλλον πιστεύω ότι κάποιοι από τους μουσικούς που συμμετέχουν στο άλμπουμ θα είναι μαζί μας σε ζωντανές εμφανίσεις.
Στη σελίδα σου στο facebook είδα και ένα βίντεο που έχεις ανεβάσει με τον Δημήτρη Μυστακίδη.
Α, με τον Μυστακίδη ήταν απλά θέμα τύχης! Συναντηθήκαμε στο Μύνστερ, είχε μάλιστα ακούσει κάποια από τα τραγούδια μου, με γνώριζε δηλαδή κατά κάποιο τρόπο, και μου ζήτησε να τον συνοδεύσω πάνω στη σκηνή σε ένα τραγούδι, στο «Θεέ μου Μεγαλοδύναμε», στο τέλος του προγράμματος. Και ένιωσα μεγάλη τιμή! Γιατί είναι σπουδαίος άνθρωπος και μουσικός. Μου αρέσει πολύ ο τρόπος που παίζει, η μουσική του, είναι ένας εξαιρετικός κιθαρίστας.
Ο Christian στη σκηνή με τον Δημήτρη Μυστακίδη σε συναυλία στη Γερμανία.
Οι φίλοι σου στη Γερμανία τι πιστεύουν γι’ αυτό το είδος της μουσικής;
Όταν πρωτοανακάλυψα όλα αυτά τα ελληνικά τραγούδια, ήθελα να τα μοιραστώ με τους φίλους μου. Όποτε όμως άκουγαν το μπουζούκι, δεν τους άρεσε, καθώς ήταν ένα όργανο που το άκουγαν για πρώτη φορά. Έτσι συνήθιζα να λέω, αφήστε το μπουζούκι και εστιάστε στο τραγούδι. Το τραγούδι είναι εξαιρετικό. Αλλά δε μπορούσαν. Δεν τους άρεσε ούτε και το τραγούδι. Ήμουν ιδιαίτερα προβληματισμένος και ένας τρόπος που βρήκα για να τους κάνω να τα ακούσουν πραγματικά ήταν να μεταφράσω και να διασκευάσω τα τραγούδια με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Για να καταλάβουν πόσο σπουδαία τραγούδια ήταν. Και στη συναυλία που τα άκουσαν ζωντανά για πρώτη φορά τους άρεσαν πολύ. Αυτή δηλαδή την αίσθηση αποκόμισα.
Πώς πιστεύεις ότι θα υποδεχτούν το άλμπουμ στη Γερμανία; Τους επηρεάζει η πολιτική κατάσταση εδώ, στην Ελλάδα; Ισχύει ότι οι Γερμανοί δε συμπαθούν τους Έλληνες;
Δεν πιστεύω ότι οι Γερμανοί δε συμπαθούν τους Έλληνες. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Πιστεύω ότι αυτό είναι μια ακόμα προπαγάνδα των ΜΜΕ και των πολιτικών. Ασφαλώς υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που τα πιστεύουν αυτά, όμως υπάρχουν πάρα πολλοί Γερμανοί που αγαπούν την Ελλάδα, γιατί έχουν βρεθεί εδώ πολλές φορές για διακοπές και γνωρίζουν τους Έλληνες και τους συμπαθούν. Φυσικά είναι ένα πολιτικό άλμπουμ που ξεκίνησε την περίοδο του δημοψηφίσματος. Και υπήρχαν πολλές δυσκολίες με τα capital controls και την όλη κατάσταση, που προκαλούσαν άγχος. Αλλά στο τέλος διαπιστώνεις ότι η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας λειτουργεί και μάλιστα είναι πολύ καλή. Και επίσης πιστεύω ότι δεν είναι ένα θέμα που αφορά μόνο την Ελλάδα.
