Είναι το σημερινό θέατρο ανοιχτό σε θέματα ταμπού;

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια είναι εμφανές πως το θεατρόφιλο κοινό δεν εθελοτυφλεί και θέλει να σκύβει πάνω από τα κοινωνικά ζητήματα που πολύς κόσμος αποφεύγει να κοιτάξει κατάματα.
Διαβάστηκε φορες
Μην έχοντας τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε παραστάσεις - μπορεί κάποιοι από εμάς να διστάζουν να επισκεφτούν ακόμα και τα θερινά θέατρα- κάνουμε σκέψεις και συζητήσεις γύρω από όσες παραστάσεις έχουμε παρακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια, από το 2014 όταν και επισήμως το site μας απέκτησε ξεχωριστό χώρο για τους «θεατρανθρώπους» του. Ένα από τα θέματα που μας προβλημάτισαν είναι εάν - και κατά πόσο - το σημερινό θέατρο στην Ελλάδα είναι ανοιχτό σε θέματα ταμπού.

Η αρχαία ελληνική τραγωδία αντλεί τη θεματική της από τους μυθικούς κύκλους (τρωικός, θηβαϊκός κλπ.) και πραγματεύεται γεγονότα που δεν συνάδουν με την καθημερινότητα των θεατών και δεν θα ήταν αποδεκτά σε αυτήν. Στο πλαίσιο, όμως, του θεάτρου θέματα, όπως η παιδοκτονία, η αιμομιξία, οι φόνοι, η μοιχεία, η ανυπακοή στους νόμους, τους εξάπτουν το ενδιαφέρον. Η ρωμαϊκή τραγωδία αναπαράγει το ελληνικό πρότυπο προσαρμόζοντάς το στα ρωμαϊκά δεδομένα ή αποκλίνει από αυτό αξιοποιώντας πάντα ως θεματική ζητήματα που απέχουν από το κοινωνικά αποδεκτό.

Από την ύστερη αρχαιότητα το θέατρο περνά στη σφαίρα επιρροής της χριστιανικής λατρείας και τα θέματα προσδιορίζονται από τον χριστιανικό μύθο, ενώ το ευρωπαϊκό θέατρο, όπως εξελίσσεται, καταπιάνεται με θέματα που αφορούν την κοινωνία έχοντας όμως έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα.

Η πολύ σύντομη αναδρομή φανερώνει πως θέματα που ενοχλούσαν ή θεωρούνταν πολύ μακρινά για την κοινωνία λάμβαναν χώρα στο θέατρο ήδη από την αρχαιότητα. Ακολουθώντας βέβαια μία σύμβαση. Όλα τα φρικτά γεγονότα συνέβαιναν εκτός σκηνής. Λαμβάνοντας υπόψη την πορεία και τα σκαμπανεβάσματα του θεάτρου και της κοινωνίας, θα μπορούσαμε με μεγάλη επιφύλαξη να παραλληλίσουμε αυτήν την τακτική με το σύγχρονο θέατρο.

Κατερίνα

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα οι θεατές είχαν να επιλέξουν μεταξύ αρχαίου δράματος και κλασικών έργων, όπως του Σαίξπηρ και του Τσέχοφ, έργα η αξία των οποίων ασφαλώς και δεν αμφισβητείται. Έργα που εγείρουν τον προβληματισμό και θέτουν τα όρια για την εξέλιξη της κοινωνίας. Πότε, όμως, το φιλοθέαμον κοινό είχε τη δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ έργων που αφορούν τη σύγχρονη πραγματικότητα και εγείρουν εξίσου πολλούς προβληματισμούς; Πότε η πλειοψηφία των θεατών σταμάτησε να αισθάνεται μουδιασμένη μπροστά σε έργα (σύγχρονα και όχι του παρελθόντος) που αφορούν την πορνεία, τη χρήση ουσιών, τις ψυχικές νόσους, τα ΑμΕΑ, το γυμνό και την ερωτική πράξη, τη βία; Ίσως, όταν άρχισε να εξελίσσεται και η κοινωνία (ο δρόμος είναι ακόμα πολύς). Για να είμαστε ξεκάθαροι, ζητήματα ταμπού δεν προαπαιτούν ένα δραματικό κείμενο - το γέλιο εκτονώνει την κατάσταση και αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για να λάβει ο θεατής το μήνυμα με έναν πιο «ανώδυνο» τρόπο.