Οι Έλληνες υπέφεραν πολύ από τα γερμανικά ΜΜΕ και τις πολιτικές. Και υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους πολιτικούς και τους απλούς πολίτες/ τον κόσμο. Έτσι δεν αποτέλεσε ποτέ πρόβλημα για μένα ή για τους ανθρώπους που γνωρίζω. Και ήθελα πολύ να το κάνω αυτό με τους Έλληνες μουσικούς και παραγωγούς. Γιατί μου αρέσουν πολύ οι ηχογραφήσεις εδώ, μου αρέσει ο ήχος, πολύ φυσικός ήχος, πολύ κοντά στα μουσικά όργανα και στη φυσική ροή των πραγμάτων. Και ήθελα να έχω Έλληνες μουσικούς στο άλμπουμ, γιατί γνωρίζουν τα πρωτότυπα τραγούδια, αλλά γνωρίζουν επίσης πολύ καλά και διαφορετικές μουσικές και θεωρώ ότι εφόσον γνωρίζουν τα πρωτότυπα, αλλά και άλλες μουσικές μπορούν να το οδηγήσουν κάπου πολύ καλά. Χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι ρίζες των τραγουδιών στη μουσική, προκειμένου να κάνεις κάτι με μεράκι. Και ήταν πολύ ωραία. Κάποιοι από τους μουσικούς μου έλεγαν «α, όχι αυτό το τραγούδι, έχει παιχτεί τόσες πολλές φορές, δε μπορώ πια να τα ακούω άλλο», αλλά όταν άκουσαν τα demo είπαν «α, εντάξει, ωραία, ας το κάνουμε!». Έτσι ήταν πολύ ωραία. Ξέρεις, αγχώθηκα πολύ, γιατί πήρα τραγούδια μιας άλλης κουλτούρας, που πολλοί άνθρωποι τα γνωρίζουν, τα τραγουδούν, τα αγαπούν και έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με αυτά, καθώς έχουν μεγαλώσει με αυτά. Και το να πάρεις αυτά τα τραγούδια και να τα μεταφράσεις, να τα διασκευάσεις, να τα κάνεις δικά σου τραγούδια, είναι μια περίπλοκη δουλειά. Επομένως, είμαι αρκετά αγχωμένος για το αν θα αρέσουν στους Έλληνες.
Πώς φαντάζεσαι τη ζωή σου από εδώ και στο εξής. Ποια είναι τα σχέδια ή/και τα όνειρά σου;
Ακόμα μερικές φορές τρίβω τα μάτια μου, γιατί όταν πριν από 5 χρόνια είδα ζωντανά τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο και τον Δημήτρη Μυτσακίδη στο Μαρούσι, στη συναυλία του Θανάση Παπακωνσταντίνου, σκέφτηκα ότι αυτοί οι καλλιτέχνες είναι σπουδαίοι. Και 5 χρόνια μετά όχι μόνο τους γνώρισα, αλλά και έπαιξα μαζί τους. Εγώ, που πριν έπαιζα μουσική στο σπίτι μου. Έτσι, μου φαίνεται πολύ περίεργο και δεν μπορώ ακόμα να το πιστέψω. Είναι σαν όνειρο! Και στη συναυλία στο Μύνστερ ήταν δώρο το να παίξω με αυτούς τους τρεις υπέροχους μουσικούς, τον Πολυζογόπουλο, τον Αγγελόπουλο και τον Κίτσο. Γιατί είναι έμπειροι, πολύ καλοί μουσικοί, σε φροντίζουν και είναι εκεί. Ήμουν έκπληκτος με οτιδήποτε έκαναν, καθώς ταίριαζε τόσο πολύ και ήταν τόσο έξυπνο. Και το να συνεργάζεσαι με αυτούς τους σπουδαίους μουσικούς και υπέροχους ανθρώπους είναι πολύ ωραίο. Ποιος να το περίμενε! Πριν από πολλά χρόνια σκεφτόμουν τη δημιουργία ενός άλμπουμ και τώρα αυτό γίνεται πραγματικότητα…
Ποια όμως είναι τα σχέδια ή/και τα όνειρά μου… Πιστεύω πολύ αυτό που είχε πει κάποτε ο John Lennon «Life happens when you are busy making other plans» («Η ζωή είναι αυτό που συμβαίνει, όταν είσαι απασχολημένος κάνοντας άλλα σχέδια»). Πιστεύω δηλαδή ότι ποτέ δε γίνεται να κάνεις πραγματικά σχέδια σε αυτές τις περιπτώσεις. Με τα παιδιά σχεδιάζουμε να κάνουμε περισσότερες ζωντανές εμφανίσεις, στην Ελλάδα, στην Γερμανία, οπουδήποτε θα μπορούσαμε να παίξουμε, σε όποια μαγαζιά συμφωνήσουν να κάνουμε ζωντανές εμφανίσεις. Θα θέλαμε επίσης να παρουσιάσουμε και το άλμπουμ μας κάποια στιγμή. Ξέρεις είμαι αγχωμένος, γιατί βλέπω το άλμπουμ σαν μια οικογενειακή υπόθεση. Μια υπόθεση πολλών ατόμων που δούλεψαν γι’ αυτό με αγάπη και μεράκι. Το νιώθω σαν ένα μικρό μωρό που έρχεται στον κόσμο. Και το κυοφορούσα για πολύ καιρό, για 3 χρόνια περίπου… Και θα ήθελα πολύ να ξαφνιαστεί ο κόσμος ευχάριστα, να το αγκαλιάσει, να του αρέσει και να θέλει να το ακούσει σε μια συναυλία. Φυσικά και θα ήθελα να το κάνω αυτό για το υπόλοιπο της ζωής μου. Ναι, αυτό είναι το όνειρο! Θα ήθελα να ασχοληθώ μόνο με τη μουσική. Έχω και δικά μου τραγούδια, που ίσως κυκλοφορήσω στο μέλλον. Και θα ήθελα να το κάνω εδώ στην Ελλάδα. Γιατί αγαπώ πολύ την Ελλάδα και αγαπώ πολύ και τους ανθρώπους της.
Φωτογραφίες: kaikremser.com
«Greece is mine»
Violins Productions
http://www.violinsproductions.com
violinsproductions[at]gmail.com
Νάουσα - Πάρος, 84401
Τον άκουσα για πρώτη φορά σε ένα ταξίδι μου στην Σύρο, όπου ένας πολύ καλός του φίλος ήρθε με ενθουσιασμό να μου παρουσιάσει τα τραγούδια του κολλητού του. Από το πρώτο κιόλας άκουσμά τους ξαφνιάστηκα και η αλήθεια είναι πως ενθουσιάστηκα με τη μαγική φωνή του -που μου θύμισε κάτι από Johnny Cash και Leonard Cohen-, τη μουσική επένδυση και φυσικά το είδος των τραγουδιών που επέλεξε να διασκευάσει. Παλιά ρεμπέτικα, λαϊκά, σμυρναίικα, παραδοσιακά τραγούδια, σε balkan, folk, punk, jazz, ethnic και άλλους ξεσηκωτικούς ρυθμούς.
Έτσι, θέλησα να τον συναντήσω, να τον γνωρίσω από κοντά και να συζητήσω μαζί του γι’ αυτό το ιδιαίτερο ταξίδι του στην ελληνική μουσική παράδοση. Είπαμε τόσα - μα τόσα πολλά σε αυτή μας τη συνάντηση και πιστεύω πως όλα όσα θα διαβάσετε παρακάτω θα δώσουν μια σαφή εικόνα της δουλειάς του, η οποία κατά την άποψή μου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ξεχωριστή.
Σε ευχαριστώ πολύ, Christian, και σου στέλνω τις καλύτερες ευχές μου τόσο για το άλμπουμ σου, όσο και για τα επόμενα μουσικά σου ταξίδια…
Christian Ronig - Θεέ μου Μεγαλοδύναμε: Άκουσε το
Πότε ξεκίνησες την ενασχόλησή σου με τη μουσική και πώς αυτή εξελίχθηκε με την πάροδο των χρόνων;
Όταν ήμουν 6 ετών, στο σχολείο, όπως κάνουν στη Γερμανία. Αρχικά με φλογέρα, στα 11 με φλάουτο και αργότερα, γύρω στα 15, ασχολήθηκα με την κιθάρα. Πάντα, βέβαια, ως χόμπι. Μάλιστα, όταν ήμουν 15-16 ετών είχα με την παρέα μου ένα μικρό μουσικό σχήμα και όνειρα για κάποιο άλμπουμ. Αλλά τότε ήμασταν μικροί και δε συνέβη ποτέ κάτι τέτοιο. Όσον αφορά στο σήμερα, πριν από 5-6 περίπου χρόνια ξεκίνησα να παίζω ρεμπέτικα. Βασικά, μου ζητήθηκε από έναν καλό μου φίλο, τον Μήτσο, στο Μύνστερ, γιατί διέκοψε ο κιθαρίστας τους και χρειάζονταν κάποιον που να παίζει κιθάρα. Όταν λοιπόν άκουσα για πρώτη φορά ρεμπέτικα, αλλά και άλλα είδη, όπως σμυρναίικα, παραδοσιακά, νέο κύμα, λαϊκά, έντεχνο, ανακάλυψα ότι έχετε πάρα πολύ ωραία τραγούδια, πολύ καλή ελληνική μουσική και μου άρεσε πραγματικά. Όλοι αυτοί οι εξωτικοί ρυθμοί, οι ιδιαίτερες μελωδίες μου τράβηξαν το ενδιαφέρον και με οδήγησαν στο να ασχοληθώ περισσότερο. Χρειάστηκα, βέβαια, αρκετή εξάσκηση και πολλά ταξίδια στην Ελλάδα για να καταλάβω αυτούς τους χαρακτηριστικούς ρυθμούς.