Η Τέχνη του Θεάτρου δίνει το βήμα σε όσους έχουν την ανάγκη να δώσουν σάρκα και οστά σε μία αφήγηση/ιστορία που δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Στιχομυθίες και σκηνές της καθημερινότητας που μας φέρνουν σε άβολη θέση μπορούν να μετουσιωθούν σε έργα που είναι ταυτόχρονα «κοντά» και «μακριά» μας. Για παράδειγμα, για μία οικογένεια που διαθέτει μέλος με σοβαρό ψυχικό νόσημα, ο στιγματισμός και η έλλειψη κατανόησης από την υπόλοιπη κοινωνία είναι καθημερινότητα. Το ελληνικό κοινό έχει παρακολουθήσει παραστάσεις που καταπιάνονται με αυτό το ζήτημα: «Κατερίνα» (2016), «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα;» (2018) και μάλιστα με αλλεπάλληλα sold out. Άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα «Παράσιτα» (2015) με την αναφορά στα ναρκωτικά και την μητρότητα, οι παραστάσεις “Festen” (2016) και «Στέλλα Κοιμήσου» (2017) για την ενδοοικογενειακή βία, καθώς και «Η γυναίκα της Πάτρας» (2010), «Ρένα» (2018) και η πιο σύγχρονη εκδοχή που έχουμε δει για τα «Κόκκινα Φανάρια» (2013), παραστάσεις που μιλούν ανοιχτά για την πορνεία. Θέματα που μας κάνουν να ανασηκωνόμαστε από την καρέκλα μας, να ιδρώνουμε ή και να αποφεύγουμε να ακούσουμε για αυτά κλείνοντας (μεταφορικά και κυριολεκτικά) τα αυτιά μας.

Στέλλα κοιμήσου

Μέσα από την ανασκόπηση σε παραστάσεις όπως οι παραπάνω, παρατηρήσαμε ότι το αθηναϊκό κοινό - πιθανώς και γενικότερα το ελληνικό κοινό - επιζητά τις παραστάσεις που το «ξεβολεύουν». Φυσικά, χρήζει ανάλυσης το εάν αυτούσιο ένα θέμα προσελκύει θεατές ή εάν οι δημιουργοί προσδίδουν το κατάλληλο αισθητικό αποτέλεσμα κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του κοινού. Πολύ πιθανό να συμβαίνουν και τα δύο! Παρόλα αυτά, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια είναι εμφανές πως το θεατρόφιλο κοινό δεν εθελοτυφλεί και θέλει να σκύβει πάνω από τα κοινωνικά ζητήματα που πολύς κόσμος αποφεύγει να κοιτάξει κατάματα. Η τάση αυτή του κοινού μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για την επιλογή παραστάσεων από τους παραγωγούς. Φυσικά ανέκαθεν υπήρχαν παραστάσεις με στόχο να προβληματίσουν και να θίξουν όλα τα παραπάνω ζητήματα, αλλά ήταν (και είναι) λίγες, αν αναλογιστεί κανείς το σύνολο των παραστάσεων που ανεβαίνουν τα τελευταία χρόνια. Τα παραπάνω αποτελούν ένα σχόλιο για την πλειοψηφία των θεατρικών παραστάσεων.

Τα τελευταία χρόνια οι συντάκτες του Mix Grill είχαμε τη χαρά να παρακολουθήσουμε αρκετές παραστάσεις που πραγματεύονται ζητήματα που συμβατικά θα αποκαλούσαμε «ταμπού». Αν μη τι άλλο, στόχος του θεάτρου είναι να διδάξει και να προβληματίσει πέρα από το να τέρψει. Οι παραστάσεις αυτές αποτελούν την καλύτερη ώθηση για σκέψη και προβληματισμό και βελτίωση εμάς των ίδιων ως μονάδων αλλά και ως μελών στην κοινωνία.

Αξιολόγηση
Βαθμολογήστε το άρθρο
Για να αξιολογήσετε επιλέξτε το επιθυμητό αστέρι

Κωδικός επιβεβαίωσης, γράψτε τους χαρακτήρες που βλέπετε στην εικόνα

Διαβάστε ακόμα