Christian Ronig - Όταν χαράζει
Και αυτήν την περίοδο κυκλοφορεί το άλμπουμ σου. Θα ήθελες να μας μιλήσεις λίγο περισσότερο γι’ αυτό;
Αυτό είναι το πρώτο μου κανονικό άλμπουμ. Το προηγούμενο ήταν δική μου ηχογράφηση. Περιλαμβάνει 10 τραγούδια σε αγγλικό και γερμανικό στίχο, διασκευές από γνωστά ρεμπέτικα, έντεχνα, λαϊκά, αλλά και από το νέο κύμα, που αν το ακούσεις δε σε παραπέμπει πια σε ρεμπέτικο, έντεχνο, λαϊκό, νέο κύμα. Θα χαρακτήριζα κυρίως το ύφος του ως μουσική του κόσμου, με πολλές επιρροές από folk και ethnic μουσική, όπως επίσης και από τον Tom Waits και τον Johnny Cash. Ονομάζεται «Greece is mine» και κυκλοφορεί από τη Violins Productions.
Τον τίτλο του άλμπουμ τον εμπνεύστηκα από ένα από τα τραγούδια του, το «Πρέζα όταν πιείς». Πιο συγκεκριμένα, όταν έκανα τις μεταφράσεις και ζητούσα άδεια από εκείνους που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα, συνάντησα σε ένα καφενείο στον Πειραιά, την Ειρήνη, την εγγονή του Αιμίλιου Σαββίδη, με την οποία είχαμε μια πολύ ωραία συζήτηση. Οι πρώτες της σκέψεις, όπως μου είπε, ήταν πως τα ελληνικά τραγούδια δε θα έπρεπε να μεταφράζονται, γιατί η ελληνική γλώσσα και κουλτούρα είναι κάτι ιδιαίτερο. Στη συνέχεια, όμως, όταν διάβασε τους στίχους και άκουσε το demo άλλαξε γνώμη και είπε να το προχωρήσω. Ανάμεσα στα άλλα μου είπε επίσης: “Ξέρεις γιατί έχει γραφτεί αυτό το τραγούδι; Δεν μιλάει μόνο για τα ναρκωτικά. Είναι γραμμένο και για την Σμύρνη. Και γι’ αυτόν το λόγο θα ήθελα στο άλμπουμ να αναγράφεται ως «Δική μου είναι η Ελλάς»”. Ήθελε να ονομάζεται «Δική μου είναι η Ελλάς», γιατί δεν είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται μόνο στα ναρκωτικά, όπως το έχουμε συνδέσει, αλλά έχει και πολιτικά μηνύματα. Και σκέφτηκα ότι ήταν αρκετά δίκαιο αυτό που ζήτησε. Επομένως γιατί να μη δώσω το ίδιο όνομα και στο άλμπουμ;
Το «Greece is mine», βέβαια, θα μπορούσε να μεταφραστεί με διάφορους τρόπους, αλλά είναι ανοιχτό στο πώς θα ήθελε ο καθένας να το μεταφράσει. Δε θα ήθελα να δώσω μια ξεκάθαρη απάντηση σε σχέση με αυτό, γιατί έχει πολλά διαφορετικά επίπεδα κατανόησης και ο συνδυασμός με τη φωτογραφία του εξωφύλλου μπορεί να δώσει πολλές ερμηνείες. Θα ήθελα ο καθένας να το μεταφράσει σύμφωνα με ό,τι του ταιριάζει και όχι να του δώσω τη δική μου οπτική. Θα ήταν βαρετό να πω στο κόσμο τι να σκεφτεί.
Ποια άλλα τραγούδια θα ακούσουμε στο άλμπουμ σου;
Μου αρέσει πάρα πολύ ο Τσιτσάνης, επομένως έχω κι ένα τραγούδι του, το «Σερσέ λα φαμ», μεταφρασμένο στα γερμανικά, σε ύφος που παραπέμπει σε καμπαρέ του Βερολίνου, της δεκαετίας του ‘20. Αντίστοιχα και η «Γκαρσόνα» μας οδήγησε αυθόρμητα στα γερμανικά και τη διασκευάσαμε με balkan και punk επιρροές. Όλα τα υπόλοιπα έχουν αγγλικό στίχο. Το «Δική μου είναι η Ελλάς», το «Όταν χαράζει», το «Ξημερώνει», το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», το «Ένα αστέρι πέφτει-πέφτει», το «Μινόρε της αυγής», το «Όλο ταξιδεύω» και το «Θεέ μου μεγαλοδύναμε».
Υπάρχουν επίσης πολύ ωραίες ιστορίες γύρω από αυτά τα τραγούδια. Όπως με το «Μινόρε της αυγής» για παράδειγμα. Ένας από τους μουσικούς του άλμπουμ, ο Γιώργος, έχει ένα συνεργείο αυτοκινήτων στην Πάρο και μια μέρα, την ώρα που άκουγε το τραγούδι, ήρθε ένας φίλος του από τη Νορβηγία, ο Σπύρος Περιστέρης. Ήταν ο εγγονός του Σπύρου Περιστέρη που έγραψε τη μουσική αυτού του τραγουδιού και είπε «αυτό το τραγούδι με ακολουθεί σε όλη μου τη ζωή και τώρα το ακούω εδώ… Εσύ είσαι αυτός που το διασκεύασε; Γιατί θυμάμαι που είχα πει, ναι, κάντε το!» Επίσης για το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», μια κυρία από την Κρήτη έχει τα πνευματικά δικαιώματα, η οποία μου ανέφερε ότι το τραγούδι το είχε γράψει ο παππούς για τη γιαγιά της, όταν ήταν ερωτευμένος μαζί της, και ότι χαίρεται πολύ που τώρα διασκευάζεται σε κάτι καινούριο.
Στις μεταφράσεις σου χρησιμοποιείς τους ίδιους στίχους ή κάνεις κάποιες τροποποιήσεις/ παρεμβάσεις;
Είναι μια περίπλοκη δουλειά. Ποτέ δε μπορείς να μεταφράσεις κάτι λέξη προς λέξη, για να κρατήσεις το νόημα. Έτσι, πρέπει πρώτα να καταλάβεις πολύ καλά τι λέει το τραγούδι και μετά να προσπαθήσεις να βρεις κάποιες αντίστοιχες εικόνες - λέξεις που να ταιριάζουν στα αγγλικά ή στα γερμανικά ή οπουδήποτε. Εξαρτάται λοιπόν. Κάποια τραγούδια είναι εύκολο να τα μεταφράσεις, κάποια άλλα όχι, είναι πολύ δύσκολο. Για παράδειγμα το «Θεέ μου Μεγαλοδύναμε» είναι στα «δύσκολα» τραγούδια, γιατί πώς να μεταφράσεις το «ντουμανιά», τον «αργιλέ», το «τουμπεκί»… Δεν υπάρχει τίποτα που να κολλάει με τη μαριχουάνα. Και τότε μου ήρθε αυτή η ιδέα. Η Mary Jane είναι συνώνυμο της μαριχουάνας και σκέφτηκα ότι αυτό ταιριάζει. Γιατί τώρα έχει δύο σημασίες. Υπάρχει ακόμα η αυθεντική σημασία, της μαριχουάνας, αλλά και είναι ωραίο να έχει γραφεί για μια γυναίκα. Έτσι σε ξεγελάει.
Με ποιους μουσικούς συνεργάζεσαι στο άλμπουμ;
Συνεργάζομαι με σπουδαίους μουσικούς! Τον Βαγγέλη Καρίπη (κρουστά), τον Γιώργο Τσιατσούλη (ακορντεόν, πλήκτρα, κοντραμπάσο, κιθάρα) από τους Gadjo Dilo, ο οποίος διασκεύασε για το άλμπουμ το «Δεν ξέρω πόσο σ’ αγαπώ», γνωρίζοντας ακριβώς που ήθελα να το πάω, χωρίς καν να με έχει δει, να με έχει γνωρίσει από πριν. Και όταν το άκουσα για πρώτη φορά στο στούντιο ανατρίχιασα ολόκληρος! Έχει κάνει σπουδαία δουλειά! Τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα), έναν σπουδαίο καλλιτέχνη και άνθρωπο, με τον οποίο παίξαμε μαζί ζωντανά και στο Μύνστερ. Τον Λευτέρη Χαβουτσά (κιθάρα), έναν επίσης ωραίο άνθρωπο και πολύ καλό μουσικό, τον Σπύρο Μπάλιο (βιολί), ο οποίος είναι ταυτόχρονα και ο παραγωγός του άλμπουμ. Μάλιστα, ο Σπύρος έκανε εξαιρετική δουλειά στην παραγωγή, καθώς βρήκε και σύνδεσε τους κατάλληλους ανθρώπους. Μου άρεσε πάρα πολύ ο τρόπος που έδινε χώρο στο να ακουστούν οι ιδέες όλων, αλλά και η ατμόσφαιρα που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης. Όλοι ήμασταν με ένα χαμόγελο. Επέτρεψε στα τραγούδια και στη μουσική να αποφασίσουν τι χρειαζόμαστε, που είναι και το πιο σημαντικό στοιχείο. Ήταν μια υπέροχη διαδικασία. Ένιωθα σαν μέσα σε μια οικογένεια και αυτός είναι ο τρόπος που μου αρέσει να δουλεύω. Τον Γιώργο Πλουμίδη (κρουστά), τον Κώστα Μπαλίκο (κιθάρα), τον Μανώλη Δελέντα (ντραμς), το Νίκο Γιανναράκη (πιάνο), τον Πάνο Δέδε (μπάσο), τον Γιώργο Βεντούρη (κοντραμπάσο) και τον Αλέξη Αντωνίου στη ρύθμιση του ήχου. Ο Αλέξης, του οποίου επίσης αγαπώ τη δουλειά, με «ανακάλυψε» στο σπίτι ενός φίλου μου, του Kai, όταν εκείνος του έβαλε να ακούσει μια από τις εκτελέσεις μου.
Η πρώτη μας ζωντανή εμφάνιση στη Γερμανία, τον Νοέμβριο, ήταν με τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο (τρομπέτα), τον Γιάννη Αγγελόπουλο -Jan Van de Engel- (ντραμς) και τον Παρασκευά Κίτσο (κοντραμπάσο). Ο Ανδρέας ήταν εκείνος που έκανε την επιλογή των συγκεκριμένων μουσικών και έκανε σπουδαία δουλειά. Επέλεξε γνωστούς του μουσικούς, που θεωρούσε πολύ καλούς και μπορούσαν βέβαια να παίξουν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, επειδή δεν είχαμε και πολύ χρόνο προετοιμασίας. Έτσι, δημιουργήσαμε αυτήν την όμορφη μπάντα. Στο μέλλον πιστεύω ότι κάποιοι από τους μουσικούς που συμμετέχουν στο άλμπουμ θα είναι μαζί μας σε ζωντανές εμφανίσεις.
Στη σελίδα σου στο facebook είδα και ένα βίντεο που έχεις ανεβάσει με τον Δημήτρη Μυστακίδη.
Α, με τον Μυστακίδη ήταν απλά θέμα τύχης! Συναντηθήκαμε στο Μύνστερ, είχε μάλιστα ακούσει κάποια από τα τραγούδια μου, με γνώριζε δηλαδή κατά κάποιο τρόπο, και μου ζήτησε να τον συνοδεύσω πάνω στη σκηνή σε ένα τραγούδι, στο «Θεέ μου Μεγαλοδύναμε», στο τέλος του προγράμματος. Και ένιωσα μεγάλη τιμή! Γιατί είναι σπουδαίος άνθρωπος και μουσικός. Μου αρέσει πολύ ο τρόπος που παίζει, η μουσική του, είναι ένας εξαιρετικός κιθαρίστας.
Ο Christian στη σκηνή με τον Δημήτρη Μυστακίδη σε συναυλία στη Γερμανία.
Οι φίλοι σου στη Γερμανία τι πιστεύουν γι’ αυτό το είδος της μουσικής;
Όταν πρωτοανακάλυψα όλα αυτά τα ελληνικά τραγούδια, ήθελα να τα μοιραστώ με τους φίλους μου. Όποτε όμως άκουγαν το μπουζούκι, δεν τους άρεσε, καθώς ήταν ένα όργανο που το άκουγαν για πρώτη φορά. Έτσι συνήθιζα να λέω, αφήστε το μπουζούκι και εστιάστε στο τραγούδι. Το τραγούδι είναι εξαιρετικό. Αλλά δε μπορούσαν. Δεν τους άρεσε ούτε και το τραγούδι. Ήμουν ιδιαίτερα προβληματισμένος και ένας τρόπος που βρήκα για να τους κάνω να τα ακούσουν πραγματικά ήταν να μεταφράσω και να διασκευάσω τα τραγούδια με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Για να καταλάβουν πόσο σπουδαία τραγούδια ήταν. Και στη συναυλία που τα άκουσαν ζωντανά για πρώτη φορά τους άρεσαν πολύ. Αυτή δηλαδή την αίσθηση αποκόμισα.
Πώς πιστεύεις ότι θα υποδεχτούν το άλμπουμ στη Γερμανία; Τους επηρεάζει η πολιτική κατάσταση εδώ, στην Ελλάδα; Ισχύει ότι οι Γερμανοί δε συμπαθούν τους Έλληνες;
Δεν πιστεύω ότι οι Γερμανοί δε συμπαθούν τους Έλληνες. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Πιστεύω ότι αυτό είναι μια ακόμα προπαγάνδα των ΜΜΕ και των πολιτικών. Ασφαλώς υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που τα πιστεύουν αυτά, όμως υπάρχουν πάρα πολλοί Γερμανοί που αγαπούν την Ελλάδα, γιατί έχουν βρεθεί εδώ πολλές φορές για διακοπές και γνωρίζουν τους Έλληνες και τους συμπαθούν. Φυσικά είναι ένα πολιτικό άλμπουμ που ξεκίνησε την περίοδο του δημοψηφίσματος. Και υπήρχαν πολλές δυσκολίες με τα capital controls και την όλη κατάσταση, που προκαλούσαν άγχος. Αλλά στο τέλος διαπιστώνεις ότι η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας λειτουργεί και μάλιστα είναι πολύ καλή. Και επίσης πιστεύω ότι δεν είναι ένα θέμα που αφορά μόνο την Ελλάδα.
Οι Έλληνες υπέφεραν πολύ από τα γερμανικά ΜΜΕ και τις πολιτικές. Και υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους πολιτικούς και τους απλούς πολίτες/ τον κόσμο. Έτσι δεν αποτέλεσε ποτέ πρόβλημα για μένα ή για τους ανθρώπους που γνωρίζω. Και ήθελα πολύ να το κάνω αυτό με τους Έλληνες μουσικούς και παραγωγούς. Γιατί μου αρέσουν πολύ οι ηχογραφήσεις εδώ, μου αρέσει ο ήχος, πολύ φυσικός ήχος, πολύ κοντά στα μουσικά όργανα και στη φυσική ροή των πραγμάτων. Και ήθελα να έχω Έλληνες μουσικούς στο άλμπουμ, γιατί γνωρίζουν τα πρωτότυπα τραγούδια, αλλά γνωρίζουν επίσης πολύ καλά και διαφορετικές μουσικές και θεωρώ ότι εφόσον γνωρίζουν τα πρωτότυπα, αλλά και άλλες μουσικές μπορούν να το οδηγήσουν κάπου πολύ καλά. Χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι ρίζες των τραγουδιών στη μουσική, προκειμένου να κάνεις κάτι με μεράκι. Και ήταν πολύ ωραία. Κάποιοι από τους μουσικούς μου έλεγαν «α, όχι αυτό το τραγούδι, έχει παιχτεί τόσες πολλές φορές, δε μπορώ πια να τα ακούω άλλο», αλλά όταν άκουσαν τα demo είπαν «α, εντάξει, ωραία, ας το κάνουμε!». Έτσι ήταν πολύ ωραία. Ξέρεις, αγχώθηκα πολύ, γιατί πήρα τραγούδια μιας άλλης κουλτούρας, που πολλοί άνθρωποι τα γνωρίζουν, τα τραγουδούν, τα αγαπούν και έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με αυτά, καθώς έχουν μεγαλώσει με αυτά. Και το να πάρεις αυτά τα τραγούδια και να τα μεταφράσεις, να τα διασκευάσεις, να τα κάνεις δικά σου τραγούδια, είναι μια περίπλοκη δουλειά. Επομένως, είμαι αρκετά αγχωμένος για το αν θα αρέσουν στους Έλληνες.
Πώς φαντάζεσαι τη ζωή σου από εδώ και στο εξής. Ποια είναι τα σχέδια ή/και τα όνειρά σου;
Ακόμα μερικές φορές τρίβω τα μάτια μου, γιατί όταν πριν από 5 χρόνια είδα ζωντανά τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο και τον Δημήτρη Μυτσακίδη στο Μαρούσι, στη συναυλία του Θανάση Παπακωνσταντίνου, σκέφτηκα ότι αυτοί οι καλλιτέχνες είναι σπουδαίοι. Και 5 χρόνια μετά όχι μόνο τους γνώρισα, αλλά και έπαιξα μαζί τους. Εγώ, που πριν έπαιζα μουσική στο σπίτι μου. Έτσι, μου φαίνεται πολύ περίεργο και δεν μπορώ ακόμα να το πιστέψω. Είναι σαν όνειρο! Και στη συναυλία στο Μύνστερ ήταν δώρο το να παίξω με αυτούς τους τρεις υπέροχους μουσικούς, τον Πολυζογόπουλο, τον Αγγελόπουλο και τον Κίτσο. Γιατί είναι έμπειροι, πολύ καλοί μουσικοί, σε φροντίζουν και είναι εκεί. Ήμουν έκπληκτος με οτιδήποτε έκαναν, καθώς ταίριαζε τόσο πολύ και ήταν τόσο έξυπνο. Και το να συνεργάζεσαι με αυτούς τους σπουδαίους μουσικούς και υπέροχους ανθρώπους είναι πολύ ωραίο. Ποιος να το περίμενε! Πριν από πολλά χρόνια σκεφτόμουν τη δημιουργία ενός άλμπουμ και τώρα αυτό γίνεται πραγματικότητα…
Ποια όμως είναι τα σχέδια ή/και τα όνειρά μου… Πιστεύω πολύ αυτό που είχε πει κάποτε ο John Lennon «Life happens when you are busy making other plans» («Η ζωή είναι αυτό που συμβαίνει, όταν είσαι απασχολημένος κάνοντας άλλα σχέδια»). Πιστεύω δηλαδή ότι ποτέ δε γίνεται να κάνεις πραγματικά σχέδια σε αυτές τις περιπτώσεις. Με τα παιδιά σχεδιάζουμε να κάνουμε περισσότερες ζωντανές εμφανίσεις, στην Ελλάδα, στην Γερμανία, οπουδήποτε θα μπορούσαμε να παίξουμε, σε όποια μαγαζιά συμφωνήσουν να κάνουμε ζωντανές εμφανίσεις. Θα θέλαμε επίσης να παρουσιάσουμε και το άλμπουμ μας κάποια στιγμή. Ξέρεις είμαι αγχωμένος, γιατί βλέπω το άλμπουμ σαν μια οικογενειακή υπόθεση. Μια υπόθεση πολλών ατόμων που δούλεψαν γι’ αυτό με αγάπη και μεράκι. Το νιώθω σαν ένα μικρό μωρό που έρχεται στον κόσμο. Και το κυοφορούσα για πολύ καιρό, για 3 χρόνια περίπου… Και θα ήθελα πολύ να ξαφνιαστεί ο κόσμος ευχάριστα, να το αγκαλιάσει, να του αρέσει και να θέλει να το ακούσει σε μια συναυλία. Φυσικά και θα ήθελα να το κάνω αυτό για το υπόλοιπο της ζωής μου. Ναι, αυτό είναι το όνειρο! Θα ήθελα να ασχοληθώ μόνο με τη μουσική. Έχω και δικά μου τραγούδια, που ίσως κυκλοφορήσω στο μέλλον. Και θα ήθελα να το κάνω εδώ στην Ελλάδα. Γιατί αγαπώ πολύ την Ελλάδα και αγαπώ πολύ και τους ανθρώπους της.
Φωτογραφίες: kaikremser.com
«Greece is mine»
Violins Productions
http://www.violinsproductions.com
violinsproductions[at]gmail.com
Νάουσα - Πάρος, 84401
https://www.ianos.gr/christian-ronig-greece-is-in-mine-cd-0422521.html
https://christianronig.bandcamp.com/album/greece-is-mine